Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Chinese griep

Uit Wikisage
(Doorverwezen vanaf 2019-nCoV)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Wikisage is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of toepassing van de in dit lemma gegeven medische informatie.    lees meer
COVID-19
Infographic van de symptomen van de ziekte.
Infographic van de symptomen van de ziekte.
ICD-10 U07.1
ICD-9-CM
DiseasesDB 60833
rel=nofollow

COVID-19, dat staat voor coronavirus disease 2019, is een besmettelijke ziekte veroorzaakt door het virus SARS-CoV-2 (voorheen 2019-nCoV). Vermoedelijk is het een zoönose. De ziekte dook eind 2019 op en heerst zo sterk, dat vanaf 11 maart 2020 officieel sprake is van de coronapandemie.

Ontdekking van de ziekte

Bestand:COVID-19-outbreak-timeline.gif
Tijdlijn van de besmetting van COVID-19.

De ziekte werd voor het eerst geïdentificeerd door medisch personeel in Wuhan, hoofdstad van de provincie Hubei in China, bij patiënten die een longontsteking ontwikkelden zonder een duidelijke oorzaak. Het was dokter Li Wenliang die op 30 december 2019 zijn collega's waarschuwde voor een mogelijke uitbraak van deze ziekte. Vervolgens verspreidde de ziekte zich razendsnel, onder meer door het ontbreken van immuniteit in de bevolking in combinatie met veel besmette internationale reizigers, zodat op 11 maart 2020 de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bekendmaakte dat er officieel sprake was van een pandemie.[1]

Naamgeving

Op 11 februari 2020 maakte de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bekend dat de ziekte die het virus veroorzaakt de naam COVID-19 zou krijgen, een afkorting van coronavirus disease (coronavirusziekte) met het jaartal van ontdekking. Directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus van de WHO zei dat er een naam nodig was die niet zou verwijzen naar een bepaalde geografische plek, een dier of een groep mensen. Ook moest de naam uitspreekbaar zijn.[2]

Dezelfde dag stelde de Coronavirussenwerkgroep van het International Committee on Taxonomy of Viruses (ICTV) voor om voor het virus zelf voortaan de naam ‘severe acute respiratory syndrome coronavirus 2’ te gebruiken, afgekort ‘SARS-CoV-2’, vanwege de gelijkenissen met het SARS-virus dat officieel dezelfde naam draagt, maar dan zonder het volgnummer 2.

Besmetting

Besmettingswijze

Tussen mensen vindt ziekte-overdracht plaats via druppelinfectie doordat het veroorzakende virus zich vanuit de mond en keelholte van een besmet persoon via slijm verspreidt in vochtdruppels in de lucht door niezen en hoesten binnen 1,5 meter.[3] Ook is besmetting mogelijk via aerosolen tijdens aerosolvormende handelingen. Via aanraking met de handen van het gezicht is besmetting mogelijk via onderlinge aanraking.

Waarschijnlijk is ook besmetting mogelijk via besmette oppervlakken, waarbij het virus mogelijk enkele uren of wellicht dagen kan overleven afhankelijk van het soort oppervlakte, de temperatuur en de luchtvochtigheid. Wetenschappelijk is nog niet vastgesteld dat mensen hierdoor daadwerkelijk besmet zijn geraakt.[4] Besmetting via faeces is onzeker, maar bekend van de gerelateerde aandoening SARS. Er zijn geen aanwijzingen voor besmetting via borstvoeding of bevalling mits handhygiene wordt toegepast.[5] In de beginfase van de symptomatische periode is de virale verspreiding, en dus de besmettelijkheid hoog. Hoe milder de symptomen, des te minder besmettingsrisico. Het virus kan zich zowel diep in de longen als in de bovenste luchtwegen vermenigvuldigen. Dat laatste zou mede verklaren waarom patiënten met milde symptomen al besmettelijk kunnen zijn.[6]

Incubatietijd

De incubatietijd bedraagt één tot twaalf dagen; voor de zekerheid wordt veertien dagen aangehouden. Er zijn overigens meldingen van Chinese onderzoekers van een mogelijk langere incubatietijd tot wel 24 dagen.[7] De mediaan van het eerste optreden van ziekteverschijnselen na besmetting ligt op 5 dagen.

Asymptomische besmetting

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat iemand een ander kan besmetten vóórdat zich bij diegene ziekteverschijnselen manifesteren, bijvoorbeeld door druppelinfectie via uitademingslucht wanneer mensen dicht bij elkaar bevinden.[8] Het virus is in staat zich dagenlang te reproduceren zonder dat het immuunsysteem geactiveerd wordt doordat het virus eiwitten heeft dat het systeem in de war brengt.[9]

Besmetting door mensen bij wie de ziekte asymptomatisch verloopt is onzeker, maar wordt niet onmogelijk geacht.[10]

Verondersteld wordt dat patiënten na de symptomatische periode (post symptom) niet meer besmettelijk zijn.

Reproductiegetal

De meeste besmettingen komen voor binnen het gezin, vooral bij thuisisolatie.[11] Er zijn dieren waarbij COVID-19 is vastgesteld, maar de kans dat zij de ziekte verder doorgeven aan mensen is klein.[12]

Een besmet persoon besmet in een onbeschermde populatie gemiddeld 2,2 andere mensen (het reproductiegetal).[13] Zolang dit getal groter dan 1 blijft, breidt de ziekte zich uit; zodra het getal kleiner dan 1 wordt, zal de ziekte uitsterven. Het reproductiegetal wordt bepaald door de waarschijnlijkheid van overdracht per contact, het aantal contacten per eenheid tijd en de duur van besmettelijkheid. Het reproductiegetal kan worden verkleind door de bron wegnemen, opsporing, sociale distantie, profylaxe, vaccinatie, hygiënemaatregelen, herkenning, testen, toegang tot de zorg, isolatie, quarantaine, compliance, voorlichting, beroepsverbod en door toenemende immuniteit van de bevolking.

