Enghuizen (Hummelo)

Enghuizen is een landgoed rondom het dorp Hummelo in de gemeente Bronckhorst, in de Nederlandse provincie Gelderland. De oudste vermelding dateert van begin veertiende eeuw. Enghuizen is dan een zadelleen van Zutphen wat inhield dat de heer van Enghuizen elk jaar een gezadeld paard moest leveren aan zijn leenheer.

Geschiedenis oude kasteel

De oudste vermelding stamt uit 1326 als ene Evert van Enghusen bezitter is van het "'t Goet te groten Engehusen" en zijn nageslacht zal nog anderhalve eeuw eigenaar blijven. In 1404 gaat Enghuizen over op de zoon van Evert, eveneens Evert van Enghusen genaamd. Deze Evert laat Enghuizen in 1425 na aan zijn broer Gerrit Palick van Enghusen. In 1473 ontvangt de zoon van Gerrit Palick, Jacob, 'Enghusen met synen tobehoren'. Jacob was gehuwd met Johanna van Hackfort. Dit huwelijk zal kinderloos gebleven zijn want in 1483 draagt Jacob Enghuizen over aan zijn kloostertante Margriet: 'Professide suster van Merriengrave binnen Doesburch, erve hares vaders'.

Margriet en haar klooster dragen in 1488 Enghuizen over aan Seger van Voorst, voluit Seger van Heeckeren genaamd Rechteren, geheten van Voorst. Seger was de jongste zoon van Frederik van Heeckeren genaamd Rechteren en Cunigonda van Polanen. Zijn ouders waren eigenaar van Kasteel Keppel. Het geslacht Polanen komt van Holland.

Seger huwde met Anna van Bevervoorde. Hij werd de stamvader van het geslacht Van Voorst tot Voorst. Seger had zes kinderen. Zijn oudste zoon Berent erfde in 1501 Enghuizen. Berent sterft voor 1518 kinderloos waardoor Enghuizen naar zijn broer Sweder vererft. Sweder trouwt in 1538 Elisabeth van Doorninck, de weduwe van Gerard van Arnhem. Ook dit huwelijk blijft kinderloos waardoor Enghuizen naar de derde broer gaat: Otto van Voorst.

Uit het huwelijk van Otto met Bertha Gelmers werd als oudste zoon Seyger geboren die in 1552 Enghuizen van zijn vader erft. Seyger bleef katholiek en toen Zutphen overging naar de Staatse zijde moest Seyger uitwijken naar Emmerik waar hij tot kort voor zijn dood blijft. Bij zijn terugkomst op Enghuizen waren al zijn bezittingen verwoest. Hij overlijdt in 1598 en laat het landgoed na aan zijn zoon Sweder.

Sweder kiest in 1600 de zijde van de Spaans koning en vertrekt uit het vijandelijke gebied. Hij beleent zijn zusters Wendela en Anna met Enghuizen. In 1619 verkoopt Sweder het landgoed aan zijn zwager Franco van Swieten, de echtgenoot van Wendela.

Het middeleeuwse kasteel staat op een kaart uit 1652 van Nicolaes van Geelkercken[1] ingetekend op een eiland in een vijver. Hij maakt de aantekening dat de kaart een kopie is van Jan van Lint, die de kaart deels door gissingen heeft gemaakt. Het kasteel wordt afgebeeld als een bescheiden huis met trapgevels. Dat zou overeen kunnen komen met de tekening van het middeleeuwse kasteel die toegeschreven wordt aan Abraham Rademaker, van wie bekend is dat hij oude tekeningen en prenten kopieerde.

Landhuis Enghuizen

In het begin van de achttiende eeuw wordt het middeleeuwse kasteel vervangen door een paleisachtig huis met kwartcirkelvormige vleugels. In 1743 maakte Jan de Beijer een pentekening. In 1792 was Evert Frederik van Heeckeren na de dood van zijn vader eigenaar van Enghuizen geworden. Hij huwde in 1782 met Henriette Jeanne Suzanna Marie van Nassau-LaLecq'. Begin negentiende eeuw wordt dit complex afgebroken en vervangen door een nieuw landhuis.

Bestand:Hendrik Jacob Carel Johan (1785-1862), baron van Heeckeren copy.jpg

Hendrik Jacob Carel Johan (1785-1862), baron van Heeckeren

Geschiedenis nieuwe landhuis Enghuizen

Het verwoeste kasteel heeft waarschijnlijk op het eilandje in de vijver gestaan, op de plek waar tegenwoordig de in 1868 tot "Jagershuis" verbouwde voormalige duiventil staat. Vanaf 1835 werd op het landgoed een nieuw 'kasteel' gebouwd. De bouw duurde 7 jaar. Een in de Italiaanse palazzostijl opgetrokken paleis met veel beeldhouwwerk. Tijdens de feestelijke opening bleek dat baron van Heeckeren van Enghuizen bij de opbouw en verfraaiing van het slot niet had bezuinigd op de kosten.’ Het landhuis dat in 1842 gereed was werd gebouwd onder begeleiding van de Arnhemse timmerman-architect Jacob Coers, de schoonvader van de Groningse architect Jan Maris.

Tijdens de volksfeesten in Hummelo speelt Enghuizen een belangrijke rol en wordt hier het defilé afgenomen. Voor de tweede wereldoorlog bij het landhuis, na de oorlog bij de orangerie. Op 25 maart 1945 werd het kasteel getroffen door een geallieerd bombardement. Dankzij de zware muren was er voornamelijk glas- en houtschade. Na de bevrijding ontstond er brand door onvoorzichtigheid van de in het kasteel gelegerde Canadese troepen. Omdat restauratie te kostbaar werd bevonden, werd besloten het kasteel af te breken.

