Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Middelburg
Plaats in Nederland 
| |||||
| |||||
  | |||||
| Provincie |  Zeeland
| ||||
| Gemeente |  Middelburg
| ||||
| Coördinaten | 51°030′N 3°037′E | ||||
| Oppervlakte | 53,05 km² | ||||
| Inwoners (1-1-2014) | 39.323 | ||||
| Naam inwoners | Middelburger | ||||
| - Bijnaam | Maneblusser | ||||
| Postcode | 4330-4338 | ||||
| Netnummer | 0118 | ||||
| Belangrijke verkeersaders | N57 A58 Zeeuwse Lijn | ||||
| Woonplaatscode | 1007 ? | ||||
| Abdijtoren | |||||
| Abdijtoren | |||||
| Kloveniersdoelen | |||||
| Kloveniersdoelen | |||||
| |||||
Middelburg ( uitspraak ) is een plaats in de Nederlandse provincie Zeeland, de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente en hoofdstad van de provincie. De plaats ligt op het voormalige eiland Walcheren. De stad Middelburg telde op 4 oktober 2019 41.875 inwoners[1], de gemeente telt 48.544 (1 januari 2019, bron: CBS). Het is na Terneuzen de grootste gemeente van de provincie. Middelburg is het beginpunt van de N57 en ligt aan de A58 en de spoorlijn Roosendaal - Vlissingen. De stad wordt doorsneden door het Kanaal door Walcheren.
Geschiedenis
Middeleeuwen
Middelburg moet rond het midden van de 9e eeuw zijn ontstaan, want bij archeologische opgravingen van na de verwoesting van 1940 (zie onder), zijn gebruiksvoorwerpen uit die periode gevonden. De plaats was de middelste burcht op Walcheren en lag tussen de Duinburcht (Domburg) en de Zuidburcht (Souburg). Rond die tijd bevond zich er een ringwalburg. Die was of als verdediging tegen de Vikingen bedoeld, of juist gebouwd door de Viking-koning Harald. Die kreeg in 841 van keizer Lotharius I Walcheren in leen.
Middelburg werd, kort na de eerste millenniumwisseling, door de Duitse koning Hendrik II de Heilige (973 - 1024) aangewezen als bestuurscentrum van Walachria-Bevelandia. De Vlaamse graaf Boudewijn IV werd in 1012 de eerste graaf van dit deel van het gebied dat, tussen 1162 en 1189, Zeelandia/Zeeland zou gaan heten.
Middelburg lag aan het riviertje de Arne, dat tussen 1266 en 1301 werd afgedamd.
Rond 1125 werd een abdij gesticht. Die omvatte onder meer twee kerken, de 14e-eeuwse Koorkerk en de 15e-eeuwse Nieuwe Kerk. Vermoedelijk ligt graaf Willem II, de vader van Floris V, in de Koorkerk begraven. In 1217 kreeg Middelburg stadsrechten van graaf Willem I van Holland en van gravin Johanna van Vlaanderen. In 1432 en 1492 vonden in Middelburg grote stadsbranden plaats. De in de middeleeuwen gebouwde Westmonsterkerk (op de Markt) en Noordmonsterkerk (op het huidige Hofplein) zijn respectievelijk in de 16e en 19e eeuw gesloopt.
Aanvankelijk was de ten oosten van de stad gelegen zeearm het Sloe bevaarbaar. Hierdoor kon Middelburg een welvarende handelsstad worden, de belangrijkste van de Republiek na Amsterdam. Zowel de VOC als de WIC hadden er een zogeheten 'kamer'. Veel Engelse en Franse schepen deden de Middelburgse haven aan. De namen van straten en oude huizen verwijzen dan ook vaak naar het buitenland.
16e en 17e eeuw
Bij de kerkelijke herindeling van de Nederlanden op last van Filips II in 1559 werd Middelburg bisschopszetel. Het bisdom Middelburg heeft echter maar kort bestaan.
