Alfred Nobel

Alfred Bernhard Nobel (Stockholm, 21 oktober 1833 – San Remo, 10 december 1896) was een Zweeds chemicus en industrieel.

Het bekendst is zijn uitvinding van het dynamiet in 1867, hoewel hij ook een reeks andere explosiemiddelen heeft uitgevonden en gefabriceerd.

Nobel bepaalde in zijn testament dat van de rente van zijn kapitaal van circa 32 miljoen Zweedse kronen elk jaar op zijn sterfdag (10 december) vijf Nobelprijzen moesten worden uitgereikt. Hiertoe moest de Nobelstichting worden opgericht. In zijn testament staat dat de prijzen bestemd zijn voor hen die in het afgelopen jaar aan de mensheid het grootste nut hebben verschaft.

Biografie

Alfred werd geboren als derde zoon van Immanuel Nobel (1801-1872) in Stockholm. Verscheidene broers en zussen van Alfred stierven jong en ook hij kampte in zijn kinderjaren met zijn gezondheid. Het Duitse Museum voor Epilepsie noemt Nobel bij de beroemde lijders aan deze aandoening.

Op jonge leeftijd vertrok Alfred met het gezin naar Sint-Petersburg, waar zijn vader een machinefabriek begon. In 1859 werd deze fabriek vanwege slechte resultaten overgedragen aan de tweede zoon, Ludvig Nobel (1831-1888), die het bedrijf tot grote bloei wist te brengen. Hierna ging Alfred met zijn vader terug naar Zweden en begon met een studie over explosieven en in het bijzonder aan een methode voor veilige productie en gebruik van nitroglycerine in de vaste, in plaats van vloeibare, vorm van staven. Er hebben verschillende (onbedoelde) explosies plaatsgevonden in de fabriek van de familie Nobel, en een rampzalige explosie doodde in 1864 Alfreds jongere broer Emil en een aantal werknemers.

Minder bekend is het feit dat Alfred Nobel ook toneelschrijver was. Zijn enige toneelstuk (Nemesis), een tragedie in vier aktes over Beatrice Cenci, gedeeltelijk geïnspireerd op Percy Bysshe Shelley's tragedie The Cenci, werd gedrukt toen hij stervende was, en op drie exemplaren na werd de hele voorraad onmiddellijk na zijn dood vernietigd, omdat het als schandelijk en blasfemisch beschouwd werd. De eerste werkelijk gepubliceerde editie (tweetalig Zweeds-Esperanto) werd gepubliceerd in Zweden in 2003. Het toneelstuk is tot op heden niet (mei 2003) vertaald in andere talen dan het Esperanto.

Villa Nobel

In 1891 kocht Alfred Nobel in San Remo, Italië, de in 1870 onder architectuur van architect Filippo Grossi gebouwde villa, welke hij "Mijn nest" noemde. Hij wilde er na al zijn reizen en ondernemingen tot rust komen. In de tuin van het enorme aan zee grenzende park bouwde hij zijn laboratorium. Hij deed regelmatig ontstekingsproeven in zee, hetgeen hem geen vrienden onder zijn buren opleverde. De villa is in 2002 na een grondige restauratie heropend en kan door het publiek worden bezocht. Villa Nobel is thans in handen van de provincie Imperia en er worden regelmatig exposities gehouden. Ook is een deel van het huis heringericht met zijn oorspronkelijke meubels.

Alfred Nobel is begraven op de Norra begravningsplatsen in Stockholm.

Nobels naam is nog te vinden in door hem opgerichte bedrijven zoals Nobel Industries, dat later opging in het AkzoNobelconcern.

In de Noorse hoofdstad Oslo wordt jaarlijks op de sterfdag van Alfred Nobel, 10 december, de Nobelprijs voor de Vrede uitgereikt, de overige Nobelprijzen worden op dezelfde dag in de Zweedse hoofdstad Stockholm uitgereikt. De winnaars van de prijzen worden begin oktober al bekend gemaakt. Sinds 1969 wordt een naar Alfred Nobel vernoemde economieprijs door de Sveriges Riksbank uitgereikt.