Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Afrodisiacum

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Een afrodisiacum (vroeger gebruikelijke spelling: aphrodisiacum) (meervoud: afrodisiaca) is een middel of ingrediënt dat wordt gebruikt met het doel de geslachtsdrift en/of de liefde te stimuleren.

Het woord lijkt voor het eerst in de 18e eeuw te zijn gebruikt en is afgeleid via het Griekse woord (τἁ Ἀφροδίσια, ’liefdesgenot’) van de Griekse godin Aphrodite, de godin van de vruchtbaarheid, de zinnelijke liefde en de schoonheid.

In de volksgeneeskunde worden bepaalde middelen als afrodisiaca beschouwd, maar ook de medische wetenschap doet er onderzoek naar. Van veel als afrodisiaca aangeprezen middelen is de werking niet bewezen.[1] Van knoflook[✚ 1] en Koreaanse rode ginseng[✚ 2] is uit onderzoek bekend dat ze de hormoonspiegel verhogen. Van alcohol is bekend dat het remmingen wegneemt.[2] Shakespeare schreef al dat het de lust opwekte, maar de prestatie wegnam.[3]

Een andersom werkend middel heet een anafrodisiacum.

Geschiedenis

In de loop van de hele menselijke geschiedenis is het bekend dat bepaalde en drank seksueel gedrag waarschijnlijker en/of plezieriger maken. Vanuit historisch en wetenschappelijk oogpunt zijn veel van de veronderstelde resultaten voornamelijk te wijten aan een placebo-effect: de middelen werkten omdat de gebruikers geloofden dat ze effectief waren.

Oudheid

In de Griekse oudheid werden veel kruidige kruiden en geurige planten met erotiserende of bedwelmende werking aan de godin Aphrodite gewijd. Hiertoe behoorden de alruin of mandragora (Mandragora officinalis), de zuring (Rumex acetosa), de saffraankrokus (Crocus sativus), de aardschijf (Cyclamen graecum), de zee- of stranddistel (Eryngium maritimum) en de goudsbloem (Teucrium micropodioides, syn. Micropus erectus). Wijn werd ook vaak gebruikt als afrodisiacum in combinatie met andere bedwelmende middelen. Het gebruik van afrodisiacumplanten was ook wijdverbreid in het oude Egypte, waar zij in verband werden gebracht met Hathor, de (Egyptische) ’godin van de liefde’.

Voornamelijk op liefdesmagie gebaseerde middelen die verondersteld werden de geslachtsdrift en potentie te verhogen, werden in de oudheid ook wel aangeduid me de termen philtron in het Grieks en amatorium in het Latijn, in tegenstelling tot de afrodisiaca van natuurlijke oorsprong.[4]

In de Ayurveda, de traditionele Indiase geneeskunde, kent men afrodiserende gerechten en remedies, zoals ankota (Alangium salvifolium), asvattha (Ficus religiosa), bhallataka (Semecarpus anacardium), girikarnika (Clitoria ternatea), godhuma (Triticum aestivum), goksura (Tribulus terrestris), kapikacchhu (Mucuna pruriens), karkatasrngi (Pistacia integerrima), madhuka (Glycyrrhiza glabra), munjataka (Orchis latifolia), tila (Sesamum indicum).

Middeleeuwen en Vroege Nieuwe Tijd

In het verleden werden een aantal ’magische’ planten, zoals boerenkool (Brassica oleracea var. sabellica), peterselie, lepelkruid en andere kruiden, evenals specerijen zoals nootmuskaat, beschouwd als afrodisiaca of liefdeskruiden.

Heden

Tot op de dag van vandaag bestaat het volksgeloof dat talrijke planten, dieren, drugs enz. werkzaam zijn als afrodisiacum. Daarnaast doet ook de wetenschap en de farmaceutische industrie onderzoek naar middelen die als afrodisiacum werken.