In tegenstelling tot veel andere Zeeuwse plaatsen koos Middelburg na de inname van Den Briel in 1572 de kant van de Spanjaarden, net als Amsterdam. Maar na een lang beleg door de geuzen moest de stad zich in februari 1574 bij de Prins aansluiten. Nadat de Staten-Generaal van de Nederlanden zich in 1583 in de Noordelijke Nederlanden hadden gevestigd, kwamen ze aanvankelijk in Middelburg bijeen. Vanaf 1585 werd Den Haag de vergaderplaats. In 1592 kreeg Middelburg een Illustere school, een instelling voor hoger onderwijs, die alleen een academische basisopleiding mocht verzorgen, maar geen promotierechten (ius promovendi) bezat. De bekende Franciscus Gomarus was vanaf 1611 tot 1615 predikant en docent bijbelse theologie en Hebreeuws in Middelburg.
Middelburg was tot eind 16e eeuw de grootste koopliedenstad van de Noordelijke Nederlanden. Tot circa 1675 was het de op vier na grootste stad van het land, met meer inwoners dan Den Haag en Utrecht. Tot het laatste kwart van de 17e eeuw was Middelburg de op één na grootste havenstad van de Republiek. Als VOC-stad had Middelburg (Kamer van Zeeland) half zoveel macht als Amsterdam; Middelburg was echter even belangrijk als de andere vier VOC-steden Delft, Enkhuizen, Hoorn en Rotterdam bij elkaar.
Middelburg speelde in de 17e en 18e eeuw een belangrijke rol in de slavenhandel.
18e en 19e eeuw
Middelburg had rond 1700 ongeveer 30.000 inwoners, en was daarmee de vijfde stad van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. In 1795 had Middelburg ongeveer evenveel inwoners als Haarlem en Groningen en was met 20.146 inwoners (na de reeds genoemde steden en Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Leiden) nog de achtste stad van wat nu Nederland is.
De positie van Middelburg werd ondergraven door de Vierde Engelse Oorlog van 1780-1784 en de kort daarop volgende bezetting door het Frankrijk van Napoleon. Een ander probleem was dat het Sloe en het kanaal van Welzinge (dat aansloot op het oude Havenkanaal) steeds meer verzandden. Daardoor werd de Middelburgse haven slechter bereikbaar. In 1817 werd een nieuw Havenkanaal in de richting van Veere geopend. Eind 19e eeuw werd in het natuurgebied Oranjezon een waterwinkanaal gegraven voor Middelburg.
20e eeuw
Tweede Wereldoorlog
Gedurende de Tweede Wereldoorlog heeft Middelburg, en Walcheren als geheel, zeer te lijden gehad. Zeeland was niet inbegrepen bij de capitulatie van Nederland op 15 mei. Franse troepen waren er nog in gevecht met Duitse eenheden. Om hun terugtocht te dekken werd de binnenstad op 17 mei 1940 door Franse artillerie beschoten[1][2] en brandde geheel uit.[3] Een groot aantal historische gebouwen, waaronder het stadhuis en het abdijcomplex, werd verwoest. Mede omdat de stad was geëvacueerd bleef het aantal slachtoffers beperkt tot 11 doden.[4] Nog in de oorlog begon Middelburg met de herbouw van de stad. Daarbij werd het oude stratenpatroon gewijzigd en de Markt verkleind. In oktober 1944 kwam Middelburg, met uitzondering van de binnenstad, onder water te staan door de inundatie van Walcheren. Tijdens gevechten die volgden van 1 tot 6 november 1944 werd de stad door geallieerde jachtbommenwerpers en door Engelse en Canadese artillerie beschoten en opnieuw zwaar beschadigd. Op 6 november werd Middelburg bevrijd.
 Zie bombardement op Middelburg voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
| Zie verdwenen straatnamen in Middelburg voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
| Zie strijd in Zeeland voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
| Zie Lijst van Stolpersteine in Zeeland#Middelburg voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
21e eeuw
Het stationsgebied langs het Kanaal door Walcheren heeft sinds 2000 een gedaanteverwisseling ondergaan. Er werd een nieuw busstation aangelegd en in 2004 openden hier het nieuwe Stadskantoor van de gemeente Middelburg en het kantoor van Waterschap Zeeuwse Eilanden hun deuren, in 2005 gevolgd door het kantoor van de Directie Zeeland van Rijkswaterstaat.
Eind 2004 en begin 2005 kwam Middelburg in het nieuws door problemen met de bouwput voor een nieuwe schouwburg annex bioscoop ("A-Theater") met parkeergarage in het centrum. De damwand van de bouwput bleek te lekken waardoor grondwater werd onttrokken aan de omgeving en huizen verzakten. Om ongelukken te voorkomen werd de bouwput op 3 maart 2005 onder water gezet. Sindsdien wordt naar een oplossing gezocht.
