Infectieziekte

Wikisage is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of toepassing van de in dit lemma gegeven medische informatie. lees meer

Een infectieziekte oftewel besmettelijke ziekte is een ziekte bij dier of mens die de gastheer nadeel berokkent en wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van een of meer soorten microbiële agentia (micro-organismen), zoals een bacterie, een virus, een schimmel, of een afwijkend eiwit, een zogenaamd prion. Het overdragen van infectieziekten kan langs verschillende wegen gebeuren, zoals contact met besmet voedsel, of dranken, de inademing van besmette lucht, door vectoren zoals insecten, maar ook direct door contact met besmette personen. Lang niet alle infectieziekten zijn overdraagbaar van mens (of dier) op mens, dit geldt alleen voor de besmettelijke ziekten. Besmettelijke ziekten (of overdraagbare ziekten) verspreiden zich door direct contact met een individu, contact met lichaamsvloeistoffen van geïnfecteerde individuen, of met voorwerpen die besmet zijn door een geïnfecteerd individu. Infectieziekten kunnen worden onderverdeeld naar de weg waarlangs ze worden overgebracht (bijvoorbeeld geslachtsziekten) of naar het orgaansysteem waar ze betrekking op hebben (bijvoorbeeld luchtweginfecties). Infectieziekten bij de mens die (mede) door besmette dieren worden overgedragen worden zoönose genoemd. De term infectiviteit beschrijft het vermogen van een micro-organisme binnen te dringen in een gastheer, te overleven en zich te vermenigvuldigen, terwijl de besmettelijkheid van een ziekte het gemak waarmee de ziekte kan worden overgedragen aan andere gastheren betreft. Maar een micro-organisme kan zich ook vestigen (koloniseren) in een gastheer, zonder ziekte te veroorzaken. De gastheer kan daardoor drager worden van een micro-organisme (voorbeeld MRSA-dragerschap).

Classificatie

Van het grote aantal micro-organismen dat bestaat veroorzaakt maar een klein deel ziekten bij mens of dier. Infectieziekten zijn het resultaat van een interactie tussen die enkele pathogenen en de verdedigingsmechanismen van de gastheer die zij infecteren. De ernst van een ziekte hangt af van het vermogen van de pathogeen de gastheer te beschadigen zowel als zijn beschermingsmechanismen te weerstaan. Infectieuze micro-organismen, of microben, worden onderscheiden in primaire pathogenen en opportunistische pathogenen afhankelijk van het vermogen tot verdediging van de gastheer. Primaire pathogenen veroorzaken ziekte in een voorheen gezonde gastheer en hun virulentie is het gevolg van hun behoefte tot reproductie en verspreiding. Veel primaire pathogenen infecteren alleen de mens, alhoewel veel ernstige ziekten veroorzaakt worden door micro-organismen die zich in de omgeving bevinden of die niet humane gastheren infecteren. Micro-organismen die een infectieziekte veroorzaken in een gastheer met verminderde weerstand worden opportunistische pathogenen genoemd. Een opportunistische ziekte kan veroorzaakt worden door microben waarmee de gastheer gewoonlijk in contact komt, zoals bacteriën of schimmels in het maagdarmkanaal of in de luchtwegen. Ook kan de verwekker van een opportunistische infectieziekte verkregen zijn van een andere gastheer (zoals bij Clostridium difficile-colitis). Opportunistische ziekten kunnen ontstaan bij een stoornis in de afweermechanismen als gevolg van een genetische afwijking (zoals chronische granulomateuze ziekte, blootstelling aan antimicrobiële middelen of immuunsuppressieve geneesmiddelen (chemotherapie tegen kanker), of aan radioactieve straling. Ook infectie met HIV maakt het optreden van een groot aantal opportunistische infectieziekten mogelijk.

Om te bewijzen dat een micro-organisme de verwekker van een infectieziekte is, moet worden voldaan aan de postulaten van Koch. Later is gebleken dat niet alle infectieziekten daaraan kunnen voldoen, terwijl langs andere wegen wel bewijsbaar is dat het micro-organisme de verwekker is van de infectieziekte.

Epidemiologie

Epidemiologie is een belangrijk instrument om ziekte in een populatie te bestuderen. Voor een infectieziekte helpt het om te bepalen of een optredende ziekte een sporadisch geval betekent of dat sprake is van een epidemische verheffing. Epidemiologie houdt zich ook met andere fenomenen dan infectieziekten bezig.

Diagnostiek

De diagnostiek van een infectieziekte is klassiek onderdeel van de interne geneeskunde en de medische microbiologie. De internist gebruikt daarbij anamnese, lichamelijk onderzoek en laboratoriumonderzoek. In het medisch microbiologisch laboratorium kan de laboratoriumdiagnose worden gesteld, die, gevoegd bij de klinische waarschijnlijkheidsdiagnose (ook wel werkdiagnose genoemd), tot de einddiagnose kan voeren.