Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Alfred Korzybski
Alfred Habdank Korzybski (Warschau, Polen, 3 juli 1879 - Lakeville (Connecticut) (Verenigde Staten), 1 maart 1950) was een algemeen linguïst en grondlegger van het vakgebied van de algemene semantiek.
Leven
Graaf Korzybski (uitspraak kazjibski) werd geboren als zoon uit een rijke aristocratische familie, waarin men die generaties lang werkte als wiskundigen, wetenschappers en ingenieurs. Hij groeide op in de buurt van Warschau. Hij leerde Pools en Russisch op school en hij had een Duitse en een Franse gouvernante, waardoor hij als kind al vier talen sprak. Hij studeerde Ingenieurswetenschap aan de Technische Universiteit van Warschau. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende hij in 1914 in het Russische leger als verbindingsofficier. Nadat hij gewond raakte aan onder andere zijn been, ging hij in december 1915 naar Noord-Amerika, eerst naar Canada en later naar de Verenigde Staten, om de verscheping van de artillerie naar het oorlogsfront te coördineren.
Hier leerde hij Engels, de taal waarin hij zijn meeste werken zou publiceren. Zijn oorlogservaringen zetten hem aan het denken over de verschillen tussen mens en dier en de manier waarop intelligentie ons van dieren onderscheidt. In 1920 bracht hij zijn eerste boek uit, Manhood of Humanity, en in 1933 publiceerde hij zijn hoofdwerk Science and Sanity: An Introduction to Non-Aristotelian Systems and General Semantics.[1] In 1938 richtte hij in Lakeville, Connecticut het Institute for General Semantics (IGS) op, dat zich tegenwoordig in Fort Worth, Texas bevindt. Hij doceerde in Harvard. In 1940 besloot hij zich te naturaliseren tot VS-burger.
Algemene Semantiek
De hoofdverdienste van Korzybski is dat hij een filosofische richting heeft voortgebracht, die hij de Algemene Semantiek (GS) noemt. Niet te verwisselen met de semantiek waar het weinig mee van doen heeft. De hoofdprincipes ervan zijn beschreven in Science and Sanity.
Het bekendste citaat uit dit boek is De landkaart is niet het gebied. Korzybski beweert dat de mens in twee werelden leeft: de wereld van de spraak en symbolen en in de werkelijke wereld. Hij geeft aan dat het menselijk verstand alleen in staat is te reageren op de gevormde landkaart en het aanwezige gebied (in het extreme geval) volledig vergeet. Bij het zien van een voorwerp, bijvoorbeeld een stoel, hebben we niet werkelijk de stoel in ons hoofd, maar vertalen deze naar elektrische en chemische processen in onze hersenen. We zijn daarom niet in staat deze werkelijkheid exact gelijk op te slaan.
De essentie van Korzybski is de claim dat mensen gelimiteerd zijn in wat zij weten, door de structuur van het zenuwstelsel en de structuur van de taal. Mensen kunnen de wereld niet direct ondervinden, maar alleen door abstracties, ofwel onttrekkingen van de werkelijkheid:
- Non-verbale impressies van het zenuwstelsel en
- Verbale indicatoren uitgedrukt en onttrokken aan taal.
Volgens Korzybski wordt veel menselijk lijden veroorzaakt doordat we de innerlijk geproduceerde non-verbale impressie en verbale indicatoren van de werkelijkheid, verwarren met de echte werkelijkheid.
Soms misleiden onze percepties en taal ons, in onze relatie met de omgang met de feiten. In ons begrip van wat er gaande is ontbreekt het soms aan een vergelijkbare structuur van wat er werkelijk aan de hand is. Hij benadrukte training in de abstractie van gewaarwording, door middel van technieken uit de wiskunde en de wetenschap. Hij noemde dit besef - het doel van zijn systeem - bewustzijn van abstractie. Het systeem bevatte het veranderen van de manier hoe we de wereld benaderen. Om de werkelijkheid beter te ontdekken gebeurt dit bijvoorbeeld met de attitude "ik weet het niet, laten we het eens bekijken", zoals de moderne wetenschap dit ook doet. Een van deze technieken was het inwendig en uitwendig stil worden: een beleving die hij stilte op de objectieve niveaus noemde.