In de wijk Mortiere is het amusementspark ZEP gerealiseerd, met het in 2009 verplaatste Miniatuur Walcheren (nu Mini Mundi) en diverse horecabedrijven. Er is al een bedrijventerrein en een regionaal opleidingencentrum (Scalda). Ten zuiden hiervan is een woonboulevard. Aan de zuidwestzijde van Middelburg is naast de kazerne van Stadsgewestelijke brandweer, een moskee en een nieuw gebouw van het Leger des Heils gebouwd.
Architectuur en monumenten
De Abdij van Middelburg heeft een bijna 91 meter hoge toren, grenzend aan de Nieuwe Kerk en de Koorkerk, die de Lange Jan genoemd wordt en voor velen het symbool van Middelburg is. In de Nieuwe Kerk bevindt zich het marmeren graf van de Zeeuwse zeehelden Cornelis en Johan Evertsen. In de nabijheid van de Abdij staat de 15e-eeuwse Munttoren. Het Abdijcomplex huisvest nu onder meer het Provinciehuis en het Zeeuws Museum.
De oudste delen van het als universiteitsgebouw in gebruik zijnde laatgotische Stadhuis aan de Markt dateren uit 1458. Acht leden van de Zuid-Nederlandse architectenfamilie Keldermans werkten hieraan mee. In de gevel bevinden zich beelden van de graven en gravinnen die over Zeeland geregeerd hebben. Naast het Stadhuis en de Abdij zijn enkele andere bekende monumentenpanden de Sint Jorisdoelen, het Van de Perrehuis (waarin het Zeeuws Archief is gevestigd) en Huize 's-Hertogenbosch.
Ooit had - van de Nederlandse steden - Middelburg, na Amsterdam, de meeste historische gebouwen, daarna was het lange tijd, na Amsterdam en Maastricht, de derde monumentenstad. Ondanks de gevolgen van de oorlog (vernietiging van enkele honderden monumenten) en de sloop van veel oude panden in de jaren vijftig en zestig, is Middelburg, als het om rijksmonumenten in de binnenstad gaat, met meer dan 1100, toch nog, na Amsterdam, Maastricht, Leiden en Utrecht de vijfde monumentenstad van Nederland. Aan het begin van de jaren zeventig kreeg de restauratie van monumenten een impuls. In het internationale monumentenjaar 1975 werd Middelburg uitgeroepen als een van de voorbeeldsteden. De gemeente Middelburg telt meer dan 1150 rijksmonumenten en is daarmee de zevende gemeente van Nederland (Lijst van rijksmonumenten in Middelburg (gemeente)).
Bestand:Middelburg-centrum-OpenTopo.jpg
Kaart van het oude centrum van Middelburg, met de grachtengordel.
Wijken
De gemeente Middelburg telt elf wijken. Hiertoe behoren ook de kernen Arnemuiden, Nieuw- en Sint Joosland en Sint Laurens.
Het aantal inwoners per buurt van de stad Middelburg op 1 januari 2014:[5]
| Middelburg | 39.323 |
| * Binnenstad | 6758 |
| * Dauwendaele | 6335 |
| * Griffioen | 3039 |
| * Klarenbeek / Veerse Poort | 3432 |
| * Mortiere | 1992 |
| * Nieuw Middelburg | 3949 |
| * 't Zand / Stromenwijk | 6567 |
| * Zuid | 7251 |
| Zie ook Wijken en buurten in Middelburg |
Bezienswaardigheden
De stad Middelburg zelf is een beschermd stadsgezicht, alsmede het gebied van de Noordweg, en is daarmee een van de zeventien Beschermde stads- en dorpsgezichten in Zeeland.