Middelen

Wereldwijd gezien werd in de loop der eeuwen van meer dan 500 verschillende substanties van plantaardige, minerale of dierlijke oorsprong soms verondersteld dat deze een lust- of libidoverhogend effect zouden hebben.[✚ 3]

Veel voedingsmiddelen en kruiden worden op verschillende manieren in verband gebracht met de menselijke seksualiteit. Om een intiem en sensueel genot te creëren, worden speciale of speciaal bereide voedingsmiddelen gebruikt als afrodisiaca vanwege hun geur, smaak, uiterlijk of textuur. Voorbeelden zijn gekonfijt fruit, slagroom, gesmolten chocolade, oesters of asperges.

Wanneer het verhogen van seksueel verlangen en libido niet het belangrijkste effect van een stof is, geldt het niet als afrodisiacum. Hieronder vallen alle stoffen, drugs en medicijnen voor de behandeling van erectiestoornissen, zoals Viagra, Levitra, Tadalafil, Apomorfine, Alprostadil (prostaglandine E1), Papaverine, Moxisylyt (ook Thymoxamine), aangezien deze geen direct lustbevorderend effect hebben. Voor de afrodiserende werking van tonische middelen zoals gember, koffie, catuaba, guaraná, tieguanyin, muira puama, damiana, ginseng of epimedium (horny goat weed) bestaat niet altijd duidelijk wetenschappelijk bewijs.[✚ 4]

Vele producten traditioneel als afrodisiaca voorgestelde middelen, verkregen die reputatie hoofdzakelijk om suggestieve redenen, vooral wanneer het stoffen betreft die zijn vervaardigd op basis van voorwerpen met een fallische vorm en/of symboliek: prominente organen (neushoornhoorn), wortelstokken en grote wortels van planten (gember, ginseng en andere Zingiberaceae), organen van dieren die viriliteit symboliseren (gorilla, stier, neushoorn, enz.), penissen van vele zoogdieren.

De volgende middelen gelden of golden – al dan niet terecht – als afrodisiaca:

Bij enkele onwerkzame middelen staat een ❌. Dit betekent nog niet dat de andere middelen geverifieerd werkzaam zijn.