Symptomen

Bestand:Severity-of-coronavirus-cases-in-China-1.png
Ernst van de symptomen bij degenen waar COVID19 is gediagnosticeerd in China[14]
Bestand:COVID-19-Longontsteking.jpg
Longontsteking met melkglasachtige veranderingen in beide longen (CT)

De ziekte wordt gekenmerkt door griepachtige symptomen, waaronder koorts, hoesten, kortademigheid, spierpijn, vermoeidheid.

De WHO kwam per 20 februari 2020 op basis van 55.924 in laboratoria positief geteste personen op het voorkomen van de volgende symptomen: griep (87.9%), droge hoest (67.7%), vermoeidheid (38.1%), sputum-productie (33.4%), kortademigheid (18.6%), keelpijn (13.9%), hoofdpijn (13.6%), spierpijn (14.8%), koude rillingen (11.4%), misselijkheid of braken (5.0%), verstopte neus (4.8%), diarree (3.7%), bloedspuwing (0.9%), en bindvliesontsteking (0.8%).[15]

De ziekte tast de longen aan in drie fasen: virale vermeerdering, hyperreactiviteit van het immuunsysteem en afbraak van longweefsel.[16][17] In ernstige gevallen leidt het tot een virale longontsteking, acute respiratory distress syndrome (ARDS), sepsis, uitval van de nieren en septische shock met mogelijk een fatale afloop.

Het grootste deel van de patiënten heeft geen, milde of matige symptomen, ontwikkelt antilichamen tussen zes tot twaalf dagen,[18] en is daarna voor een periode beter bestand tegen het virus (immuun). Mogelijk worden bij milde symptomen minder antilichamen aangemaakt. Milde symptomen zijn keelpijn, lichte hoest en een verhoging van de lichaamstemperatuur tot 38,0 °C.

Oorzaak

Net als het SARS-virus infecteert SARS-CoV-2 mensen door het gebruik van serineprotease TMPRSS2 om via de ACE 2-receptoren de cellen binnen te dringen.[19] Het heeft echter een tien tot twintig maal hogere affiniteit (bindingssterkte), wat een verklaring kan zijn voor de, vergeleken met SARS, hogere mens-op-mens besmettingskans.[20][21]

Diagnostiek

Zie COVID-19-test voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Door ook te testen op bacteriële infecties en influenza worden deze oorzaken uitgesloten.

PCR-test

De standaard diagnosemethode is door middel van een omgekeerde polymerasekettingreactietest (rRT-PCR) op een sputummonster of een nasofaryngeaal uitstrijkje.[22] De diagnose 'COVID-19' wordt volgens de richtlijn van het RIVM op 12 maart 2020 als volgt gesteld: ‘Elke persoon waarbij door middel van RT-PCR op twee onafhankelijke targets een infectie met SARS-CoV-2 is vastgesteld, ongeacht of deze persoon voldoet aan de klinische en epidemiologische criteria voor een verdenking.’[23]

De test wordt gedaan in twee verschillende laboratoria. Het testen duurt ongeveer zes uur. Ook in opschalingslaboratoria (een ziekenhuis dat zelf de faciliteiten heeft om te testen) wordt getest zodat wordt voorkomen dat patiënten lang ongetest op de intensive care liggen.

Er is een test met een detectietijd van 5 minuten.[24][25]

In sommige gevallen is er een positief testresultaat na herstel. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de negatieve test, waarna de patiënt als hersteld werd gezien, slecht werd uitgevoerd. Een andere mogelijkheid is dat er door de hoge gevoeligheid van de test nog kleine achtergebleven deeltjes worden gedetecteerd. Dit wordt ook gevonden bij andere virussen die luchtwegaandoeningen veroorzaken, zoals griepvirussen.[26]

Antilichaamtest

Een antilichaam voorkomt dat het virus nog kan infecteren. Er is een monoklonaal antilichaam tegen SARS-CoV-2 ontdekt dat kan helpen bij de opsporing en preventie van COVID-19.[27][28] Het kan worden gebruikt voor de ontwikkeling van een medicijn en voor een diagnostische test. Het ontwikkelen van een diagnostische test duurt korter dan het ontwikkelen van een medicijn. Als medicijn blijft het antilichaam een paar weken aanwezig waarin de patiënt kan herstellen, maar waarschijnlijk niet om het virus voor altijd te weren (Passieve immuniteit). Daarvoor is het beter als de patiënt eigen immuniteit krijgt. In Nederland gaat bloedbank Sanquin dergelijke tests uitvoeren onder bloeddonoren.[29]

Radiologie

Bij een röntgenonderzoek kan een normale opname richtingwijzend zijn bij de verdenking op longontsteking. Bij een bewezen COVID-19-infectie wordt vaak een computertomografie uitgevoerd, omdat hiermee veelal veranderingen vastgesteld kunnen worden voordat deze op een normale opname zichtbaar zijn.[30] Kenmerkend zijn ondoorzichtige veranderingen van het longparenchym die op melkglas lijken. De diagnostiek middels een CT-scan kan in bepaalde gevallen zelfs sneller en effectiever zijn dan die middels RT-PCR.[31] Radiologen uit Changsha beschreven meerdere patiënten waarbij de diagnose COVID-19 op grond van de CT-bevinding gesteld werd met een aanvankelijk negatieve RT-PCR-test die pas na meerdere herhalingen positief bleek.[32] Bij een epidemie kan vandaar als triagestrategie een typische CT-bevinding aanleiding zijn om snel met de therapie te beginnen, ook als de RT-PCR-test (nog) negatief is.[33]

