Karl Hildebrand von Canstein

Freiherr Karl Hildebrand von Canstein (Lindenberg bij Beeskow, 4 augustus 1667 – Berlijn, 19 augustus 1719) was een Brandenburgs hofbeambte, die in 1710 het eerste Bijbelgenootschap ter wereld oprichtte te Halle (Saale), Duitsland.

Levensloop

Karl Hildebrand werd geboren als zoon van de ambtenaar Raban Freiherr von Canstein en diens echtgenote Hedwig (meisjesnaam: von Kracht).

Hij studeerde historisch en politiek recht aan de universiteit van Wittenberg en promoveerde in 1687 te Frankfurt aan de Oder tot doctor in de rechten.

Daarop ondernam hij een langdurige reis door Nederland, Engeland, Frankrijk, Italië en Oostenrijk. Wegens het overlijden van keurvorst Friedrich Wilhelm van Brandenburg, liet men Karl Hildebrandt von Canstein in 1688 terug naar Berlijn komen. Hij werkte een paar jaar als beambte aan het hof (’kamerling’), maar nam ontslag om vrijwillig als soldaat te gaan dienen. In 1692 werd hij als officier van Brandenburg naar Vlaanderen gestuurd. Daar werd hij ernstig besmet met amoeben. Hij beloofde dat hij zich, wanneer hij zou genezen, zou inzetten voor het verspreiden van de Heilige Schrift.

Toen hij genezen was leerde hij in 1694 Philipp Jakob Spener kennen, die heel wat invloed had in het Duitse piëtisme. Door Spener kwam hij in contact met August Hermann Francke en diens grote weeshuis te Halle aan de Saale.

Von Canstein besloot zijn vermogen in te zetten om te Halle een Bijbelgenootschap op te bouwen: het Cansteinsche Bibelanstalt, gebouwd op het grondstuk van de Frankesche Stiftungen. Hij ging daarbij uit van een eenvoudig maar revolutionair idee om de loden letters na een oplage niet opnieuw te smelten, maar de loden drukvorm te bewaren om deze bij een volgende oplage te hergebruiken.

Op die manier had hij veel meer lood en opslagruimte nodig. Dit werd bekostigd met de hulp van voorafinschrijvingen. Op lange termijn werd met deze methode heel veel werk en tijd gespaard, zodat het drukken van bijbels er goedkoper door werd. Zijn voorstel om op die manier goedkoper bijbels te kunnen produceren, beschreef hij in een klein pamflet: Ohnmaßgebender Vorschlag, wie Gotteswort den Armen zur Erbauung um einen geringen Preis in die Hände zu bringen sei (Berlijn, 1710). Een nieuw testament zou slechts 2 groschen kosten, een volledige bijbel 6 groschen.

In 1707 huwde hij met Bertha von Krosigk. Elf jaar later, in 1718, overleed zij kinderloos. Op 17 augustus 1719 overleed ook Karl Hildebrand. Hij werd in de Mariakerk aan de Alexanderplatz te Berlijn bijgezet. Karl Hildebrand schonk zijn hele vermogen aan het Bijbelgenootschap.

Tijdens zijn leven werden in dit Bijbelgenootschap 180.000 bijbels en exemplaren van het Nieuwe Testament uitgegeven.

Als literair gevolg van zijn Bijbelstudie verscheen ook zijn Harmonie und Auslegung der heiligen vier Evangelisten (Halle, 1718).

Werken

Ohnmaßgeblicher Vorschlag, wie Gotteswort den Armen zur Erbauung um einen geringen Preis in die Hände zu bringen sei, Halle, 1710
Harmonie und Auslegung der heiligen vier Evangelisten, 9 delen, Halle, 1718