Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Asterix

Uit Wikisage
Versie door Lidewij (overleg | bijdragen) op 23 feb 2015 om 10:21 (Taalstrijd in België)
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Asterix is een Franse stripreeks met in de hoofdrol de gelijknamige Galliër. De stripserie is gemaakt door de Franse tekenaar Albert Uderzo en scenarioschrijver René Goscinny, die elkaar in Brussel leerden kennen.

Inhoud

De strips verhalen van een dorpje in de streek Armorica (Bretagne) in Gallië, dat er in is geslaagd om de invasie door de Romeinen onder aanvoering van Julius Caesar te weerstaan met behulp van een toverdrank die de Galliërs oersterk en daardoor onoverwinnelijk maakt.

Publicatie

Het origineel van het eerste verhaal, Astérix le Gaulois (Asterix, de Galliër), werd gepubliceerd op 29 oktober 1959 in het Franse stripblad Pilote. Het gelijknamige album kwam uit in 1961, in een oplage van 6000 exemplaren. Daarna volgden er nog vele.

In Nederland werden de verhalen gepubliceerd in het stripweekblad Pep. Eén kort verhaal, getiteld De Mascotte, verscheen in een gerelateerde stripbundel PEP parade deel 1. Dit verhaal werd later opgenomen in het album Het pretpakket.

Naast de originele taal, Frans, werden de albums vertaald in vele andere talen en dialecten waaronder Nederlands, Fries, Limburgs, Twents, Esperanto en het Latijn. Vanaf 2002 verschijnen de Nederlandse albums in een nieuwe vertaling, waarin een aantal eerder onvertaalde Franse namen alsnog een Nederlandstalige versie kregen.

De strips werden uitgebracht in meer dan 70 landen (waaronder Frankrijk, Nederland, China, Groenland, India, Rusland en Vietnam).

Het succes van de verhalen is terug te voeren op een aantal zaken: de hilarische gevechten met de Romeinen; terugkerende elementen (running gags) zoals de piraten; anachronismen waarbij hedendaagse personen en situaties in de Oudheid worden geplaatst, dubbele bodems, knipoogjes naar de Romeinse en Gallische cultuur en geschiedenis, grappen rond Europese stereotypen en de vele woordspelingen. In de originele Franstalige versie zijn veel grappen erg op de francofone cultuur gericht en daardoor soms moeilijk vertaalbaar. Hetzelfde geldt voor bepaalde woordspelingen.

Er zijn wel enkele historische onjuistheden terug te vinden in de strips, zoals de kleding van de soldaten die niet overeenstemt met de tijd waarin Caesar leefde, maar met de keizertijd (Caesar was geen keizer). Ook is de volgorde van gebeurtenissen in diverse albums historisch onjuist: De gehele serie wordt geacht plaats te vinden na de nederlaag van Vercingetorix in Alesia (52 v.Chr.). Diverse gebeurtenissen waarin de hoofdpersonen een belangrijke rol spelen, zoals de opstand van de Belgae en de invasie van Britannia hebben echter in werkelijkheid plaatsgevonden vóór de nederlaag van Vercingetorix. Maar de strip is in de eerste plaats humoristisch bedoeld en niet als een realistische historische weergave van de periode.

Tot de parodieën op Asterix behoren de albums "Asterix en de Kerncentrale.".. of "Het Recht van de Sterkste" uit 1979. In het eerstgenoemde 48 bladzijden lang tellende album zetten Asterix en Obelix zich in tegen de geplande kerncentrale Brutus Rapidus op hun grondgebied. Het tweede album is samengesteld uit bestaande plaatjes uit alle albums die tot dan waren verschenen, uiteraard met veranderde tekst in de ballonnen. De winst op de verkoopprijs zou besteed worden aan "omkoping van Haars en andere milieuvriendelijke activiteiten".

Opvolging

Na het overlijden van Goscinny in 1977 ging Uderzo alleen door met het uitbrengen van nieuwe verhalen. Uit respect wordt de naam van Goscinny nog steeds op de albums vermeld. Het laatste album waar Goscinny nog aan meewerkte, 'Asterix en de Belgen', verscheen in 1979, twee jaar na Goscinny's dood.

Begin 2009 gaven Albert Uderzo en Anne, de dochter van in 1977 overleden Goscinny, te kennen dat zij de groep Hachette Livre de toestemming gaven om de strip ook na Uderzo's dood voort te zetten. De uitgeversgroep verwierf eind 2008, 60 % van de aandelen van Albert-René. Het is niet bekend of Uderzo daar ook bepaalde voorwaarden aan gesteld heeft naar het karakter van de toekomstige albums.

Personages

Voor een overzicht van alle personages, zie Lijst van personages in de verhalen van Asterix.