Behandeling

Er is vooralsnog geen bewezen geneesmiddel voor de ziekte, daarom worden patiënten in (thuis)isolatie geplaatst. Wel kunnen de symptomen verminderd worden, zodat het immuunsysteem tijd krijgt om het virus te bestrijden. Er zijn veel onderzoeken of bestaande medicijnen voor andere ziekten ook werkzaam zijn en het ontwikkelen van nieuwe medicijnen en vaccins. Mogelijk willen heel oude patiënten zelf niet meer in het ziekenhuis worden behandeld, maar willen thuis palliatieve zorg met sedatie.[bron?]

Voorlopig advies

Op 3 maart 2020 wees het RIVM in een voorlopig advies behandelaars erop, dat bij matig tot ernstige COVID-19 het gebruik van chloroquine bij volwassenen of de combinatie ritonavir/lopinavir bij kinderen onder de tien kilo overwogen kan worden. Bij zeer ernstige COVID-19 is de combinatietherapie van chloroquine met remdesivir aangewezen. Er bestaat nog geen wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid van deze stoffen bij COVID-19 en ten dele zijn de bijwerkingen onbekend. Daarom is in elk geval geïnformeerde toestemming van de patiënt nodig.[34] Genoemde geneesmiddelen zijn niet geregistreerd voor deze indicatie. Chloroquine is sinds 1934 in de handel en is wel geregistreerd voor andere indicaties. Het gebruik is echter offlabel.[35] Remdesivir wordt ook als enig geneesmiddel onderzocht.[36]

Bij zeer ernstig zieke patiënten kunnen er complicaties van de ziekte optreden, zoals een bacteriële superinfectie. Deze patiënten krijgen hiertegen antibiotica toegediend.

Experimentele geneesmiddelen

Bij ernstige infecties kunnen eventueel bestaande middelen tegen andere ziekten en virussen worden toegediend aan patiënten, zoals malaria (chloroquine), ebola (het experimentele remdesivir) en hiv (lopinavir/ritonavir)). Er is voorgesteld om een gedegen onderzoek te doen naar de medicijnen die tot nu toe zijn geprobeerd. Deze middelen zouden moeten worden getest op óf ze deze besmette mensen beter maken en óf ze ook bij deze indicatie veilig gebruikt kunnen worden. Die proef met de middelen moeten dan wel op grotere schaal en dubbelblind bij mensen worden gedaan om te zien of ze effect hebben. En dat zijn lastige voorwaarden in een crisis.

Chloroquine en hydroxychloroquine

Op 17 februari 2020 werd gerapporteerd dat chloroquine bij klinische tests werkzaam bleek tegen COVID-19. Het was getest in meer dan 10 ziekenhuizen in Beijing en de Chinese provincies Guangdong en Hunan. Dit op initiatief van onderzoekers van de KU Leuven.[37][38] In vitro onderzoek laat zien dat chloroquine werkzaam is tegen het virus. De benodigde concentratie is in principe haalbaar in vivo. De onderzoekers bevelen een klinische studie aan.[39] De resultaten zijn nog niet in een wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd en de persberichten geven geen kwantitatieve informatie over de effectiviteit, bijwerkingen en statistische significantie. Het uitproberen van chloroquine was opgepakt op grond van eerdere bevindingen in de SARS-epidemie in 2004.[40]

Er loopt sinds maart 2020 een proef aan de Rijksuniversiteit Groningen waarbij het chloroquine tot de juiste deeltjesgrootte verpulverd wordt en vervolgens geplaatst wordt in een speciale inhalator: de cyclops, waardoor het medicijn diep doordringt in de longen van een patiënt.[41] Dit betreft dus een specifiek lokale toepassing rechtstreeks in de door het coronavirus aangetaste longen. Op deze wijze zou het medicijn niet enkel kunnen genezen, maar ook kunnen beschermen.[42]

In Frankrijk is Didier Raoult, specialist in tropische infectieziekten, gewoon begonnen met het geven van de combinatie hydroxychloroquine en azithromycine aan besmette patiënten. Hij claimt een genezingspercentage van 75% binnen 6 dagen. Van de controlegroep was 90% nog ziek.[43][44] Er zijn de nodige vraagtekens te plaatsen bij dit onderzoek.[45][46]

Het sterk verwante zusje hydroxychloroquine is wereldwijd geregistreerd voor een aantal indicaties waaronder reumatoïde artritis , systemische lupus erythematodes en ook de behandeling van acute aanvallen en profylaxe van malaria veroorzaakt door Plasmodium vivax, P. falciparum, P. ovale en P. malariae.[47]

De Amerikaans president Donald Trump, voorstander van dit medicijn, kwam in conflict met de FDA inzake het niet-geregistreerd gebruik van dit geneesmiddel bij de profylaxe en genezing van COVID-19. Het middel is wereldwijd beschikbaar maar net als chloroquine nog niet goedgekeurd voor deze specifieke indicatie.[48][49]