- Het gotische Stadhuis van Middelburg met daarin opgenomen de Vleeshal /Stichting Beeldende Kunst Middelburg (SBKM)
- De abdij van Middelburg met het abdijplein en de Koorkerk en de abdijtoren (Lange Jan) en de Nieuwe Kerk
- Oostkerk
- Koepoort
- Kuiperspoort
- Kloveniersdoelen
- Sint-Jorisdoelen
- Synagoge, gebouwd in 1705, gerestaureerd in 1994
- Herenhuizen langs de Kaaien. Zie Kaden (Middelburg)
- Damplein met de huizen 'grote en kleine Christoffel', 'de Posthoorn', de 'Roeybaerse' en de Graanbeurs
- In de Mortierepolder ligt het familiepretpark Mini Mundi. Hierin is het oude "Miniatuur Walcheren" opgenomen, waarin markante gebouwen uit Walcheren op schaal 1:20 zijn nagebouwd
- Zeeuws Slavernijmonument op de Balans
- Zie ook
Molens
In de stad staat een aantal korenmolens, te weten:
-
Lange Jan en Nieuwe Kerk
-
Zicht op de Lange Jan vanaf het station
-
Ophaalbrug te Middelburg (begin 20e eeuw)
-
de Vlasmarkt
-
de Londense Kaai
-
bij de Kuiperspoort
-
molen de Hoop
Economie
In Middelburg zijn meer dan 4.500 ondernemingen gevestigd met in totaal meer dan 45.500 arbeidsplaatsen. Daarmee is Middelburg, op Terneuzen na, de "ondernemendste" stad van Zeeland. Daarnaast werken er relatief veel mensen bij de overheid of in het onderwijs en heeft de stad het grootste winkelaanbod van Zeeland. Doordat een kwart van de omzet van de winkels voor rekening van de toeristen komt, heeft de stad veel winkels in verhouding tot het aantal inwoners van de stad.
De overheid is een belangrijke werkgever in de provinciehoofdstad Middelburg. Naast het provinciebestuur zijn er in de stad een vestiging van Rijkswaterstaat, de Rechtbank Middelburg en de gevangenis Torentijd.
Markten
De warenmarkt vindt op donderdag plaats op de markt van 9:00-16:30 uur en is de grootste markt van Zeeland.
Cultuur en kunst
Culturele instellingen
- Zeeuws Museum
- Museum de Glazenkast
- Vleeshal /Stichting Beeldende Kunst Middelburg (SBKM)
- Zeeuws Archief
- Zeeuwse Bibliotheek
- Centrum Beeldende Kunst
Theaters en concertzalen
- Cultureel centrum De Spot
- Schouwburg
- Zeeuwse Concertzaal
- Spiegeltheater
- Minitheater
- Filmtheater Schuttershof
Evenementen
- Koningsnacht
- Koningsdag
- MiddelburgBoekenstad Boekenmarkt
- Jazzfestival, tijdens het pinksterweekend
- Abdij bier festival half mei
- stadsfeesten Middelburg juni
- Middelburg Vól-koren, begin juni
- Smaek van Zeêland, eind juni
- City of Dance Middelburg XXL, eind juni
- Go Dutch-festival, eind juni
- Mosselfeesten, eind juni
- Eerste folkloristische dag in juli
- Culikaravaan begin augustus
- Kermis, eerste week augustus
- Tweede folkloristische dag, augustus
- Kickoff Festival Zeeland, augustus 1x per 2 jaar (dit evenement vindt om en om in Middelburg en Vlissingen plaats)
- Nazomerfestival, begin september
- Nacht van de Nacht, oktober
- Popronde Middelburg, november
- Kerstnacht
- Middelburg Winterstad, december
Onderwijs
Voortgezet Onderwijs
Middelburg kent de volgende middelbare scholen:
- De Christelijke Scholengemeenschap Walcheren (CSW) heeft twee van haar drie locaties in Middelburg.[6] Namelijk Van de Perre met 1.430 leerlingen en Toorop met 348 leerlingen wat samen goed is voor 81,1% van de leerlingen van de CSW.[7][8]
- De Stedelijke Scholengemeenschap Nehalennia heeft haar twee vestigingen in Middelburg staan.[9] Één aan de Kruisweg voor vmbo met 982 leerlingen en één aan de Breeweg voor havo en vwo met 1.238 leerlingen.[10][11]
- Het Calvijn College heeft een vestiging in Middelburg met 373 leerlingen.[12][13]
De drie boven genoemde bieden allen alle mogelijke stromingen. Het Calvijn College is echter de enige, waarbij niet het volledige traject in Middelburg gevolgd kan worden.
Hoger Onderwijs
Ook op het gebied van hoger onderwijs heeft Middelburg meerdere opties te bieden.
