Buitenwereld

De buitenwereld is in het algemeen, dat deel van de wereld of werkelijkheid buiten het eigen domein. En dit domein kan zijn de eigen waarneming, de eigen identiteit, de groep, de leefgemeenschap, of zelfs de aarde of een bewoonde wereld, of een technisch apparaat. De buitenwereld wordt ook wel de "omgeving" of "real life" genoemd.

Algemeen

Het begrip buitenwereld heeft een algemene betekenis van de wereld buiten, en staat tegenover een binnenwereld. Wat dit binnen en buitenwereld is hangt af van de context. Typische uitspraken omtrent de buitenwereld zijn "van de buitenwereld afgesloten worden", en "de grote boze buitenwereld".

In verschillende wetenschappelijke disciplines heeft het begrip "buitenwereld" toch ook verschillende min of meer vastomlijnde specifieke betekenis:

• In de antropologie is het de wereld buiten een in afzondering levende stam, grotere leefgemeenschap of zelfs een heel natie of cultuur. Als zo'n groep van de buitenwereld wordt afgezonderd spreekt men van isolationisme.

• In de biologie en de geneeskunde is het de fysieke wereld, buiten het organisme of het menselijk lichaam.

• In de economie spreekt men van de buitenwereld om een bedrijf, organisatie, de overheid of een beroepsgroep. Hierbij doelt men op dat deel van de omgeving, dat betrokken is bij de organisatie. Deze elementen in deze omgeving worden ook wel aangeduid als stakeholders.

• In de filosofie in met name de filosofie van de geest en de kennisleer wordt het begrip buitenwereld als zodanig niet gehanteerd in de theorievorming, maar gebruikt men allerlei meer specifieke termen.

• In de psychologie is het begrip synoniem voor de wereld buiten de individuele mens. De scheiding tussen buiten en binnenwereld wordt gelegd bij de zintuigen. Zie ook: representatie (psychologie)

• In de sociologie betekent het begrip buitenwereld ook de wereld buiten de groep of de leefgemeenschap. De buitenwereld is de groep mensen cq de rest van de wereld, gezien vanuit het perspectief van een groep insiders

• In de sciencefiction kan het een aanduiding zijn voor het buitenaardse of een buitenaardse wereld.

• In de systeemtheorie wordt de wereld buiten een systeem aangeduid met de omgeving. Deze omgeving wordt ook wel aangeduid als de "Real life", letterlijk het echte leven.

• In de technische wetenschap is het de fysieke omgeving buiten een geautomatiseerd apparaat.

Buitenwereld in de filosofie

In de filosofie komt het begrip omgeving of buitenwereld in verschillende context terug. De relatie tussen het kennen en in de buitenwereld in vele theorie anders bezien en zijn er specifieke termen bedacht om deze tegenstelling te benoemen. Zo is er sinds René Descartes een veel gebruikte subject-objectscheiding tussen enerzijds de mens als kennend en onderzoekend subject en anderzijds de werkelijkheid als studieobject, dat buiten de mens gelegen is.

Filosofie van de geest

In de filosofie van de geest voerde René Descartes het dualisme in. In het dualisme in, waarbij hij twee polen onderscheidde. De eerste pool is die van het denken of de res cogitans, zoals in die in de eerste zekerheid is bewezen. Daarnaast bestaat er een tweede pool, een nog te bewijzen buitenwereld of res extensa, die alles buiten het denken omvat. Het denken en de buitenwereld lijken op het eerste zicht dus twee volledig gesloten, geïsoleerde substanties. Descartes trachtte vervolgens een brug te slaan tussen deze twee polen.

Kennisleer

In de kennisleer wordt ook wel gesproken van het subject-object probleem. Het centrale fundamentele probleem hier is, hoe men de tweevoudige relatie tussen kennende subject en het te herkennen object in de omgeving of buitenwereld dien te te bepalen, en evenzo in hoeverre het subject het object actief beïnvloed tijdens de waarneming.

Zo gaat de afbeeldingstheorie over hoe ons kennend bewustzijn de buitenwereld waarop het gericht is afbeeldt . De eerste filosofische gedachte hierover kwam van Democritus, die stelde dat dingen beeldjes uitzenden, die de 'zielsatomen' bereiken en daar de waarneming tot stand brengen. Deze opvatting is later door materialisten overgenomen en leeft nog steeds voort in het gezegde 'dat onze herinnering een beeld van het verleden bewaart'.

Immanuel Kant ontwikkelde het filosofisch concept van de buitenwereld als Ding an sich. Kant stelde dat we een onderscheid moeten maken tussen de echte "noumenale" werkelijkheid van dingen zoals ze op zichzelf bestaan, het Ding an sich, en anderzijds fenomenen (phainomena). De "fenomenale" werkelijkheid is de werkelijkheid zoals die zich aan ons voordoet. Dit is de enige werkelijkheid waarover we ons gefundeerd kunnen uitspreken, omdat de kenvormen, inherent aan onze geest, het ons eerst mogelijk maken over iets te redeneren en te oordelen. Buiten de grenzen van ons kenvermogen zijn we simpelweg niet bij machte te spreken.

Zie ook

• Wereld – doorverwijspagina
• Eerste wereld, Tweede wereld en Derde wereld
• Oude wereld
• Westerse wereld

Referenties