Belangrijkste personages

  • Asterix, de hoofdfiguur, klein maar slim. De naam van Asterix komt van het teken *, de asterisk.
  • Obelix, dit is de menhirhouwer uit het dorp, hij is Asterix' beste vriend. Als kind viel hij per ongeluk in een ketel met toverdrank waardoor hij erg sterk is geworden. Om eventuele bijwerkingen te vermijden, verbiedt Panoramix hem toverdrank, iets wat Obelix niet begrijpt. De naam Obelix komt van het Franse woord Obèle; het kruisvormige leesteken †. Ze heten dus eigenlijk ster en kruis. Obelix verwijst tevens naar obelisk. Een bekende uitspraak van Obelix is: Rare jongens die... (Ils sont fous, ces...) waarna een nationaliteit volgt (deze uitspraak is zo bekend dat hij in het woordenboek van Van Dale staat).
  • Idéfix, het hondje van Obelix (van het Franse idée fixe). Is altijd zeer verdrietig wanneer er een boom ontworteld wordt. In het Engels heet dit hondje dogmatix.
  • Panoramix, de druïde, van belang omdat hij de enige is die de toverdrank kan brouwen. Daarnaast kent hij ook veel andere recepten. Hij is eigenlijk de verstandigste in het dorp en de enige die nimmer meedoet aan scheld- en vechtpartijen. Saai is hij echter niet - hij kan best lachen om een goede grap. En hij heeft er geen bezwaar tegen dat de dorpsgenoten de Romeinen afranselen.
  • Heroïx, de hoofdman van het dorp. In het Frans en in de oorspronkelijke Nederlandse vertalingen heet hij Abraracourcix. Dit is een woordspeling: à bras raccourcis betekent letterlijk met verkorte armen maar figuurlijk altijd klaar om erop te slaan. Hoewel Heroïx meestal de beslissingen neemt, wordt Panoramix gezien als de wijze man van het dorp.
  • Kakofonix, de bard van het dorp, wiens gezang echter door de rest van de dorpelingen niet gewaardeerd wordt. Zelf denkt hij echter dat hij prachtig zingt. In het Frans en in de oorspronkelijke Nederlandse vertalingen heet hij Assurancetourix, een woordspeling met Assurance tous risques, All risk verzekering.
  • Julius Caesar, de Romeinse dictator die het niet kan verkroppen dat hij niet heel Gallië kan veroveren. In verscheidene delen heeft hij een relatie met Cleopatra. Vaak is hij de vijand van de Galliërs, maar hij kan ook sportief zijn. Hij is de enige Romein wiens naam niet op -us eindigt (afgezien van Cato de oudere, die door een advocaat geciteerd wordt).

