Hunze (rivier)

De Hunze (ook Oostermoerse Vaart, Oostermoersche Vaart, Drentsche Diep en Schuyten diep) is een rivier gelegen in het grensgebied van Drenthe en Groningen ten oosten van de Hondsrug.

De naam betekent moeras- of modder(stroom). De gebiedsnaam Hunsingo verwijst naar deze rivier. De oorspronkelijke uitmonding in de Waddenzee lag namelijk in de buurt van Pieterburen.

Loop van de rivier

De Hunze begint ten oosten van Gasselte en ten westen van Drouwenerveen, waar het Voorste en Achterste Diepje bij elkaar komen. Vanaf dat punt tot het Zuidlaardermeer wordt het ook de Oostermoerschevaart genoemd, naar het dingspel Oostermoer. Het woord moer duidt op moeras en laagveen.

Oorspronkelijk meanderde de rivier door dit drassige gebied. Deze drassigheid is er de oorzaak van dat er in Drenthe eigenlijk geen enkele plaats echt aan de oude Hunzeboezem ligt, hoewel het riviertje bij Gasselternijveen en Spijkerboor de beide dorpen bijna raakt. Dit laatste is waarschijnlijk het resultaat van het afsnijden en rechttrekken van de oorspronkelijke meanders bij deze dorpen.

Waar de Hunze aan de noordzijde het Zuidlaardermeer verlaat bevindt zich een fiets- en voetveer. Vanaf hier wordt de rivier het Drentsche Diep genoemd, omdat het dan vanuit die provincie door de provincie Groningen stroomt. Het mondt bij Waterhuizen uit in het Winschoterdiep.

Tussen het Winschoterdiep en het Damsterdiep is de rivier sterk verzand en nog moeilijk als zodanig te herkennen. Ten noorden van het Damsterdiep heet de Hunze het Selwerderdiepje.

Vanaf Wierumerschouw is het Reitdiep de benedenloop van de Hunze geworden. Het gedeelte van Groningen tot Wierumerschouw is de gegraven benedenloop van de Drentsche Aa. Rond het jaar 1400 werd de Hunze ten noorden van het Zuidlaardermeer afgedamd en in het nieuw gegraven Schuitendiep geleid om het te lage waterpeil in de stadsgrachten op te voeren. Een gedeelte ervan werd later benut voor het gegraven Winschoterdiep. Dit had als bijkomend voordeel dat de stad door dit gegraven diep rechtstreeks verbinding met de venen in Drenthe kreeg, zodat zij de turfhandel onder controle kon krijgen. Het verlengde van het Schuitendiep in de stad heet dan ook heel toepasselijk Turfsingel, de stapelplaats voor turf.

Op luchtfoto's en ook op bepaalde plekken in het landschap is het oude stroomdal nog wel te herkennen. De rivier stroomde van Waterhuizen naar Oosterhoogebrug en is o.a. bij Oude Roodehaan nog te traceren. Twee reusachtige bochten van de oude loop zijn herkenbaar tussen Ooster- en Noorderhoogebrug, langs de Pop Dijkemaweg nog duidelijk zichtbaar. Ook aan de oostzijde van de begraafplaats de Selwerderhof zijn nog structuren te vinden. Als we daarna het Van Starkenborghkanaal oversteken zien we de contouren verdwijnen in het kleigebied rondom Adorp. Vanaf daar heeft de rivier noordwaarts geslingerd, richting Pieterburen, waar ze in zee uitmondde.

Hunzeproject

Door de provincie Drenthe en de gemeenten Aa en Hunze, Borger-Odoorn en Tynaarlo gezamenlijk worden de oude meanders van de Hunze in het Drentse deel van het riviertje weer hersteld.

Trivia

• KGR De Hunze is de naam van een (burger)roeivereniging gelegen in het centrum van de stad Groningen, opgericht 19 februari 1886. Volledige naam: Koninklijke Groninger Roeivereniging De Hunze.
• De Hunze is de naam van een wijk van de stad Groningen die vanaf 1989 in het noordoosten van de stad is gebouwd.
• Ongeveer op de locatie van de Euroborg, het huidige stadion van FC Groningen, stond jarenlang de Hunzecentrale, een van de horizonbepalende gebouwen van Groningen die met vijf pijpen de Martinitoren naar de kroon stak.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• Westerink, Ben in: "Tijdschrift Noorderbreedte" "Bij Groningen verdwijnt de Hunze" (1986).
• Westerink, Ben in: "Tijdschrift Noorderbreedte" "Het kleilandschap van Winsum, Sauwerd en Adorp een wandeling" (1984)

---