Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Gebergte (aardrijkskunde)
Een gebergte is een verzameling vrij aaneengesloten bergen die met elkaar een topografisch geheel vormen. De wetenschap die de gebergten, al dan niet vergelijkend, bestudeert heet orologie.
De hoogste bergen in de wereld staan in de Himalaya. De Alpen zijn een bekend gebergte in Europa.
Onderverdeling naar ontstaan
Onder andere door de gesteenten die in een gebergte worden gevonden, kan iets over de vorming van het gebergte worden gezegd.
Gebergten ontstaan door het proces van gebergtevorming, of orogenese. Door continentale collisie, de botsing van aardplaten, kunnen gebieden ontstaan waar verdikking van de korst plaatsvindt. Dit zorgt door middel van het principe van isostasie voor het topografisch opheffen van een gebied, in de zin van naar een hogere gemiddelde hoogte brengen.
Gebergtes kunnen ook ontstaan als twee platen langs elkaar schuiven, de Pyreneeën zijn hier een voorbeeld van.
Bergen kunnen ook door vulkanisme ontstaan. Een dergelijke plaats heet een hotspot. Dit proces kan geologisch gezien vele malen sneller gaan dan tektonische gebergtevorming, maar duurt desondanks nog zeer lang. IJsland is hier een voorbeeld van. IJsland is op een mid-oceanische rug gevormd, waarop vulkanisme plaatsvond. De Andes is door back-arcvulkanisme gevormd.
Over het algemeen zal een gebergte gevormd door continentale collisie een asymmetrische structureel geologische structuur laten zien, terwijl een gebergte dat door vulkanisme ontstaan is een meer symmetrische structuur heeft.
Aardrijkskundige onderverdeling
Gebergten worden onderverdeeld naar hun gemiddelde topografische hoogte:
- hooggebergte > 1500 m.
- middelgebergte 500 - 1500 m.
- laaggebergte 200 - 500 m.
- heuvelland 200 - 500 m.
- laagland 0 - 200 m.
Orogenese
Het geologische begrip orogeen omvat niet alleen gebergten maar ook vroegere gebergten die door erosie topografisch niet meer te duiden zijn als gebergte, dit heet een schiervlakte, en alleen aan patronen en structuren in gesteenten nog te herkennen zijn. Een voorbeeld is de Caledonische orogenese in Noord-Europa.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Mountain ranges op Wikimedia Commons.
| Zeven toppen |
|---|
|
1. Azië: Mount Everest (8848 m) · 2. Zuid-Amerika: Aconcagua (6962 m) · 3. Noord-Amerika: Denali (6190 m) · 4. Afrika: Kilimanjaro (5895 m) · 5. Europa: Elbroes (5642 m) / Mont Blanc (4811 m) · 6. Antarctica: Vinsonberg (4892 m) · 7. Oceanië: Puncak Jaya (4884 m) |