Antivirale medicatie

Er bestaat nog geen specifieke behandeling voor het virus, maar bestaande antivirale medicatie wordt getest op effectiviteit. Daaronder protease-remmers zoals indinavir, saquinavir, lopinavir, ritonavir en camostat, de RNA polymerase-inhibitor remdesivir, en de griepmedicijnen oseltamivir en interferon beta.[50] [51][52]

Immunostimulant

In België is een onderzoek gestart met het reeds in 1991 toegelaten sargramostim, waarbij een recombinant granulocyte macrophage colony-stimulating factor (GM-CSF) functioneert als een immunostimulator.[53]

Vaccin

Sinds januari 2020 wordt er door meerdere organisaties en bedrijven aan een vaccin voor het SARS-CoV-2 virus gewerkt. Bij de ontwikkeling van een vaccin moeten pre-klinische en klinische onderzoeken worden gedaan. Dit traject duurt een jaar tot anderhalf jaar.[54][55][56][57][58]

De Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI) ondersteunt drie initiatieven:

Bloedplasma

Soms kan aan patiënten die al hersteld zijn gevraagd worden bloed te doneren om acute gevallen te behandelen met antilichaamrijk plasma, en voor het ontwikkelen van een vaccin.[59] Door de bloedbank wordt een serum met antilichamen ontwikkeld.[60]

Beademing

Een deel van de patiënten heeft extra zuurstof nodig door middel van beademing. Eventueel aangevuld met vernevelen, uitzuigen, afwisselend liggen op de linker- en rechterzij, rug en buik, hulp bij rechtop zetten en bij hoesten. Tijdens de coronapandemie ontstond hierdoor in 2020 een tekort aan beademingsapparaten. Onder leiding van TU Delft wordt gewerkt aan een beademingsapparaat dat geschikt is voor coronapatiënten[61] en op de markt verschenen ook meerdere open source-oplossingen.[62][63]

Herstel

De meeste mensen die COVID-19 hebben gekregen, herstellen daarvan. Mensen met ernstige klachten hebben over het algemeen meer tijd nodig om te herstellen. De WHO laat weten dat in ieder geval een maand na herstel nog antistoffen in het bloed terug te vinden zijn.[64]

Prognose

Ziekteverloop

Onderzoek naar ziekteverloop voorspellen door kunstmatige intelligentie in te zetten om erachter te komen hoe patiënten met het COVID-19 het beste behandeld kunnen worden.[65]

Bij een licht verloop, bij vier van de vijf patiënten, geneest de zieke in circa twee weken, bij een zwaar verloop duurt het herstel drie tot zes weken.[66]

Potentiële risicofactoren voor een slechte prognose zijn hogere leeftijd, hoge SOFA-score en een hoeveelheid d-dimeer groter dan 1 μg/ml.[67] Onder degenen die aan COVID-19 stierven, hadden velen reeds bestaande aandoeningen, waaronder diabetes, hypertensie en hart- en vaatziekten,[68] en de mediane tijd van initiële symptomen tot de dood was 14 dagen (bereik 6-41 dagen).[69]

In een toespraak over de WHO-werkgroep in China berichtte de directeur-generaal van de WHO op 24 februari dat de mortaliteit in Wuhan bij 2-4% ligt, maar buiten Wuhan met 0,7% lager ligt. Het sterftecijfer kan verder ook verschillen van land tot land. Mogelijke oorzaken zijn een verschil in de druk op de gezondheidszorg, de leeftijdsopbouw van de bevolking en het aantal mensen dat getest wordt.

Sterftekans (%) per leeftijd en land
Leeftijd 80+ 70–79 60–69 50–59 40–49 30–39 20–29 10–19 0–9
China (per 11 februari)[70] 14,8 8,0 3,6 1,3 0,4 0,2 0,2 0,2 0,0
Italië (per 12 maart)[71] 16,9 9,6 2,7 0,6 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0
Zuid-Korea (per 15 maart)[72] 9,5 5,3 1,4 0,4 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0

Erfelijkheid

Onderzoek naar het vergelijken van DNA van patiënten met geen of milde symptomen en patiënten met ernstige symptomen zonder onderliggende ziekten, bijvoorbeeld verschillen in het ACE2 receptor gen of in de leukocyte antigen genen, die de immuun reactie beïnvloeden. [74]

Maatregelen

Scenario's verspreidingssnelheid

  • Niets doen; geen interventies. Overbelasting van de zorg, veel sterfgevallen.
  • Casus + contactopsporing; iedereen wordt meerdere malen getest. Meer testen geeft een vroegere detectie, tracering van contacten en verhoogt daarmee het vinden van milde gevallen. Positief getesten worden in isolatie geplaatst. De rest van het gezin gaat thuis in quarantaine. Contacten worden opgespoord en getest. Iedereen moet zich houden aan het meermalig testen. Zeer veel testen nodig. Zeer kwetsbaar voor herintroductie van virus door import of resthaard.
  • Targeted lock-down: iedereen met gelijksoortelijke symptomen van COVID-19 en griep moet in huis blijven.
  • Total lock-down; maximale eliminatie van contacten, iedereen moet in huis blijven, ongeacht of iemand wel of geen symptomen heeft. Zeer kwetsbaar voor herintroductie van virus door import of resthaard.