Bewaard gebleven zijn de oranjerie, het koetshuis, het jachthuis (voormalige duiventil), enkele muurresten en kelders overwoekerd door de natuur. De oranjerie wordt bewoond door de eigenaar, het jachthuis door de boswachter en het koetshuis Enghuizen wordt verhuurd. Het landgoed is vrij toegankelijk behalve de directe omgeving van de ruïne en de particuliere bewoningen.

Sinds 2000 wordt er jaarlijks tussen Pasen en Pinksteren een kunstwandelroute op het landgoed Enghuizen uitgezet. In dit kunst- en natuurevenement presenteren zich een dertigtal beeldende kunstenaars en poëten binnen een jaarlijks gekozen thema. In 2010 was het thema 'In gesprek met het landgoed'.[2]

Enghuizen wordt het Vondelpark van de Achterhoek genoemd. Eind augustus vindt er een meerdaags festival plaats, deels ten bate van het onderhoud van het landgoed Enghuizen. Op de plek waar ooit het statige 'nieuwe' kasteel Enghuizen de skyline van Hummelo bepaalde heeft zich een natuurlijk amfitheater ontwikkeld. [3]

Bezitters van het landgoed Enghuizen

Evert van Enghusen (1326-1404)

• Evert van Enghusen (1404-1425)
• Gerrit Palick van Enghusen (1425-1473)
  • Jacob van Enghusen (1473-1483) Kinderloos huwelijk met Johanna van Hackfort
• Margriet van Enghusen (1483-1488) Kloosterzuster van St. Mariëngrave in Doesburg

Seger van Voorst (1488-1501) Voluit: Seger van Heeckeren genaamd van Rechteren, geheten van Voorst, afkomstig van Keppel

• Berent van Voorst (1501-ca.1518) Serft kinderloos
• Sweder van Voorst (ca. 1518- ?) Kinderloos huwelijk met Elisabeth van Doorninck
• Otto van Voorst ( ? - 1552) Gehuwd met Bertha Gelmers
  • Seyger van Voorst (1552-1598)
    • Sweder van Voorst (1598-1619) Vanaf 1600 beleend aan zijn zusters Wendela en Anna

Franco van Swieten (1619-1627) Gehuwd met Wendela van Voorst

• Seger van Sweeten (1627-1636)
  • Johan Otto van Sweeten (1636-1682) Johan Otto is dan minderjarig en draagt Enghuizen op aan: Everhart van Heeckeren (1636-1667) Zoon van de landdrost Walraven van Heeckeren van Nettelhorst en Maria Torck. Die draagt het in 1667 op aan: zoon Lubbert Frederik van Heeckeren (1667-1668) Deze overlijdt ongehuwd. Enghuizen opnieuw opgedragen aan vader Everhart (1668-1680)

Robert van Heeckeren (1682-1699) Huwt in 1687 met de rijke Anna Wilhelmina Caecilla van Keppel

Personen genoemd in het Nederland's Adelsboek

W. van Heeckeren (-1645)

• E. van Heeckeren (1613-1680)
  • R. van Heeckeren (1650-1699)
  • J.D. van Heeckeren (1665-1749)
    • mr. F.J. van Heeckeren (1694-1767)
      • J.A. van Heeckeren (1724-1792)
        • E.F. baron van Heeckeren (1755-1831)
          • H.J.C.J. baron van Heeckeren (1785-1862)
            • L.E. baron van Heeckeren (1830-1883)
              • H.J.K.J.W. baron van Heeckeren van Enghuizen (1857-1923)
              • (W.F.M.A.H.C. baron van Heeckeren van Enghuizen, 1858-1915, geen heer van Enghuizen)
                • M.C. barones van Heeckeren van Enghuizen (1878-1938), vrouwe van Enghuizen, trouwt 1906 A.Z. graaf van Rechteren Limpurg (1863-1918)
                  • A.S.H. graaf van Rechteren Limpurg (1910-1972)
                    • A.R.E.L. graaf van Rechteren Limpurg (1938), huidig heer en bewoner van Enghuizen

Foto's

Jaarlijks defilé Enghuizen
Elk jaar de tweede woensdag van september trekken de schutters, ruiters, bielemannen en muziek van Hummelo in optocht naar het landgoed Enghuizen om een hulde te brengen aan de graaf. Voor de tweede wereldoorlog was dat bij het landhuis, na de oorlog bij de orangerie.

Ruïne Enghuizen
Het landgoed Enghuizen is vrij toegankelijk van zonsopgang tot zonsondergang. Behalve de ruïnes van het 'nieuwe' kasteel.

• Ruïne Enghuizen

  Ruïne Enghuizen

• Ruïne Enghuizen

  Ruïne Enghuizen

• Ruïne Enghuizen

  Ruïne Enghuizen

• Ruïne Enghuizen

  Ruïne Enghuizen

• Ruïne Enghuizen

  Ruïne Enghuizen

• Ruïne Enghuizen

  Ruïne Enghuizen

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties Bronnen J. Harenberg (1990): Adellijke huizen in het richterambt Doesborch, Uitgeverij Rabeling Nederland's Adelsboek, delen betreffende Van Heeckeren en Van Rechteren Virtual Reality Tijdreizen, Enghuizen in 1900 [4] Noot

Kastelen in Gelderland

52°0′54″N, 6°13′58″E