August Hermann Francke

August Hermann Francke (Lübeck, 12 maart (jul.) 22 maart (greg.) 1663 – Halle, 8 juni 1727) was een luthers theoloog en pedagoog.

Hij was een belangrijke vertegenwoordiger van het piëtisme en de stichter van een groot weeshuis.

Leven

Na een korte periode aan de Universiteit van Wittenberg in 1685, behaalde hij hetzelfde jaar in Leipzig de graad van „magister in de filosofie” door een disputatie over de Hebreeuwse grammatica, habiliteerde hij aan de Hogeschool van Leipzig en hield zijn eerste preken in de Paulinerkirche, eveneens in Leipzig. In 1686 stichtte hij met Paul Anton het Collegium philobiblicum, een vereniging van hoogleraren die regelmatig exegese van zowel het Oude als het Nieuwe Testament beoefenden, iets wat toen aan de universiteiten vaak verwaarloosd werd. Bij deze gelegenheden kwam hij in contact met Philipp Jacob Spener, ’de vader van het Duitse piëtisme’, die een grote invloed op hem zou uitoefenen.

Op 18 september 1698 legde hij in Halle (Saale) de eerste steen van het door hem gestichte weeshuis. Hij vertrouwde erop dat alle fondsen om het gebouw te voltooien via vrijwillige bijdragen zouden komen. Francke bezocht een scheikundige die op sterven lag; deze liet hem een aantal recepten van medicijnen na, die jaarlijk genoeg opbrachten om de door Francke gestichte instituten financieel op eigen benen te laten staan. In 1701 was het gebouw voltooid. De Franckesche Stiftungen omvatten een weeshuis, een Latijnse en Duitse school en een seminarie om leraars op te leiden voor deze scholen.

Howel het Franckes hoofdbedoeling was om godsdienstonderwijs te geven, onderwees hij ook natuurwetenschappen, lichamelijke oefeningen en een opleiding voor een beroep.

In 1705 startte Francke ook een zendingsinstituut op. Verder herbergden de gebouwen ook een apotheek en een drukpers, die voornamelijk gebruikt werd om goedkope Bijbeluitgaven te drukken voor de in 1710 door Francke en Karl Hildebrand von Canstein gestichte Cansteinsche Bibelanstalt.

Toen Francke overleed, waren er 100 jongens en 34 meisjes in het weeshuis en kregen in alle instellingen meer dan 2200 leerlingen les van 167 leeraren en 8 leraressen.

Bibliografie

1702, Öffentliches zeugniss vom werk, wort und dienst Gottes, (bevat al zijn tot dan toe gepubliceerde geschriften, behalve de polemieken)
1702-09, Segensvolle fussstapfen des noch lebenden und waltenden liebreichen und getreuen Gottes etc. (en redegjørelse for hans stiftelsers utvikling)
1704, August Hermann Franckes Schrift über eine Reform des Erziehungs- und Bildungswesens als Ausgangspunkt einer geistlichen und sozialen Neuordnung der Evangelischen Kirche des 18. Jahrhunderts: der Grosse Aufsatz. Mit einer quellenkundlichen Einführung. Uitgegeven door Otto Podczeck. Berlin. Akademie 1962.