Van plantaardige oorsprong

aardappel[5] had in het begin het imago een afrodisiacum te zijn. ❌
aardbei[✚ 4][6][7]
absint[5][8]
alcohol[2] Vermindert remmingen. Sterk placebo-effect. ❌
amla (Indiase kruisbes) ✔️ heeft een effect op seksueel gedrag (fruitvliegjes).[✚ 5] In combinatie met andere midddelen helpt het bij mannen met voortijdige ejaculatie.[✚ 6]
alruin, Mandragora officinalis[9]
artisjok[5][10]
asperges[5]
bonenkruid heet in het Frans sarriette, naar de wellustige sater uit de Griekse mythologie.[1][5]
cannabis / marihuana[11]
champagne[5]
chocolade[12] Volgens wetenschappelijk onderzoek is er een verband mogelijk tussen chocolade consumptie en seksuele functie, maar dit kan ook te maken hebben met de leeftijd van de vrouwen die deelnamen aan de studie.[✚ 7]
Coca-Cola met een aspirientje erin ❌ broodjeaapverhaal[13]
damiana (Turnera diffusa)[✚ 8][✚ 9] ✔️ Studies hebben aangetoond dat Damiana-extracten mogelijk een stimulerend effect kunnen hebben op mannelijke ratten.
Epimedium grandiflorum en
Epimedium sagittatum		 (’horny goat weed’) Kreeg zijn naam nadat een Chinese herder dacht dat de geiten seksueel meer actief waren nadat ze de bladeren van deze plant hadden gegeten. De werking staat wetenschappelijk niet vast.[14]
Fadogia agrestis Plant uit Nigeria die de productie van testosteron verhoogt en het libido versterkt.[15][✚ 10][✚ 11]
fluweelboon[✚ 12][✚ 13]
fo-ti (he shou wu, Fallopia multiflora, Reynoutria multiflora)[11]
gember[16][✚ 14]
ginseng[✚ 2][✚ 15][✚ 16] Verbetert de productie van stikstofmonoxide, wat een verwijdende invloed heeft op bloedvaten.[✚ 17]
granaatappel[17]
kaneel[18]
karwij werd geacht de huwelijkstrouw te bevorderen.[1][5]
kervel[1]
koffie[✚ 4]
knoflook[✚ 1] ✔️ Knoflook bevat allicine, dat het bloed sneller laat stromen.[19][20]
kokosnoot[21]
kruidnagel[✚ 18][1][5]
laos (galanga)
lavendel[1][5]
Maitrank witte wijn met onzelievevrouwebedstro. Bekend in Luxemburg.[1]
maca (Lepidium meyenii)[✚ 19]
marjolein[1][5]
methamfetamine
munt wordt door de Arabieren als symbool van liefde en vriendschap gezien.[5]
nootmuskaat wordt in de traditionele Chinese geneeskunde gebruikt als natuurlijk afrodisiacum. Het bestanddeel myristicine heeft een antidepressivum-achtige werking.[22][23][✚ 18]
paddenstoelen (waaronder shiitake en morieljes)[1]
peper[18]
poppers
perzik[✚ 20]
peterselie[24]
pompoenpitten[11]
prei Keizer Nero wenste vaak prei op het menu omdat dit een stimulerend effect zou hebben.[5]
rode biet[25] ✔️ De natuurlijke nitraten (NO3−) in rode biet worden door het lichaam omgezet naar stikstofmonoxide (NO). Dit houdt de bloedvaten wijd, wat nodig is voor de seksuele functie.
saffraan ✔️ Heeft een aangetoonde werking bij door antidepressiva veroorzaakte seksuele dysfunctie[✚ 21][✚ 22]
selderij[26]
strychnine ❌ heeft wel eens een reputatie als afrodisiacum, maar is een rattenvergif.[5]
tomaat werd geïntroduceerd als „liefdesappel”[5]
Tribulus terrestris[✚ 23][✚ 24]
truffels[27]
vanille (uit plantaardige peulen, geen chemische vanille zoals in veel producten).[5]
yohimbine Yohimbine is een alkaloïde van de boomschors Yohimbe, die vaak als een zwakke MAO-remmer wordt beschouwd, maar hiervoor is geen bewijs. Yohimbine is een bestanddeel van sommige farmaceutisch krachtige geneesmiddelen zoals Yocon, Yohimex, Aphrodyne of Viritab. Yohimbine is een alfa-adrenerge antagonist die de bloedstroom naar de geslachtsorganen van beide geslachten verhoogt en, bij sommige mensen, seksuele gevoeligheid en opwinding opwekt. De bast van de yohimbeboom bevat naast yohimbine nog andere alkaloïden, die verschillende effecten kunnen hebben, zoals een hartkloppingen, zweten of angstgevoelens. Daarom moeten seksuele verbeteraars die rechtstreeks van de schors van de yohimbeboom worden gemaakt, met voorzichtigheid worden bekeken. In hoge doses kunnen farmaceutisch potente geneesmiddelen die yohimbine bevatten ook dergelijke bijwerkingen hebben.[✚ 25][✚ 26]
wijn[2]
Ylang-ylang (Cananga odorata)

Van dierlijke oorsprong

(Of gedeeltelijk van dierlijke oorsprong.)
aqua vipere vroeger in Frankrijk bekend, soort brandewijn met een adder erin.[1]
amber[✚ 17]
arginine (in combinatie met ornithine)
duif[1] Was in de Griekse Oudheid een attribuut van Aphrodite.
ei,[7] met name van de kwartel
fazant[1]
honing Honing bevat veel borium. Dit zorgt voor een goed gebruik van het oestrogeen en laat het testosterongehalte in het bloed stijgen.[✚ 4][19][20]
hoorn van de neushoorn ❌ is niet alleen onwerkzaam maar wegens de stroperij ook verboden.[5]
kaviaar
kreeft[1][5]
merg heet in het Frans amourette[1]
oesters[✚ 4][1] Bevatten veel zink. Dit schijnt het libido te verhogen en bevordert de spermaproductie. Oesters eten vindt men ook romantisch.[19][20]
orgaanvlees zoals niertjes en zwezeriken[1]
wild[5]
Spaanse vlieg of ’cantharis’ / cantharidine[✚ 17] Werd al duizenden jaren gebruikt voor seksuele stimulatie. Bij misbruik is het levensgevaarlijk giftig en het is daarom verboden.[5][28] Middeltjes die verkocht worden met zogenaamde „spaanse vlieg” bevatten gewoonlijk iets anders.[29]

