Dwergplaneet

overzicht van de grootste Trans-Neptuniaanse objecten (voorlopig zijn enkel Eris, Haumea, Makemake en Pluto erkend als dwergplaneet)

Een dwergplaneet is een categorie van planeetachtige hemellichamen. Ze hangt samen met de definitie van planeet die sinds 24 augustus 2006 wordt gehanteerd door de Internationale Astronomische Unie (IAU). Dwergplaneten zijn groter dan planetoïden maar kleiner dan planeten. Formeel is het dus geen subcategorie van de planeten, maar een apart type object.

Volgens de definitie van het IAU-congres zijn dwergplaneten hemellichamen die

• in een baan rond de Zon draaien en geen energie produceren door kernfusie (in tegenstelling tot sterren),
• genoeg massa hebben zodat ze door hun eigen zwaartekracht (bijna) bolvormig geworden zijn en dus in hydrostatisch evenwicht zijn (in tegenstelling tot kleinere planetoïden),
• hun baan niet vrijgemaakt (schoongeveegd) hebben van andere objecten,
• geen satelliet zijn.

De derde voorwaarde maakt het verschil tussen onze klassieke planeten en dwergplaneten. Pluto, Eris, Makemake, Haumea en Ceres zijn lichamen die onder deze nieuwe categorie vallen.

Sommige andere planetoïden zijn ook (bijna) bolvormig en zouden ook voldoen aan de nieuwe IAU-criteria: Vesta, Pallas en Hygiea. Net als Ceres werden ze van hun ontdekking tot de late jaren 1850 aangezien voor planeten. In de verre gebieden van ons zonnestelsel staat een negental objecten die mogelijk dwergplaneetstatus kunnen krijgen als aangetoond kan worden dat ze door hun eigen zwaartekracht bolvormig geworden zijn. Onder deze objecten vallen onder andere Quaoar en Orcus. In 2008 werd besloten deze dwergplaneten plutoïden te noemen.

Volgens sommige sterrenkundigen zouden er tot 53 nieuwe dwergplaneten kunnen bijkomen in de komende jaren.

Kandidaat-dwergplaneten

Distributie van Transneptunische objecten. Haumea en Makemake in het midden in de Kuipergordel (Blauw). In rood de objecten die in baanresonantie met Neptunus zijn.

Naast de reeds aanvaarde dwergplaneten, zijn er nog minstens twaalf kandidaat-dwergplaneten, waarvan nog vastgesteld moet worden of ze aan de gestelde criteria voldoen:

• Een aantal "klassieke" planetoïden:
  • Vesta
  • Pallas
  • Hygiea

• Een aantal transneptunische objecten (bij benadering op afnemende grootte):
  • Sedna
  • Orcus
  • Quaoar
  • 2002 TX₃₀₀
  • 2002 AW₁₉₇
  • Varuna
  • Ixion

Zie ook

• Plutoïde
• Planetoïde

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

het Zonnestelsel

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Dwarf planets op Wikimedia Commons.