Geloof

Etymologie en verwante termen

De verschillende woorden voor het begrip ’geloof’ en verwante termen in verschillende talen en hun etymologie zijn verhelderend voor het begrip geloof.

Geloof – Oud-Engels ge-leafa (Engels be-lief) < Germaans *ga-laubon (Duits Glaube) < *ga-laub-: „bemind, gewaardeerd”. De stam -loof komt ook voor in „lief-de” < Oer-Germaans *lubo (Duits lieb, Gotisch liufs) < Indo-Europees *leubh-: „verlangen, beminnen” (vergelijk Latijn lubet, libet: „het behaagt”, Sanskriet lubhyati: „verlangt”).

Het Griekse woord πίστις (pistis) en het Latijnse fides gaan beide terug op een Indo-Europese wortel *bhidh- „verenigen, binden”^[1] / *bheidh- / *bhoidh- (vergelijk Grieks πείθω (peithō): „overtuigen”, πείθομαι (peithomai): „overtuigd zijn, geloven”, πίστις (Pistis): „overtuiging, geloof”, Latijn fidere: „vertrouwen, geloven”, foedus: „verdrag”). Het Engelse faith heette in het Middel-Engels feith < Anglo-Frans fed, Oud-Frans feid, feit < Latijn fidem, accusatief van fides, „vertrouwen”, verwant aan fīdere, het werkwoord „vertrouwen”.^[2] Ook het Oud-Fries feid < Latijn fides. Er bestaat verwantschap met „bidden”, Oudengels biddan: „vragen, eisen” < Oer-Germaans *bithjan (Duits: bitten: „vragen, verzoeken”).

Credo – De geloofsbelijdenis begint met het Latijnse Credo: „ik geloof” (vergelijk Engels creed) dat teruggaat op Indo-Europees *kerd-dhe-: „geloven”, letterlijk „zijn hart plaatsen” (Sanskriet crad-dadhami). Voor de Romein kan dit aangevoeld worden als „ik geef (do, dare) mijn hart (cor, cordis)”.

Het bekende woord amen houdt verband met het Hebreeuwse wortelwoord אמן, aman, „bevestigen, ondersteunen”, waarvan ook אמוּן (emoen) en אמוּנה (emoena), „geloof, vertrouwen”, is afgeleid. Ook het woord אמת, (emet), „zekerheid, betrouwbaarheid, waarheid”, is hieraan verwant.^[1]