Oudkalendaristen

Oudkalendaristen of paleohemerologieten (Grieks: Παλαιοημερολογίτες, Paleoimerologites) is een verzamelnaam voor de groepen die zich afscheidden van de orthodoxe kerken (de Grieks-Orthodoxe Kerk, Roemeens-Orthodoxe Kerk e.a.) wegens onenigheid over het invoeren van de herziene juliaanse kalender, een liturgische kalender waarvan de schrikkeljaarregeling lijkt op die van de gregoriaanse kalender, gecombineerd met de berekening van de paasdatum en veranderlijke feestdagen volgens de traditionele berekening met de juliaanse kalender. Daarnaast behoren zij tot de luidste critici van de oecumenische beweging.

Geschiedenis

Tot in de vroege twintigste eeuw gebruikten de oosters orthodoxe kerken algemeen de juliaanse kalender. De kalenderhervorming door paus Gregorius XIII werd door hen niet gevolgd. Het verschil tussen beide kalenders liep op tot 13 dagen.

In 1920 gaf patriarch Dorotheüs van Prusa een encycliek uit, genaamd: Aan de kerken van Christus overal. Dit markeerde het begin van de orthodoxe deelname aan de oecumenische beweging. De encycliek gaf elf richtlijnen om de kerken te verenigen. De eerste suggestie luidde, te streven naar een gezamenlijke uniforme kalender, om de christelijke feestdagen gemeenschappelijk met alle kerken te vieren.

In 1923 begon de Griekse staat de gregoriaanse kalender te gebruiken. Hierdoor dook op 25 maart 1923 een probleem op: voor het eerst vielen de jaarlijkse herdenking van de revolutie van 1821 en de kerkelijke feestdag van de Annunciatie nu op dezelfde dag. Om dit soort moeilijkheden te vermijden, werd op het pan-orthodox congres in dat jaar voorgesteld om een gewijzigde juliaanse kalender in gebruik te nemen. In deze kalender zouden de data overeenkomen met de seculiere kalender, terwijl de beweeglijke feestdagen van de paascyclus volgens de traditionele orthodoxe manier berekend worden.

Op 23 maart 1924 nam de kerk van Griekenland de herziene juliaanse kalender in gebruik. De omschakeling verliep niet zonder slag of stoot. De conservatiefste groep in de kerk vond dit een katholiserende maatregel. Zowel onder de geestelijken als onder de leken verzetten sommigen zich tegen de vernieuwingen en werden daarbij aangespoord door vele priesters en monniken van over heel Griekenland en de berg Athos. De metropoliet Germanos van Demetrias ontslag uit protest.

In de nacht van het feest van de Kruisverheffing, 14 september (juliaans) 1925, verscheen er volgens velen die er toen aanwezig waren een helder schijnend kruis aan de hemel boven Athene. Een gevolg was dat sommige van de voorstanders van de herziene kalender, hun standpunt verlieten en terugkeerden naar de juliaanse kalender.

In 1935 keerden drie metropolieten in hun bisdommen terug naar de vertrouwde juliaanse kalender: Germanos van Demetrias, de voormalige metropoliet van Florina, Chrysostomos (Kavouridis) en Chrysostomos (Demetriou) van Zakynthos. Zij verklaarden de officiële Orthodoxe Kerk van Griekenland onder de aartsbisschop van Athene als schismatiek en wijdden van 23 tot 26 april 1935 vier gelijkgezinde geestelijken tot bisschop: de archimandrieten Germanos (Barikopoulos) als bisschop van de Cycladen, Christoforos (Hatzis) als bisschop van Megaris, Polycarpus (Liosis) als bisschop van Diavleia, en bisschop Mattheüs (Karpathakes) van Bresthena. Zo schiepen ze een kerkgemeenschap met de naam „Kerk van de Echte Orthodoxe Christenen”, Grieks: Εκκλησία των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών, afgekort als Γ.Ο.Χ.). Tegen 1937 splitste de beweging in twee over de vraag of de bisdommen die de herziene juliaanse kalender hadden aangenomen nog wel orthodox waren.

Leer

Griekse oudkalendaristen houden vast aan traditionele Grieks-orthodoxe praktijken. Hoewel zij oudkalendaristen genoemd worden of zichzelf soms zo noemen, zeggen zij dat zij zich niet enkel wegens de kalenderhervorming hebben afgescheiden. De kalender is slechts een symptoom van wat zij wel de „panheresie (overal aanwezige ketterij) van oecumenisme” noemen. De deelname van plaatselijke orthodoxe kerken aan de moderne oecumenische beweging zien zij als hoogst problematisch. Dikwijls vinden ze ook de kalender van dogmatisch belang. De aanname van de nieuwe kalender in 1924 kenmerkte ook het begin van de orthodoxe deelname aan de oecumenische beweging. Oudkalendaristen wijzen erop dat drie pan-orthodoxe (algemene orthodoxe) concilies in de zestiende eeuw een anathema (plechtige vervloeking) uitspraken over het aannemen van de gregoriaanse kalender. Sommige oudkalendaristen beschrijven hun positie dat zij zich hebben afgescheiden van de grotere orthodoxe gebieden om de ware orthodoxie te bewaren ondanks de ketterse vernieuwingen in leer en praktijk.

Behalve de kalender hebben de oudkalendaristen over het algemeen dezelfde riten en geloof behouden als de kerk van Griekenland. Er zijn echter verschillen in verband met de doop. Elke kerk verwerpt de kerkleiding van de andere kerk. Sommigen zien de doop door de andere orthodoxe kerken als geldig. Officieel aanvaarden zij leden uit de andere kerken door het orthodoxe vormsel: de chrismatie.

---

(en) Old Calendarists op Orthodoxwiki   Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)