Overzicht databronnen

Een overzicht van databronnen die gerelateerd zijn aan het coronavirus en het bijbehorende ziektebeeld COVID-19.[75][76]

Preventie

Bestand:Covid-19-curves-graphic-social-v3.gif
Het effect van het verspreiden van infecties over een lange periode, bekend als het afvlakken van de curve; door lagere pieken kunnen gezondheidsdiensten hetzelfde volume patiënten beter beheren.[77][78]

Aangezien men mogelijk al besmettelijk is vóórdat men zelf ziekteverschijnselen opmerkt, is het nodig dat de gehele bevolking voorzorgsmaatregelen in acht neemt. Dergelijke maatregelen zijn onder meer sociale distantie en een goede persoonlijke hygiëne, het vermijden van sociale contacten en lichamelijk contact, regelmatig handen wassen, hoesten en niezen in de binnenkant van de elleboog, papieren zakdoekjes gebruiken, geen hand schudden, niet met handen aan mond, neus en ogen zitten, tenminste twee meter afstand bewaren en thuis blijven bij krijgen van verkoudheidsklachten. Verdere maatregelen kunnen zijn: in- en uitreisbeperkingen, onnodig reizen vermijden, evenementen verbieden, scholen, bedrijven en organisaties of afdelingen sluiten, vergaderingen beperken, extra schoonmaken van voorwerpen die door meerdere mensen worden aangeraakt, thuiswerken, studeren via internet.

Beschermend materiaal

Om in ziekenhuizen besmetting te voorkomen, zijn medische handschoenen en mondkapjes van het type FFP2 van belang bij het verplegend personeel op de intensive care en bij bepaalde handelingen van besmette patiënten, en FFP1 voor het overige personeel.[79]

Zorgmedewerkers in de verpleeghuiszorg, huisartsenzorg, thuiszorg en gehandicaptenzorg dienen een chirurgisch mondmasker te dragen indien er sprake is van een hoestende of niezende medewerker of patiënt en een contact van meer dan vijf minuten is binnen 1,5 meter afstand.[80]

Sociale onthouding

Aanscherpende maatregelen op gebied van sociale onthouding die zijn gericht op minder viruscirculatie onder kwetsbare groepen ten opzichte van de rest van de bevolking. Daarmee kan intussen groepsimmuniteit in de rest van de bevolking worden opgebouwd en wordt tevens de zorg ontlast.

Quarantaine

Als een persoon geen ziekteverschijnselen heeft, maar wel onbeschermd contact heeft gehad met een patiënt met een bewezen infectie, gaat diegene in (thuis)quarantaine.[bron?] De quarantaine duurt tot de incubatietijd is verlopen. Als men in die periode niet ziek is geworden, wordt de quarantaine opgeheven.

Vaccinatie luchtwegaandoeningen actualiseren

In Duitsland worden alle mensen boven de leeftijd van 60 en chronisch ziek gevraagd hun vaccinatiestatus te controleren en, indien nodig, (opnieuw) te laten vaccineren tegen pneumokokken, kinkhoest en influenza. In Nederland krijgen mensen vanaf 60 jaar vanaf najaar 2020 een vaccinatie tegen pneumokokkenziekte aangeboden.[81] Een dergelijke vaccinatie helpt niet tegen COVID-19, maar kan een eventuele bacteriële superinfectie met fatale afloop voorkomen. Er wordt een proef met een TBC-vaccin gedaan omdat uit eerder onderzoek bleek dat het een boost van het immuunsysteem gaf dat meer bescherming tegen griep geeft. Maar het is niet bekend of dat ook voor andere infecties zoals COVID-19 geldt.[82]

Meldplicht

In veel landen, waaronder Nederland en België,[83][84] geldt een meldplicht. In Nederland geldt reeds bij het vermoeden van deze ziekte een meldplicht in groep A.[85]

Maatregelen bij besmetting

Bij een positieve uitslag volgt zo snel mogelijk een bron- en contactonderzoek om uitbreiding van de ziekte onder de bevolking te beperken, vooral voor groepen met een hoog risicoprofiel, en de capaciteit in de zorg te beperken tot mensen die het echt nodig hebben. Het bronnenonderzoek vervalt, maar het contactonderzoek wordt wel gedaan. Deze fase heet mitigatie. Indien onvoldoende zorg voorhanden is, komt men in de fase waarbij men door middel van triage dient te bepalen wie geholpen kan worden.

Ventielfunctie

De kritieke factor is het aantal bedden op de intensive care om ernstig zieke patiënten te kunnen behandelen. Een actueel overzicht van het totaal aantal beschikbare IC bedden voor COVID-19-patiënten en een prognoseradar is hierbij van belang. Landelijke coördinatie van de capaciteit vanuit de één centrum met directieve aansturing van zowel COVID-19-patiënten als niet COVID-19-patiënten. Uitbreiding van de capaciteit door gecontroleerd opschalen van deze IC-bedden inclusief zorgverleners, apparatuur, testen en testcapaciteit, beschermend materiaal, etc en inclusief overflowscenario's (bijvoorbeeld landelijke optimale spreiding van patiënten of patiënten naar buitenland) en afschalen van niet dringende zorg in ziekenhuizen. Ook prioritering en inzichtelijk maken van de totale voorraden goederen en zorgpersoneel en de voorraden op logistiek optimale plaatsen. Testen van zorgpersoneel, zodat inzage ontstaat hoeveel niet meer kunnen uitvallen. Hiervan afgeleid de maatregelen voor de rest van de bevolking die naar gelang van de capaciteit vermeerderd of verminderd worden.