Naar een anekdote[2] gaf Korzybski op een dag les aan een groep studenten die hij onderbrak om een koekje te pakken die was gewikkeld in een wit papier. Hij vroeg aan de studenten op de eerste rij of zij er ook eentje wilden. De studenten namen ervan en Korzybski vroeg ze het lekker vonden. Toen zij dit bevestigden, toonde hij het origineel waarop "hondenkoekjes" te lezen was. De studenten waren geshockeerd en twee spuugden het weer uit. Korzybski richtte zich naar de klas en zei: "Hiermee heb ik aangetoond dat de smaak niet alleen wordt bepaald door de directe waarneming in de mond, maar ook door onze vertaling van de werkelijkheid.
Invloed
Korzybski's boeken zelf hebben geen grote verspreiding gekend. Sommigen beschouwen hem zelfs meer als een charlatan dan een wetenschapper. Daarbij komt dat zijn hoofdwerk "Science and Sanity" niet erg toegankelijk is geschreven. Veel verdedigers en critici van Korzybski reduceerden daarom het complexe systeem naar eenvoudiger materie.
Wel heeft hij veel wetenschappers geprikkeld om de beschreven fenomenen nauwkeuriger en toegankelijker te formuleren. Beroemde voorbeelden zijn:
- Stuart Chase met The Tyranny of Words
- Samuel I. Hayakawa met Language in Thought and Action
- Anatol Rapoport met Operational Philosophy.
Het Amerikaanse leger gebruikte zijn systeem in de Tweede Wereldoorlog om de oorlogsdepressie in Europa te behandelen onder leiding van Dr. Douglas M. Kelley, die als psychiater ook de leiding kreeg bij het Proces van Neurenberg.[3]
Ook werd het werk van Korzybski van invloed op en onderdeel van verschillende gebieden, zoals de Gestalttherapie, de Rationeel-Emotieve Therapie (RET) van Albert Ellis, Neurolinguïstisch Programmeren (NLP) onder invloed van Gregory Bateson en in de Scientology Church met het boek Dianetica van L. Ron Hubbard. [4] Verder wetenschappers als: William A. White (psychiater), P. W. Bridgman (natuurkundige) en de onderzoeker W. Horsley Gantt (een voormalige leerling en collega van Pavlov).
De Algemene Semantiek kreeg bij een groter publiek bekendheid, als inspiratiebron van twee sciencefictionboeken van de schrijver A.E. van Vogt: Nul-A-trilogie en "Players of Null-A". Meer schrijvers - fictie en non-fictie -, filosofen en uitvinders werden door hem beïnvloed, zoals Belgische stripstekenaar/-schrijver Jan Bucquoy,[5] Kenneth Burke, William S. Burroughs, Frank Herbert , Buckminster Fuller , Douglas Engelbart , Alvin Toffler , Robert A. Heinlein, Robert Anton Wilson. Maar ook de entertainer Steve Allen en songwriter Tommy Hall van de 13th Floor Elevators.
Bibliografie
- A. Korzybski, Science and Sanity: An Introduction to Non-Aristotelian Systems and General Semantics, (International Non-Aristotelian Library), 1e ed. 1933, 5e ed. 1994, ISBN 0937298018
- A. Korzybski, General Semantics Seminar 1937, Olivet College Lectures, 1e ed. 1937, 3rd ed 2002, ISBN 0910780153
- A. Korzybski, Manhood of Humanity, Institute of General Semantics, 2nd ed. 2001, ISBN 978-0937298008
- A. Korzybski, Collected Writings 1920-1950, Institute of General Semantics, 1990, ISBN 0685406164
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- (en) Institute of General Semantics
- (en) Alfred Korzybski and Gestalt Therapy
- (en) Manhood of Humanity Het complete werk online.
- º (en) Science and Sanity Het complete werk online.
- º Diekstra, R, column in het Haarlemmer Dagblad (1993)
- º Volgens een vermelding in de derde editie van Science en Sanity
- º (en) John Atack Possible Origins for Dianetics and Scientology.
- º Het zevende deel van Jan Bucquoy's stripserie Jaunes: Labyrinthe, met expliciete vermelding naar in het plot naar Korzybski's De kaart is niet het gebied.