Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Postelein
| Postelein | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Postelein (Portulaca oleracea) | |||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||||
| Portulaca oleracea L. (1753) |
Postelein oftewel Portulaca oleracea (synoniem: Portulaca sativa) is een eenjarige plant, die behoort tot de posteleinfamilie (Portulacaceae). De soort komt van nature voor in India en het Midden-Oosten. De opgaande vorm van postelein wordt in Azië, Suriname en in Europa alleen in Nederland gebruikt als groente. In Iran wordt de groente al meer dan 2000 jaar gegeten. Ook bestaan er cultivars met grote bloemen voor de siertuin.
Postelein wordt 5-50 cm hoog en heeft verspreid staande, vlezige bladeren. De wilde postelein heeft liggende, gladde, roodachtige stengels en de gekweekte opgaande. Postelein vormt een penwortel. De plant bloeit in Nederland in het wild van juni tot de herfst met gele 1,2 cm grote bloemen. De plant bloeit 's morgens slechts enkele uren. De vrucht is een veelzadige doosvrucht die met een dekseltje openspringt. De zwarte zaden zijn eetbaar.
De plant komt voor op voedselrijke grond in tuinen, tussen stenen en aan rivieroevers.
Groente
Postelein heeft een licht zure en zoute smaak en kan zowel gekookt als vers gegeten worden.
Postelein vraagt veel warmte en wordt daarom meestal onder glas geteeld. De grondtemperatuur moet ongeveer 20 °C zijn en de temperatuur overdag tenminste 20 °C en 's nachts tenminste 15 °C. In Nederland bedraagt het jaarlijkse areaal ongeveer 30 ha. Teelt in de zomer buiten is in een beschutte tuin ook mogelijk. Onder glas wordt vanaf eind februari tot half augustus gezaaid en afgedekt met plastic folie. Er wordt ongeveer 5-7 g zaad per m² gebruikt. Direct na het zaaien moet de grond natgemaakt worden. Na een paar dagen moet het plastic weer verwijderd worden. De oogst kan drie tot vijf weken na het zaaien beginnen en bedraagt 4-6 kg/m². In de volle grond kan vanaf eind mei gezaaid worden. De planten zijn echter minder mals dan bij de teelt onder glas.
Rassen
Er zijn twee rassen beschikbaar. Een groenbladig en een geelbladig ras, kortweg 'Groene' en 'Goudgele' of 'Aurea' genoemd. Het geelbladige ras is malser, maar gevoeliger voor smeul (wegrotten van de jonge stengeltjes) veroorzaakt door grauwe schimmel. Soms kan ook bladvlekkenziekte (Dichotomophthora portulacae) optreden. Omdat het zaad van het groene ras veel goedkoper is, wordt praktisch alleen dit ras gebruikt.
Inhoudsstoffen
Postelein bevat van de bladgroenten de meeste omega-3 vetzuren. Ook komt mucilago, een slijmerige stof, in postelein voor. De voedingswaarde van 100 gram verse postelein is:
| Energetische waarde | 42 kJ |
| Koolhydraten | 1 gram |
| Eiwit | 1 gram |
| Vet | 0,2 gram |
| Vitamine C | 20 mg |
| Caroteen | 1,70 mg |
| Vitamine B1 | 0,06 mg |
| Vitamine B2 | 0,04 mg |
| Calcium | 130 mg |
| IJzer | 3 mg |
Medicinale toepassingen
Postelein heeft ook een medicinale werking. In Griekenland was het een populair medicijn. Ze gebruikten het bij verstopping en ontstekingen van de urinewegen.
Daarnaast werkt het koortsverlagend. Postelein werkt ook verlichtend bij brandend maagzuur. Tabernaemontanus (Jacob Dietrich Theodorus von Bergzabern (1520-1590)) beval in zijn Nieuwe Kruidboek (Neuw Kreuter Buch) van 1588 postelein aan bij brandend maagzuur en dacht ook dat posteleinsap in de mond losse tanden weer vast kon zetten. Ook werd posteleinsap en aftreksel van de zaden tegen darmparasieten gebruikt.
In de oudheid adviseerde Plinius de Oudere de plant als een amulet te dragen als afweer tegen duivels. (Naturalis Historia 20.120). [1]
Referenties
- º Fragiska, M. (2005). 'Wild and Cultivated Vegetables, Herbs and Spices in Greek Antiquity.' Environmental Archaeology 10 (1): 73-82
Externe link
- Postelein (Portulaca oleracea) op SoortenBank.nl (gebaseerd op de 22e, voorlaatste, druk van de Heukels)
Vrije mediabestanden over Portulaca oleracea op Wikimedia Commons