Isolatie

Als een persoon wel ziekteverschijnselen heeft, is isolatie van toepassing. Bij thuisisolatie en wonen met meerdere personen verblijft de patiënt in een aparte kamer, waarbij contact met huisgenoten moet worden vermeden. Ook contact met huisdieren (o.a. aaien, knuffelen, kussen of laten likken) wordt afgeraden, ook al is de kans dat dieren het virus kunnen doorgeven klein.[12]

Latente periode verlengen

Er is een periode van 24 uur vlak na de ziekte waarin de patiënt geen symptomen meer heeft, maar nog wel een latente drager van de infectie kan zijn. Afhankelijk van de viruscirculatie per regio kan uitgegaan worden van een langere periode. Hierdoor wordt de kans op verspreiding door besmetting in de regio kleiner.[86]

Epidemiologie

Zie Coronapandemie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Uit cijfers van de WHO van het aantal besmettingen in China blijkt dat van het aantal besmettingen dat per 20 februari 2020 waren gemeld dat 78% van deze besmettingen was vastgesteld bij mensen tussen de 30 en 69 jaar en slechts 10,2% was gemeld bij mensen jonger dan 30 jaar.[87] Opmerkelijk is de grote oververtegenwoordiging van mannen in de statistieken van ziekenhuisopnames en overlijden (circa 62% is man), terwijl de verdeling van diagnosestelling tussen de geslachten wel ongeveer gelijk is.[88] Ook mensen met overgewicht zijn oververtegenwoordigd op de ic.[89]

Genetische verwantschap

Uit onderzoek naar de genetische verwantschap van het virus bleek dat dat in Nederland meerdere introducties uit het buitenland zijn geweest die leiden tot meerdere clusters op verschillende plekken.[90]

Sterftecijfer

Er is verschil tussen absolute sterfte en oversterfte. De absolute sterfte is het aantal mensen waarbij COVID-19 als doodsoorzaak op de doodsoorzaakverklaring staat. Echter, een deel van de mensen die overlijden zou zonder COVID-19 ook op korte termijn overleden zijn. Daarnaast is niet van iedere overledene duidelijk wat de exacte doodsoorzaak was, vooral als men niet in het ziekenhuis overleden is. Daarom wordt per periode het aantal overledenen vergeleken met het aantal verwachte overledenen. Dit gebeurt aan de hand van eerdere sterftecijfers. Dit wordt per geslachts- en leeftijdscategorie gedaan om te corrigeren voor verandering in de bevolkingsopbouw. Oversterfte is daardoor een maat voor de dodelijkheid van een aandoening, die wel pas achteraf te berekenen valt.

Het opmerkelijk verschijnsel doet zich voor dat het totale sterftecijfer door de corona-uitbraak wel eens lager zou kunnen zijn dan voorheen. Dit valt te verklaren doordat in China de industrie grotendeels platgelegd is, waardoor de luchtvervuiling zeer sterk is afgenomen. Daardoor zullen naar schatting 50.000 tot 100.000 mensen per jaar minder overlijden in China, ervan uitgaande dat de industrie nog een jaar stilgelegd zal blijven. Dat is een veel groter aantal dan het totaal aantal mensen dat in dezelfde periode aan een corona-infectie overlijdt.[91]

Statistieken verspreiding

Door statistieken ontstaat een beeld van de verspreiding en de opbouw van groepsimmuniteit. Met de statistieken kan men de omvang van de epidemie inschatten en wiskundige piramidescenario's en simulaties maken. Ook de ontwikkeling van reproductiegetal in samenhang met het sterftecijfer. Het doel van groepsimmuniteit is het beschermen van kwetsbare groepen en het voorkomen van overbelasting van de zorg.

Antilichaamtest

Met een antilichaamtest wordt getest of iemand antistoffen tegen het virus in het bloed heeft. Dit is een bewijs dat die persoon met het virus in aanraking is geweest.

De monsters die routinematig worden ontvangen in de Nivel-griepsurveillance worden in de peilstations ook getest op SARS-CoV-2 om de verspreiding van het virus in de algemene bevolking van Nederland in kaart te brengen. Op korte termijn wordt ook op antilichamen getest via de bloedbank. Verder zijn er virologische dagstaten.

Mogelijk komt er nog een thuistest op basis van een monoklonaal antilichaam tegen SARS-CoV-2 waarmee kan worden gemeld.

Meldingen

Met het landelijke meldingssysteem Osiris worden in Nederland de nieuwe meldingen, eerste ziektedag, totaal aantal patiënten, aantal opgenomen patiënten in ziekenhuis, overleden patiënten en leeftijd geregistreerd.

Coronavirussen
Ziekten bij mensen:SARS · MERS · COVID-19
Ontdekkers die slachtoffer werden:Li Wenliang (COVID-19) · Carlo Urbani (SARS)
Preventie fysieke maatregelen:Mondkapje · Spatscherm
Preventie apps:COVID-19-app · CoronaMelder · Coronalert · CoronaCheck · Coronacertificaat · Coronatoegangsbewijs
Bestrijding:COVID-19-diagnostiek · COVID-19-antigeen-sneltests · Bron- en contactonderzoek · COVID-19-vaccin · Teststraat
Behandeling:Dexamethason · Favipiravir · Molnupiravir · Remdesivir · Resveratrol · Tocilizumab
Ziekten bij dieren:Feliene infectueuze peritonitis (FIP) · Infectieuze bronchitis
Stammen en soorten:SARS-CoV-2 · SARS-CoV-2-varianten · Alfavariant · Bètavariant · Gammavariant · Deltavariant · Epsilonvariant · Kappavariant · Omikronvariant · SARSr-CoV · HCoV-NL63 · MERSr-CoV · SL-CoV-WIV1 · CCoV · FCoV
Taxonomie:Betacoronavirus (geslacht) · Coronavirussen (onderfamilie) · Coronaviridae (familie) · Nidovirales (orde)
Uitbraken:SARS-epidemie · MERS-epidemie · Coronapandemie
rel=nofollow
rel=nofollow
Geografische verspreiding SARS-CoV-2 (niet alle landen waarin het virus is uitgebroken zijn opgenomen)
Afrika:Zuid-Afrika
Azië:China · Hongkong · India · Japan · Macau · Noord-Korea · Singapore · Taiwan · Turkije · Zuid-Korea
Caraïben:Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden (Aruba · Caribisch Nederland · Curaçao · Sint Maarten) · Suriname
Europa:België · Duitsland · Frankrijk · Griekenland · Italië · Nederland · Oostenrijk · Spanje · Turkije · Verenigd Koninkrijk · Zwitserland
Midden-Oosten:Iran · Turkije
Noord-Amerika:Verenigde Staten
Oceanië:Australië · Nieuw-Zeeland · Pitcairneilanden
Scandinavië:Denemarken · Finland (Åland) · Zweden
Zuid-Amerika:Brazilië · Falklandeilanden · Suriname
rel=nofollow
rel=nofollow