De hogeschool HZ University of Applied Sciences heeft een vestiging in Middelburg.
In 2004 kreeg Middelburg een vorm van universitair onderwijs. In dat jaar werd de 'Roosevelt Academy' opgericht, sinds 2013 beter bekend als University College Roosevelt (UCR). UCR is een University College dat een driejarige bachelorprogramma aanbiedt in "liberal arts and sciences", met vakken op het gebied van sociale, exacte en geesteswetenschappen. UCR is gevestigd in het oude stadhuis van de stad. Het college werd opgericht op initiatief van professor Hans Adriaansens, door de Universiteit Utrecht in samenwerking met de HZ University of Applied Sciences. Jaarlijks worden maximaal 200 nieuwe studenten toegelaten op basis van een strenge selectie. Alle 600 studenten van UCR wonen op de "city campus" in Middelburg. Ongeveer 65% van de studenten aan UCR hebben de Nederlandse nationaliteit, terwijl de overige 35% van over de hele wereld komt.
Daarnaast is sinds 1986 in Middelburg het Roosevelt Study Center gevestigd, een gespecialiseerd onderzoeksinstituut op het gebied van de Amerikanistiek.
Verkeer en vervoer
Hoofdwegen
- N57 Rozenburg - Middelburg
- A58 Eindhoven - Tilburg - Breda - Roosendaal - Bergen op Zoom - Goes - Middelburg - Vlissingen (E312)
Spoorverbinding
Middelburg wordt in beide richtingen twee maal per uur ontsloten per trein. Middelburg is tevens het centrale knooppunt voor ongeveer twaalf busdiensten op Walcheren, waaronder twee buslijnen die het station niet aandoen. Er zijn gemeentelijke plannen voor het aanleggen van sneltramverbindingen naar Vlissingen en andere delen van Walcheren. In de eerste decennia van de 20e eeuw bestonden er ook al tramverbindingen in dit deel van Nederland, waaronder de Stoomtram Walcheren.
Sport
Middelburg heeft een eigen tafeltennisvereniging: TTC Middelburg. TTC Middelburg is ontstaan uit een fusie van de tafeltennisverenigingen 't Zand en Middelburg Zuid. Voor de fusie werd 't Zand in 2000 landskampioen bij de heren. De voorloper van de voetbalvereniging Zeelandia Middelburg, "vv Middelburg", werd in 1966, 1967 en 1969 zondagamateurkampioen. De wedstrijd om de algehele amateurtitel, in 1969, werd verloren van VVOG uit Harderwijk. Ook heeft Middelburg een rugbyclub die al enkele jaren op het hoogste niveau van Nederland actief is. EZRC Oemoemenoe speelt op sportpark de Sprong zijn thuiswedstrijden in de Ereklasse.
In 2010 eindigde de derde etappe van de Giro d'Italia in Middelburg, gewonnen door Wouter Weylandt. In 2011 verongelukte Weylandt, reden voor de gemeente Middelburg hem te eren met een monument.[14] De wielerkoers World Ports Classic had ook een doorkomst door Middelburg, in de eerste etappe. In 2018 kwam de Scheldeprijs door Middelburg, de editie van dat jaar was de eerste met start in Terneuzen en parcours langs Middelburg en Goes naar Vlaanderen. Deze route werd ook voor de editie van 2019 gehandhaafd.
Lokale omroep
De lokale omroep van de gemeente Middelburg is sinds 2013 W-FM, wat staat voor Walcheren FM.
Geboren
| Lijst van Middelburgers |
Stedenbanden
Vilvoorde, België
Nagasaki, Japan; Op 11 april 2017 is dit met Leiden geruild voor een vriendenband.[15]
Głogów, Polen
Simeria, Roemenië- Teiuș, Roemenië
Folkestone, Verenigd Koninkrijk
.png){kind=small}
Zie ook
- Lijst van burgemeesters van Middelburg (Zeeland)
- Provinciale Zeeuwse Courant
- Peter Sijnke (red.), Middelburg 17 mei 1940. Het vergeten bombardement (Vlissingen 2010), ISBN 9789079875221.
Externe links
Noot
|
Vrije mediabestanden over Middelburg op Wikimedia Commons
| Plaatsen in de gemeente Middelburg | |
|---|
.jpg){kind=link}