Verwijzingen

Medische studies

(Verwijzingen met ✚)

  1. ↑ 1,0 1,1 (en) Oi, Y., Imafuku, M., Shishido, C., Kominato, Y., Nishimura, S., & Iwai, K., Garlic supplementation increases testicular testosterone and decreases plasma corticosterone in rats fed a high protein diet. in: Journal of Nutrition, 2001, 131(8), 2150–2156. doi: 10.1093/jn/131.8.2150
  2. ↑ 2,0 2,1 (en) Hong, B., Ji, Y. H., Hong, J. H., Nam, K. Y., & Ahn, T. Y. (2002). A double-blind crossover study evaluating the efficacy of Korean red ginseng in patients with erectile dysfunction: a preliminary report. in: The Journal of urology, 168(5), 2070–2073. doi: 10.1016/S0022-5347(05)64298-X
  3. º J. Neelam, G. Shaily, G. R. Kishan, Biotechnological Approaches to Aphrodisiac Plants of Rajasthan, India, in: K. G. Ramawat (uitg.): Desert Plants (= Biomedical and Life Sciences). Nr. 4. Springer, 2010, ISBN 978-3-642-02549-5, hoofdstuk 22, p. 479–495, doi: 10.1007/978-3-642-02550-1_22.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 (en) Kotta S, Ansari SH, Ali J., Exploring scientifically proven herbal aphrodisiacs. Phcog Rev. 2013;7. doi: 10.4103/0973-7847.112832. Gratis volledige artikel
  5. º (en) Pathak, P., Prasad, B. R., Murthy, N. A., & Hegde, S. N. (2011). The effect of Emblica officinalis diet on lifespan, sexual behavior, and fitness characters in Drosophila melanogaster. Ayu, 32(2), 279–284. doi: 10.4103/0974-8520.92544
  6. º (en) Sansalone, S., Russo, G. I., Mondaini, N., Cantiello, F., Antonini, G., & Cai, T. (2016). A combination of tryptophan, Satureja montana, Tribulus terrestris, Phyllanthus emblica extracts is able to improve sexual quality of life in patient with premature ejaculation. Archivio italiano di urologia, andrologia : organo ufficiale [di] Societa italiana di ecografia urologica e nefrologica, 88(3), 171–176. doi: 10.4081/aiua.2016.3.171
  7. º (en) Salonia, A., Fabbri, F., Zanni, G., Scavini, M., Fantini, G. V., Briganti, A., Naspro, R., Parazzini, F., Gori, E., Rigatti, P., & Montorsi, F. (2006). Chocolate and women’s sexual health: An intriguing correlation. The journal of sexual medicine, 3(3), 476–482. PMID 16681473 doi: 10.1111/j.1743-6109.2006.00236.x
  8. º (en) Szewczyk, K., & Zidorn, C. (2014). Ethnobotany, phytochemistry, and bioactivity of the genus Turnera (Passifloraceae) with a focus on damiana—Turnera diffusa. Journal of ethnopharmacology, 152(3), 424–443. doi: 10.1016/j.jep.2014.01.019
  9. º (en) Estrada-Reyes, R., Ortiz-López, P., Gutiérrez-Ortíz, J., & Martínez-Mota, L. (2009). Turnera diffusa Wild (Turneraceae) recovers sexual behavior in sexually exhausted males. Journal of ethnopharmacology, 123(3), 423–429. PMID 19501274. doi: 10.1016/j.jep.2009.03.032
  10. º (en) Ogunro OB, Yakubu MT. Fadogia agrestis (Schweinf. Ex Hiern) Stem Extract Restores Selected Biomolecules of Erectile Dysfunction in the Testicular and Penile Tissues of Paroxetine-Treated Wistar Rats. Reprod Sci. 2023 Feb;30(2):690-700. doi: 10.1007/s43032-022-01050-6. Epub 2022 Aug 15. PMID 35969364.
  11. º (en) Yakubu MT, Akanji MA, Oladiji AT. Aphrodisiac potentials of the aqueous extract of Fadogia agrestis (Schweinf. Ex Hiern) stem in male albino rats. Asian J Androl. 2005 Dec;7(4):399-404. doi: 10.1111/j.1745-7262.2005.00052.x. PMID: 16281088.