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. º (en) Tedros Adhanom Ghebreyesus. WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19. WHO (11 maart 2020) Geraadpleegd op 14 maart 2020 "We have therefore made the assessment that COVID-19 can be characterized as a pandemic."
  2. º WHO noemt ziekte die coronavirus veroorzaakt COVID-19, NU.nl, 11 februari 2020 (bijgewerkt 13 februari); zie ook de toespraak van de WHO-directeur zelf (WHO 11-2-2020)
  3. º Ook met weinig symptomen is Covid-19 al besmettelijk, NRC, 12 maart 2020
  4. º https://lci.rivm.nl/richtlijnen/covid-19
  5. º https://lci.rivm.nl/richtlijnen/covid-19
  6. º (de) https://www.derstandard.at/story/2000114812219/coronavirus-aehnlich-ansteckend-wie-influenza
  7. º (en) Early Transmission Dynamics in Wuhan, China, of Novel Coronavirus–Infected Pneumonia
  8. º (en) Medrxiv 6 maart 2020: Transmission interval estimates suggest pre-symptomatic spread of COVID-19
  9. º We beginnen de biologische kenmerken van het coronavirus te begrijpen, 26 maart 2020, NewScientist
  10. º Mass masking in the COVID-19 epidemic: people need guidance
  11. º Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)
  12. ↑ 12,0 12,1 (nl) VRT NWS. Belgische kat loopt coronavirus op, hoe uitzonderlijk is dat en moeten we ons zorgen maken over onze huisdieren?. vrtnws.be (2020-03-27) Geraadpleegd op 2020-03-27
  13. º Wat we tot nu toe weten over het nieuwe coronavirus. NRC (2 februari 2020)
  14. º (4 March 2020). Coronavirus Disease (COVID-19). Our World in Data .
  15. º Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19), WHO, 24 februari 2020
  16. º Wat het nieuwe coronavirus met het lichaam doet
  17. º (en) WHO: Coronavirus
  18. º People ‘shed’ high levels of coronavirus, study finds, but most are likely not infectious after recovery begins
  19. º (en) Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin BioRxiv (23 januari 2020)
  20. º (en) https://science.sciencemag.org/content/early/2020/02/19/science.abb2507
  21. º SARS-CoV-2 Cell Entry Depends on ACE2 and TMPRSS2 and Is Blocked by a Clinically Proven Protease Inhibitor
  22. º Real-Time RT-PCR Panel for Detection 2019-nCoV (29 january 2020)
  23. º RIVM/LCI: COVID-19 Richtlijn
  24. º Abbott Launches Molecular Point-of-Care Test to Detect Novel Coronavirus in as Little as Five Minutes
  25. º Oxford scientists develop rapid testing technology for COVID-19
  26. º They Recovered From the Coronavirus. Were They Infected Again?
  27. º A human monoclonal 1 antibody blocking SARS-CoV-2 infection
  28. º VIB achieves important milestone in the development of a COVID-19 drug
  29. º (nl) Sanquin test bloed op antistoffen tegen corona voor onderzoek naar groepsimmuniteit - Sanquin. https://www.sanquin.nl/ Geraadpleegd op 2020-03-26
  30. º Salehi, S., Abedi, A., Balakrishnan, S. and Gholamrezanezhad, A., 2020. Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): A Systematic Review of Imaging Findings in 919 Patients. American Journal of Roentgenology, pag. 1-7.
  31. º Al-Tawfiq, J. and Memish, Z., 2020. Diagnosis of SARS-CoV-2 Infection based on CT scan vs. RT-PCR: Reflecting on Experience from MERS-CoV. Journal of Hospital Infection
  32. º Xie, X., Zhong, Z., Zhao, W., Zheng, C., Wang, F. and Liu, J., 2020. Chest CT for Typical 2019-nCoV Pneumonia: Relationship to Negative RT-PCR Testing. Radiology, pag.200343.
  33. º Zhang, J., Zhou, L., Yang, Y., Peng, W., Wang, W. and Chen, X., 2020. Therapeutic and triage strategies for 2019 novel coronavirus disease in fever clinics. The Lancet Respiratory Medicine, 8(3), pag. e11-e12.
  34. º Voorlopig behandeladvies swab Maart 2020
  35. º registratietekst Nederland
  36. º ClinicalTrials.gov
  37. º (en) Xinhuanet 17 februari 2020: Antimalarial drug confirmed effective on COVID-19
  38. º Nu.nl 26 februari 2020: 86 jaar oud malariamiddel werkt tegen door coronavirus veroorzaakte ziekte
  39. º (en) https://www.nature.com/articles/s41422-020-0282-0
  40. º Antivirale werking van chloroquine tegen coronavirussen reeds in 2004 ontdekt door virologen KU Leuven
  41. º cyclops
  42. º Coronamedicijn bestaat misschien al
  43. º Dokter 'Panoramix' claimt medicijn tegen coronavirus
  44. º Chloroquine : un remède français contre le Covid-19 ?
  45. º Thoughts on the Gautret et al. paper about Hydroxychloroquine and Azithromycin treatment of COVID-19 infections
  46. º Chloroquine genius Didier Raoult to save the world from COVID-19
  47. º Registratietekst Nederland
  48. º Could the anti-malarial drug chloroquine treat COVID-19?
