Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Heinrich Hermann Freytag

Uit Wikisage
Versie door Lidewij (overleg | bijdragen) op 20 dec 2010 om 13:27 (Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Heinrich_Hermann_Freytag&oldid=23487207)
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Heinrich Hermann Freytag (Hamburg 1759 - Groningen 14 april 1811) was een Duits orgelbouwer die met name actief was in Groningen, maar ook in Friesland, Drenthe, Overijssel, Holland en Zeeland. Hij bouwde zowel kerk-orgels als ook kabinet-orgels en secretaire-orgels binnen de Noord-Duitse orgelbouwtraditie.

Biografie

Heinrich Hermann Freytag werd in 1759 geboren als de zoon van een uit Württemberg afkomstige meubelmaker. Hoe hij in de Republiek is terecht gekomen, wordt nergens duideijk. Zijn naam duikt in 1784 voor het eerst op als hij in de stad Groningen in de orgelmakerij van Albertus Antoni Hinsz (1704-1785) werkt. Als Hinsz in 1785 overlijdt, neemt zijn stiefzoon Frans Casper Snitger (1724-1799) (een kleinzoon van Arp Schnitger) het bedrijf over. Snitger zag deze grote verantwoordelijkheid wellicht niet zitten en ging een compagnonschap aan met de veel jongere Freytag. Laatstgenoemde nam zo de opengevallen plaats van Hinsz in. Letterlijk, want de zitplaats van Hinsz in de Lutherse kerk van Groningen werd direct vanaf april 1785 verhuurd aan Freytag. Freytag kreeg de leiding over de nieuw- en verbouwtak van het bedrijf. Snitger hield zich voornamelijk bezig met onderhoudswerk op locatie en en met intonatiewerkzaamheden. Een echte zakenman was Snitger bepaald niet. Uit kerkelijke rekeningen blijkt dat Snitger jaarlijks langs kwam om orgels te stemmen, maar dat hij dat vaak op rekening deed. De bedragen stapelden zich jaar naar jaar op. Soms kreeg hij pas na 10 jaar zijn salaris nog eens een keer uitbetaald.


Freytag was de creatieve duizendpoot binnen het bedrijf. Hij gaf leiding aan de werkplaats, onderhandelde met opdrachtgevers over nieuw- en verbouwprojecten en maakte de ontwerpen voor de nieuwe orgels. Toen Snitger in 1799 stierf, zorgde Freytag er bovendien voor dat opdrachtgevers binnen een redelijke termijn betaalden. Hij ging vaak persoonlijk bij ze langs om het geld op te halen. Binnen een jaar na de dood van Snitger in 1799 waren alle bedragen die nog open stonden geïnd. Voortaan werd het geld na afloop van het onderhoudswerk betaald. Het werken op rekening was daarmee verleden tijd. Ook vergrootte Freytag het werkterrein van de firma door opdrachten in Rotterdam en Middelburg aan te nemen. Hij was daarmee werkzaam in Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Holland en Zeeland. Tot 1806 was Freytag bovendien kroegbaas en had hij een “Wyn en Coffyhuis, als mede Billard” aan de Grote Markt in Groningen. Tenslotte was hij nog gedurende vele jaren diaken of ouderling in de Evangelisch Lutherse gemeente van Groningen.


Heinrich Hermann Freytag was vanaf 1793 getrouwd met Hiskia Hornemann (Leer 1765 - Groningen 1817). Beide echtelieden hadden elkaar waarschijnlijk leren kennen via de Evangelisch Lutherse gemeente van Groningen. Hornemann was de weduwe van de kastelein Friedrich Andreas Wustenhöffer, die in 1791 overleed. Wustenhöffer en Freytag zaten op zondag altijd naast elkaar in de kerk, als we het overzicht van zitplaatshuurders van de Lutherse gemeente mogen geloven. Freytag en Hornemann kregen in totaal tien kinderen, waarvan er vijf de volwassen leeftijd zouden bereiken: Herman Eberhard Freytag (1796-1869), Reinhard Georg Freytag (1797-1837), Christoffel Heinrich Freytag (1797-?), Barthold Joachim Freytag (1799-1829) en Maria Hiskia Freytag (1803-1869).


Er zijn met zekerheid vijf werknemers van Freytag en Snitger te traceren in de archieven: Matthias Martin (1760-1826), J.H. Klambeck, 'Paul' en 'Daniel'. J.W. Timpe (1770-1837) werkte vanaf 1806 bij Freytag, nadat hij de overstap had gemaakt vanaf de firma Lohman.