  12. º (en) Suresh S, Prakash S. Effect of Mucuna pruriens (Linn.) on Sexual Behavior and Sperm Parameters in Streptozotocin-Induced Diabetic Male Rat. (2010) J Sex Med. PMID 20456630 doi: 10.1111/j.1743-6109.2010.01831.x.
  13. º (en) Suresh S, Prithiviraj E, Prakash S. Dose- and time-dependent effects of ethanolic extract of Mucuna pruriens Linn. seed on sexual behaviour of normal male rats. (2009) J Ethnopharmacol 122:497-501. PMID 19429319 doi: 10.1016/j.jep.2009.01.032.
  14. º (en) Qureshi S, Shah AH, Tariq M, et al. Studies on herbal aphrodisiacs used in Arab system of medicine. (1989) Am J Chin Med 17:57-63. PMID 2589237.
  15. º (en) Nocerino E, Amato M, Izzo AA. The aphrodisiac and adaptogenic properties of ginseng. (2000) Fitoterapia 71 Suppl 1:S1-S5. PMID 10930706.
  16. º (en) Murphy LL, Lee TJ. Ginseng, sex behavior, and nitric oxide. (2002) Ann N Y Acad Sci 962:372-377. PMID 12076988.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 (en) Sandroni P. Aphrodisiacs past and present: a historical review. (2001) Clin Auton Res 11:303-307. PMID 11758796.
  18. ↑ 18,0 18,1 (en) Tajuddin, Ahmad S, Latif A, et al. Aphrodisiac activity of 50% ethanolic extracts of Myristica fragrans Houtt. (nutmeg) and Syzygium aromaticum (L) Merr. & Perry. (clove) in male mice: a comparative study. (2003) BMC Complement Altern Med 3:6. PMID 14567759 doi: 10.1186/1472-6882-3-6 gratis volledige artikel.
  19. º (en) Gonzales GF, Córdova A, Vega K, et al. Effect of Lepidium meyenii (Maca), a root with aphrodisiac and fertility-enhancing properties, on serum reproductive hormone levels in adult healthy men. (2003) J Endocrinol 176:163-168. PMID 12525260 gratis volledige artikel.
  20. º (en) Biological activities of Prunus persica L. batch, in: Journal of Medicinal Plants Research. doi: 10.5897/JMPR12.232
  21. º (en) Kashani, L., Raisi, F., Saroukhani, S., Sohrabi, H., Modabbernia, A., Nasehi, A. A., Jamshidi, A., Ashrafi, M., Mansouri, P., Ghaeli, P., & Akhondzadeh, S. (2013). Saffron for treatment of fluoxetine-induced sexual dysfunction in women: randomized double-blind placebo-controlled study. Human psychopharmacology, 28(1), 54–60. doi: 10.1002/hup.2282
  22. º (en) Hosseinzadeh H, Ziaee T, Sadeghi A. The effect of saffron, Crocus sativus stigma, extract and its constituents, safranal and crocin on sexual behaviors in normal male rats. (2008) Phytomedicine 15:491-495. PMID 17962007. doi: 10.1016/j.phymed.2007.09.020
  23. º (en) Gauthaman K, Ganesan AP, Prasad RN. Sexual effects of puncturevine (Tribulus terrestris) extract (protodioscin): an evaluation using a rat model. (2003) J Altern Complement Med 9:257-265. PMID 12804079. doi: 10.1089/10755530360623374
  24. º (en) Gauthaman K, Adaikan PG, Prasad RN. Aphrodisiac properties of Tribulus Terrestris extract (Protodioscin) in normal and castrated rats. (2002) Life Sci 71:1385-1396. PMID 12127159.
  25. º (en) A. A. Adeniyi, G. S. Brindley, J. P. Pryor, D. J. Ralph: Yohimbine in the treatment of orgasmic dysfunction. in: Asian J Androl. 9, 2007, S. 403. doi: 10.1111/J.1745-7262.2007.00276.x. PMID 17486282.
  26. º (en) V. A. Kovalev, S. V. Koroleva, A. A. Kamalov: Pharmacotherapy of erectile dysfunction. in: Urologiia. 2000. PMID 16856460.

