Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Armando
| Armando | ||
| Armando in 2012 | ||
| Armando in 2012 | ||
| Persoonsgegevens | ||
| Volledige naam | Herman Dirk van Dodeweerd | |
| Bijnaam | Armando | |
| Geboorteland |  Nederland
| |
| Beroep(en) | kunstschilder beeldhouwer dichter schrijver violist | |
| Oriënterende gegevens | ||
| Jaren actief | 1964-2018 | |
| Stijl(en) | Hedendaagse kunst | |
 Informatie over Armando bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie
| ||
Armando, geboren als Herman Dirk van Dodeweerd (Amsterdam, 18 september 1929 – Potsdam, 1 juli 2018),[1] was een Nederlandse kunstschilder, beeldhouwer, dichter, schrijver, violist, acteur, journalist, film-, televisie- en theatermaker. Armando was zijn officiële naam; zijn geboortenaam, het pseudoniem zoals hij het noemde, bestond voor hem niet meer. Later heeft hij zijn oorspronkelijke naam in het register van de burgerlijke stand laten wijzigen in Armando,[bron?] een Italiaanse versie van de naam Herman, die hij te danken had aan zijn Italiaanse grootmoeder. Betekenissen als 'zich wapenend', zoals de literaire analisten in zijn naam zien, zijn dus toevallig. Zelf zag hij zijn werk als 'Gesamtkunstwerk', waarvoor zijn ervaringen uit de Tweede Wereldoorlog in de omgeving van Kamp Amersfoort de basis vormden.
Biografie
Armando bracht zijn jeugd door in Amersfoort. Later studeerde hij een aantal jaren kunstgeschiedenis. In 1958 trad Armando in dienst van de Haagse Post, waar hij uiteindelijk chef van de kunstredactie werd. Aan dit weekblad bleef hij tot eind jaren zestig verbonden, op het laatst op freelancebasis. Als beeldend kunstenaar maakte hij deel uit van de in 1958 door Jan Henderikse opgerichte Nederlandse Informele Groep (o.a. met Kees van Bohemen, Jan Henderikse, Henk Peeters, Jan Schoonhoven), die in 1960 opging in de Nederlandse Nul-beweging. De leden van de Nul-groep brachten in hun werk een geheel nieuwe, verwondering wekkende visie op bekende dingen. Een typisch voorbeeld: Armando creëerde Het zwarte water, een bassin gemaakt van zwart plastic, gevuld met enkele centimeters water, maar met een grote diepte-illusie.
Als dichter en kunstenaar was hij verder betrokken bij De Nieuwe Stijl en Gard Sivik. Naast de beeldende kunst en de literatuur was hij ook actief in de journalistiek, theater, televisie, muziek (als violist in het zigeunerorkest van Tata Mirando) en sport (waaronder amateurboksen). Hij speelde gedurende vijfentwintig jaar met Cherry Duyns en Johnny van Doorn in Herenleed, eerst in de televisieserie en daarna in de theaterversie - absurde, traag verlopende taferelen uit een leven met meester-knechtverhoudingen.
Vanuit Berlijn schreef Armando jarenlang columns voor NRC Handelsblad, die later verscheidene keren werden gebundeld. Voor een van deze bundels, Machthebbers (1983), ontving hij de F. Bordewijk-prijs en de Multatuliprijs. Deze laatste prijs kreeg hij nogmaals voor De straat en het struikgewas (1988). Eerder, in 1977, was Armando al voor Het gevecht gelauwerd met de Herman Gorterprijs en in 1985 voor zijn gehele oeuvre met de Jacobus van Looyprijs voor dubbeltalenten. Voor Dierenpraat ontving hij in 2000 een Zilveren Griffel. Veel van Armando's werk is vertaald in het Duits, Frans en Engels.
Vanaf 1979 woonde hij ruim 25 jaar afwisselend in Amstelveen en Berlijn, waar hij tot 1989 in het oude atelier van de nazi-beeldhouwer Arno Breker werkte. Vanaf die tijd woonde hij in Amstelveen, maar had plannen zich in Amersfoort te vestigen, de stad van 'zijn' museum, het Armando Museum. Dit museum werd in 1998 in de Elleboogkerk in Amersfoort geopend. Op 22 oktober 2007 werd het museum door een uitslaande brand geheel verwoest, waarbij vrijwel de gehele aanwezige collectie en een deel van het documentatie-archief verloren zijn gegaan. Een deel van de geredde collectie werd overgebracht naar het nieuwe Museum Oud Amelisweerd (MOA)[2] in Bunnik. De eerste tentoonstelling van deze collectie in Oud-Amelisweerd werd op 21 maart 2014 door Prinses Beatrix geopend.
In 2013 verscheen zijn dichtbundel Stemmen. In november 2015 verschenen onder de titel Waarom 21 nieuwe gedichten bij Uitgeverij Koppernik.
Armando overleed op 1 juli 2018 in de Duitse stad Potsdam.[3] Naar aanleiding het overlijden heeft Museum Voorlinden een voor 2019 geplande overzichtstentoonstelling naar voren gehaald. Deze zou in het kader staan van zijn negentigste verjaardag. De expositie was te bezichtigen tot 5 mei 2019.[4]
Onderscheidingen
- 1977 - De Herman Gorterprijs voor Het gevecht.