Freytag stierf op 14 april 1811 en werd op 19 april begraven in de Lutherse kerk van Groningen. Zijn weduwe Hiskia Hornemann zette het bedrijf daarna voort met haar knechten. Herman Eberhard Freytag en Barthold Joachim Freytag namen het bedrijf in 1817 over. Zij wisten het bedrijf daarna nooit meer de bloei te geven die het onder hun vader had gekend. Ze kregen te maken met felle concurrentie van andere orgelmakers, zoals J.W. Timpe (die in 1813 was ontslagen door Hornemann en toen voor zichzelf was begonnen) en Nicolaus Anthonie Lohman (1766-1835). De firma Freytag beperkte zich na 1817 noodgedwongen voor langere tijd tot onderhoudswerk en kleinere klussen.


Voor meer informatie zie:

  • drs. L.B.Smit - Frans Casper Snitger en Heinrich Hermann Freytag en de (Noord-)Nederlandse markt voor kerkorgels rond 1800 (doctoraalscriptie RuG 2003)

Dit boekwerk, met daarin heel veel nieuwe informatie over de orgelmakers Snitger en Freytag, wordt in eigen beheer uitgegeven. Het is te bestellen via: smitbert@yahoo.com . De kosten bedragen 19,75 euro excl. verzendkosten.


2011 is Freytag-jubileumjaar

In 2011 is het precies 200 jaar geleden dat Heinrich Hermann Freytag overleed. In oktober 1811 werd bovendien het Freytag-orgel van Oostwold in gebruik genomen. De orgelcommissie van Oostwold organiseert in dit kader een drietal activiteiten.

  • zaterdag 27 augustus 2011, aanvang 20.00 uur: orgelconcert door Sietze de Vries
  • zondag 16 oktober 2011, aanvang 14.15 uur: feestelijke jubileumdienst in de stijl van 1811. Deze samenkomst staat helemaal in het teken van de 200ste verjaardag van het Freytag-orgel. Voorganger in deze dienst is de oud-predikant van Oostwold: ds. Jac. Enderlée uit Harderwijk. Organist is Stef Tuinstra uit Bedum. Tijdens deze dienst wordt dezelfde schriftlezing gelezen als in 1811, namelijk Psalm 149. Ook zal uit dezelfde liedbundel als in 1811 worden gezongen: de Bundel Evangelische Gezangen uit 1806. Stef Tuinstra zal het orgel presenteren in een korte orgeldemonstratie. Ook zal hij het orgel laten klinken in improvisaties en een selectie vrije orgelwerken. Kortom: een kerkdienst in de stijl van 1811, waarin veel zaken nog verrassend actueel blijken te zijn.
  • zaterdag 22 oktober 2011, aanvang 20.00 uur: orgelconcert door [Jaap Zwart


voor alle activiteiten in Oostwold, zie: www.freytagorgeloostwold.webklik.nl


Orgels

Bestand:4720797 Finsterwolde Orgel.jpg
Het orgel in de Hervormde Kerk van Finsterwolde

Van de orgels in de volgende kerken is bekend dat Freytag ze heeft gebouwd (nieuwbouw en ombouw). In sommige gevallen staat tussen haakjes aangegeven dat hij dit in samenwerking met diegene heeft gedaan.


Voor meer informatie zie:

  • drs. L.B.Smit - Frans Casper Snitger en Heinrich Hermann Freytag en de (Noord-)Nederlandse markt voor kerkorgels rond 1800 (doctoraalscriptie RuG 2003)

Dit boekwerk, met daarin heel veel nieuwe informatie over de orgelmakers Snitger en Freytag, wordt in eigen beheer uitgegeven. Het is te bestellen via: smitbert@yahoo.com . De kosten bedragen 19,75 euro excl. verzendkosten.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

  • Dr. Arend Jan Gierveld - Het Nederlandse huisorgel in de 17de en 18de eeuw
  • Jan Jongepier - Het orgel, 1990
  • drs. L.B.Smit - Frans Casper Snitger en Heinrich Hermann Freytag en de (Noord-)Nederlandse markt voor kerkorgels rond 1800 (doctoraalscriptie RuG 2003) Te bestellen via: smitbert@yahoo.com
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Heinrich_Hermann_Freytag&oldid=59752"