Andere bronnen

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 Afrodisiaca: mythe of realiteit http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=55
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Seksuologie
  3. º William Shakespeare, Macbeth, Act 2, Scene 3: “It provokes the desire, but it takes away the performance.” Shakespeare online
  4. º Ulrich Stoll, Aphrodisiakum, in: Werner E. Gerabek, Bernhard D. Haage, Gundolf Keil, Wolfgang Wegner (uitg.): Enzyklopädie Medizingeschichte. De Gruyter, Berlin/ New York 2005, ISBN 3-11-015714-4, p. 75.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 Koken En (W)Eten p. 59-61.
  6. º Lewd food: the complete guide to aphrodisiac edibles p. 255
  7. ↑ 7,0 7,1 Aphrodisiaka: Potenter Liebeszauber aus der Küche p. 19.
  8. º Degeneratie in België 1860-1940: een geschiedenis van ideeën en praktijken p. 155.
  9. º http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/mythologie/70128-alruin-een-vreemde-geschiedenis.html
  10. º Supergroenten en powerfruit. Supergroente en powerfruit: kies de beste soorten voor een lang, slank en gezond leven
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Luke Sumpter, bijgewerkt op 3 mei 2022, Top 20 Afrodisiaca over de hele wereld, https://www.zamnesia.nl/content/299-top-20-afrodisiaca-over-de-hele-wereld
  12. º http://www.allesoverseks.be/themas/seks-in-de-praktijk/experimenteren/is-chocolade-een-afrodisiacum
  13. º https://www.snopes.com/fact-check/painkiller-combination/
  14. º https://flo.health/menstrual-cycle/sex/sexual-health/horny-goat-weed-supplement
  15. º https://www.organic-supplements.nl/over-fadogia-agrestis
  16. º De koekjesclub p. 128.
  17. º Aphrodisiaka: Potenter Liebeszauber aus der Küche p. 21.
  18. ↑ 18,0 18,1 Op een bedje van liefde / druk 1
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 https://www.culy.nl/inspiratie/10-x-eten-als-afrodisiacum-geheid-een-romantische-avond/
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 https://www.alletop10lijstjes.nl/top-10-sekslust-opwekkend-eten-afrodisiaca/
  21. º Aphrodisiaka: Potenter Liebeszauber aus der Küche p. 24.
  22. º Aphrodisiaka: Potenter Liebeszauber aus der Küche p. 26.
  23. º https://www.puurfiguur.nl/nootmuskaat/
  24. º Aphrodisiaka: Potenter Liebeszauber aus der Küche p. 27.
  25. º 8 beet benefits: Aphrodisiac, brain booster & more op care2.com
  26. º Op een bedje van liefde / druk 1
  27. º Aphrodisiaka: Potenter Liebeszauber aus der Küche p. 29.
  28. º Modern medisch woordenboek: praktische snelzoekgids van A-Z
  29. º http://www.allesoverseks.be/themas/seks-in-de-praktijk/experimenteren/hoe-werkt-spaanse-vlieg
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Afrodisiacum&oldid=365969"