- 1984 - De F. Bordewijk-prijs voor Machthebbers, verslagen uit Berlijn en Toscane.
- 1984 - De Multatuliprijs voor Machthebbers, verslagen uit Berlijn en Toscane.
- 1985 - De eerste Jacobus van Looyprijs, een vijfjaarlijkse oeuvreprijs voor dubbeltalenten.
- 1987 - De Gouden Ganzenveer voor zijn bijdrage aan het Nederlands cultureel bezit en de verspreiding daarvan in Europa.
- 1989 - De Multatuliprijs voor De straat en het struikgewas.
- 1990 - Ridder in de Orde van Oranje-Nassau
- 2006 - Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw
- 2009 - De Gouden Eremedaille voor Kunst en Wetenschap verbonden aan de Huisorde van Oranje[5]
- 2011 - De VSB Poëzieprijs voor Gedichten 2009.
- 2017 - Het "Lelijkste Kunstwerk van Nederland": Der Bogen in Amstelveen[6]
Publicaties
- Verzamelde gedichten, 1964
- De SS'ers: Nederlandse vrijwilligers in de Tweede Wereldoorlog, interviews, samen met Hans Sleutelaar, 1967
- Hemel en aarde: een heroïsche cyclus in 3 delen, gedichten 1971
- Vorstin der machtelozen, 1972
- Dagboek van een dader, 1973
- De denkende, denkende doden: herinneringen, 1973
- Het gevecht: een gedicht, 1976
- Herenleed, met Cherry Duyns, 1977
- De ruwe heren: 9 benarde verhalen, 1978
- Geschiedenis van een plek: Concentratiekamp Amersfoort, met Hans Verhagen en Maud Keus, 1980
- Tucht: gedichten, 1971-1978, 1980
- Aantekeningen over de vijand, 1981
- Uit Berlijn, 1982
- Machthebbers: verslagen uit Berlijn en Toscane, 1983
- het plechtige, het donkere = das feierliche, das dunkle, gedichten 1984
- Wat zegt? Wat doet?: verzameld Herenleed, met Cherry Duyns, 1985
- Krijgsgewoel, 1986
- Schuldige Landschaft, 1986
- Der Baum, 1986
- Holda de hond = Holda der Hund, 1987
- Een nieuw leven bloesemt uit de ruïnes, 1987
- De dieren en de bloemen, 1987
- De straat en het struikgewas, 1988
- De veldtocht: gedichten, 1989
- Dirk de dwerg: en zeven andere sprookjes, 1990
- De kleine verschijnselen = Minor incidents, 1991
- Duits: herinneringen, 1991
- Het plechtige gebouw, 1992
- De boksers, 1993
- De sprookjes, 1994
- Voorvallen in de wildernis, 1994
- Mensenpraat, 1994
- De hand en de stem, 1995
- Herenleed: een ongerieflijk tweetal, met Cherry Duyns, 1996
- Herenleed: vijfentwintig jaar weemoed en verlangen, met Cherry Duyns, 1997
- De prinses met de dikke bibs, 1997
- De heideweg: verhalen, 1998
- De naam in een kamer: een gedicht, 1998
- Takke de tovenaar, 1999
- Dierenpraat, 1999
- We waren zo heerlijk jong: Duitse herinneringen, 1999
- De haperende schepping, 2003
- Schoonheid is niet pluis: verzameld proza, 2003
- Het wel en wee, 2005
- Gedoe, 2006
- Landschap: gedichten en tekeningen, 2006
- Hemel en aarde. Het gevecht. 2007
- Soms, 2007
- Hemel en aarde. De schepping. 2007
- Nee, 2008
- Gedichten 2009, 2009
- Eindelijk, 2009
- Berlijn, 2009 (bundeling van stukken uit Uit Berlijn, Machthebbers en Krijgsgewoel)
- De stilte, 2010
- Ze kwamen, 2011
- Herenleed: De heraut, De buitenstaander, De damesgestalte, met Cherry Duyns, 2013
- Stemmen gedichten 2013
- Ter plekke - De ultrakorte verhalen tot nu toe 2014
- Waarom, 21 gedichten 2015
Werk in openbare collecties (selectie)
- Museum Het Valkhof, Nijmegen
- Joods Historisch Museum, Amsterdam
- Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam[7]
- Rijksmuseum Amsterdam[8]
- Stedelijk Museum Amsterdam[9]
- Museum Voorlinden, Wassenaar
Bibliografie (selectie)
- Kuyvenhoven, F. (2010) Index Nederlandse beeldende kunstenaars, kunstnijveraars en fotografen. ISBN 9789072905550
- Hans den Hartog Jager & Christian Ouwens: ARMANDO armando, Rotterdam 2015. ISBN 9789490291037
Zie ook
Externe links
|
Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl) |
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Armando op Wikimedia Commons.
Bronnen, noten en/of referenties
|
- Pagina's met onjuiste bestandskoppelingen
- Wikisage:Pagina's met uitspraken zonder bronvermelding
- Nederlands schrijver
- 20e-eeuws schrijver
- 21e-eeuws schrijver
- Nederlands kunstschilder
- Nederlands beeldhouwer
- Nederlands dichter
- Nederlands violist
- Moderne kunst
- 20e-eeuws schilder
- 21e-eeuws schilder
- Hedendaagse kunst