  49. º Chloroquine, an old malaria drug, may help treat novel coronavirus, doctors say
  50. º Chinese miljoenenstad buiten de provincie Hubei afgesloten Finacieel Dagblad (2 februari 2020)
  51. º LUMC doet onderzoek naar nieuwe coronavirus-remmers
  52. º Coronavirus (COVID-19) Update: FDA Continues to Facilitate Development of Treatments 19 maart 2020 remdesivir
  53. º UZ Gent en VIB testen werking bestaand geneesmiddel tegen nieuwe coronavirus
  54. º Israeli Research Center to Announce It Developed Coronavirus Vaccine, Sources Say
  55. º Over het coronavirus — en een potentieel preventief vaccin
  56. º Gilead, Moderna Candidates Ramp Up Coronavirus Drug, Vaccine Testing
  57. º How coronavirus could change the way we fight disease
  58. º VIB-wetenschappers boeken belangrijke vooruitgang in onderzoek naar kandidaat geneesmiddel dat beschermt tegen coronavirus
  59. º Plasma therapy could lead to development of vaccine for novel coronavirus pneumonia
  60. º (nl) Sanquin start met inzameling plasma van genezen coronapatiënten - Sanquin. https://www.sanquin.nl/ Geraadpleegd op 2020-03-26
  61. º Masterstudenten TU Delft starten initiatief om beademingsapparatuur te ontwikkelen
  62. º (nl) Wetenschappers maken open-source ontwerp goedkope ventilatoren. Bright (2020-03-25) Geraadpleegd op 2020-03-26
  63. º (en) FreeBreathing.org Geraadpleegd op 2020-03-26
  64. º Vragen & antwoorden nieuw coronavirus (COVID-19)
  65. º Onderzoek met 'big data' naar beste behandeling coronavirus
  66. º (en) WHO, 24 februari 2020: WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19 - 24 February 2020
  67. º Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective cohort study
  68. º WHO Director-General's statement on the advice of the IHR Emergency Committee on Novel Coronavirus
  69. º (april 2020). Updated understanding of the outbreak of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in Wuhan, China. Journal of Medical Virology 92 (4): 441–447 . PMID: 31994742. DOI: 10.1002/jmv.25689.
  70. º Vital Surveillances: The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) — China, 2020. Chinese Center for Disease Control and Prevention
  71. º (it) Epidemia COVID-19. Istituto Superiore di Sanità (12 March 2020)
  72. º Press Release. Korean Centers for Disease Control & Prevention
  73. º The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team. The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) – China, 2020. China CDC Weekly, 2020, 2(8): 113–22.
  74. º How sick will the coronavirus make you? The answer may be in your genes
  75. º Wegwijzer naar gegevensbronnen over COVID-19
  76. º Systematic review and critical appraisal of prediction models for diagnosis and prognosis of COVID-19 infection
  77. º The three phases of Covid-19 – and how we can make it manageable (9 maart 2020) Geraadpleegd op 9 maart 2020
  78. º (maart 2020). How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?. The Lancet . DOI: 10.1016/S0140-6736(20)30567-5. “A key issue for epidemiologists is helping policy makers decide the main objectives of mitigation—eg, minimising morbidity and associated mortality, avoiding an epidemic peak that overwhelms health-care services, keeping the effects on the economy within manageable levels, and flattening the epidemic curve to wait for vaccine development and manufacture on scale and antiviral drug therapies.”.
  79. º Advies aan OMT betreffende Ademhalingsbeschermingsmaskers voor COVID-19, RIVM, 18 maart 2020, versie 3
  80. º Uitgangspunten PBM buiten het ziekenhuis, RIVM, 20 maart 2020
  81. º Pneumokokkenvaccinatie voor ouderen
  82. º Grootschalig onderzoek met tbc-vaccin voor bescherming tegen coronavirus
  83. º COVID-19 LCI-richtlijn van Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
  84. º Agentschap zorg & gezondheid: Verplicht te melden infectieziekten
  85. º RIVM: Welke infectieziekten zijn meldingsplichtig?
  86. º Technische briefing Ontwikkelingen rondom het coronavirus, 18 maart 2020
  87. º (en) Who is getting sick? A look at coronavirus risk by age, gender, and more. STAT (2020-03-03) Geraadpleegd op 2020-03-17
  88. º Rapport RIVM 23 maart 200
  89. º Grote meerderheid coronapatiënten op ic is te zwaar
  90. º [Oude Munnink et al., 2020, Erasmus MC]
  91. º (en) Climate home news 16 maart 2020: Coronavirus: China’s economic slowdown curbs deadly air pollution
rel=nofollow
rel=nofollow

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met COVID-19 op Wikimedia Commons.

rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Chinese_griep&oldid=308577"