Andere personages

  • Kostunrix, de visboer van het dorp. In het Frans heet hij Ordralfabétix (alfabetische volgorde). Er is in Nederland eens een parodie uitgegeven waarin hij Vistix heet. Zijn vissen zijn (vanaf De Ziener) altijd bedorven, en deze zijn dan ook altijd weer dé aanleiding om een dorpsruzie te laten uitbarsten. Zelf is hij rond en dik, hij heeft een vrouw (Forentientje, in de Franse edities Ielosubmarine naar het nummer Yellow Submarine van de Beatles) en een zoontje.
  • Hoefnix, hij is de smid. In het Frans heet hij Cétautomatix, en in oudere Nederlandse versies van het eerste deel komt hij onder deze naam even voor. Hij is het die vooral de ruzies uitlokt met Kostunrix, door opmerkingen over de vis te maken. Ook is het zijn taak Assurancetourix van het zingen af te houden. Meestal doet hij dat door hem een subtiele dreun te geven met zijn smidshamer. Vaak wordt Assurancetourix dan tot zijn middel in de grond geslagen.
  • Nestorix, hij is de oudste en waarschijnlijk ook de hitsigste van het dorp. In het Frans heet hij Agécanonix. Hij heeft nog in het beleg van Alésia gevochten. Hij is getrouwd met een jonge bloedmooie vrouw (die minstens 4 koppen groter is dan hijzelf) en die hem zwaar onder de pantoffel heeft, zodat hij thuis meestal aan de afwas zit. Hij loopt met een kruk maar hij kan ook rennen als een kievit. Daarnaast heeft hij altijd een uitgesproken mening. Hij kan het niet verkroppen dat mensen hem te oud vinden voor dingen. In verschillende delen gedraagt hij zich als een jongen van 17. Als de inwoners van het dorpje het alweer niet eens kunnen worden over een beslissing, vragen ze aan Nestorix om te beslissen.
  • Bellefleur, zij is de vrouw van Heroïx. In het Frans heet ze Bonemine, een verbastering van 'bonne mine', er goed uitziend. Ze is altijd bezig met het huishouden, en zo niet dan is ze aan het roddelen met de andere vrouwen uit het dorp. Altijd als het misloopt zit ze te klagen dat ze liever in Lutetia (Parijs) zou wonen, net als haar broer. Ze klaagt ook vaak over haar man, dat hij een voorbeeld moet nemen aan haar broer. Die is tenminste geslaagd in het leven. Ze noemt Heroïx 'm'n zwijntje'.
  • De Piraten, een groep zeerovers die Asterix en Obelix steevast tegenkomen als ze een zeereis maken. Ze zijn een parodie op de strip Roodbaard. Bestaande uit: Roodbaard (de kapitein), Triplix (hulpje), Erix (zoon van Roodbaard), Baba (voormalig slaaf die nu het kraaiennest bemant en die de R niet kan uitspreken) en nog een heel ander stel bijfiguren. In de oorspronkelijke Franse strips zijn ze naamloos. Een ontmoeting met Galliërs heeft meestal tot gevolg dat het piratenschip ten onder gaat. Uitzonderingen: In 'De koperen ketel' komen de piraten ongeschonden (en zelfs rijker) uit de strijd. In 'De odyssee van Asterix' blijft het schip van de piraten ongeschonden, zij het dat ze daarvoor tot tweemaal toe de volledige lading van Epidemaïs, de Phoenicische koopman, moeten opkopen voor een totaalbedrag van 6000 sestertiën. Tijdens 'De grote oversteek' moeten de piraten hun proviand afstaan, maar mogen ze hun schip houden. Tijdens de reis van Nicae naar Massilia (per roeiboot) in 'De ronde van Gallië' komen de piraten niet ter sprake.
  • Walhalla (betekenis: hemel), zij is zogezegd de mooiste vrouw uit de strip. In het Frans heet ze Falbala. Ze komt van oorsprong uit het dorp en is later in Condatum gaan studeren. Obelix - en later ook Asterix - heeft een oogje op haar, hoewel ze tijdens een verhaal trouwt met Tragicomix. Met hem woont ze in Condatum. Obelix heeft het daar nogal moeilijk mee. Zodra hij Walhalla tegenkomt is hij van slag.
  • Tragicomix, de minnaar van Walhalla. Een lange, knappe man, die ook sterk en slim is. In Asterix in het eerste legioen werd hij gedwongen naar Afrika te gaan om daar als soldaat voor Caesar te vechten. Daar wordt hij bevrijd door Asterix en Obelix.
  • Cleopatra, heerseres van Egypte. Zij wordt in Asterix en Cleopatra de vrouw van Julius Caesar. Ze woont in opvolgende albums samen met Caesar in Rome, en later in Alexandrië. Ze komt enkele keren in de strips voor, en krijgt samen met Caesar een zoon. Van die zoon (in De zoon van Asterix) wordt gezegd dat hij later als Ptolemaeus over Egypte zal regeren. Historisch gezien klopt dit beeld maar ten dele. Hoewel Cleopatra gedurende de winter van 48-47 v. Chr. de minnares van Julius Caesar was, is er van een huwelijk nooit sprake geweest. Verder heerste de zoon van Julius Caesar en Cleopatra weliswaar enige tijd als Ptolemaeus XV Caesarion over Egypte als mederegent naast en beoogd opvolger van zijn moeder, maar in Rome is zijn heerschappij nooit serieus genomen en na de dood van Cleopatra werd Caesarion geëxecuteerd.
  • Pompeius komt enkele keren voor in de strip als de gezworen vijand van Caesar die het hem zo moeilijk mogelijk wil maken (zie: Asterix en Latraviata).

Lijst van stripalbums

Zie Lijst van albums van Asterix voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Films

Er werden acht tekenfilms over Asterix gemaakt. De meeste hiervan zijn direct gebaseerd op een van de stripalbums, maar lenen soms ook wat elementen uit een ander album:

Er zijn ook drie speelfilms uitgebracht:

Voorkomen van bestaande en fictieve personen

Zoals in veel strips zijn de personages in Asterix getekend aan de hand van bestaande personen. Ze spelen geen hoofdrol zoals Julius Caesar en Cleopatra. Ook worden bekende kunstwerken verwerkt in de albums, zoals De Anatomische Les van Rembrandt.

Voorkomende personen en kunstwerken zijn:

Trivia

  • De eerste Franse satelliet (gelanceerd op 26 november 1965), officieel A1 genoemd, kreeg van ruimtevaartdeskundigen de koosnaam Astérix.
  • In Parijs is er sinds de jaren '80 een Asterix en Obelix-pretpark, genaamd Parc Astérix.
  • De lancering van het 33e Asterix-album (Het Geheime Wapen) ging gepaard met een niet eerder geziene reclamecampagne. Zo droegen twee vliegtuigen van SN Brussels Airlines afbeeldingen van Astérix & Obelix en werd op 23 augustus het volledige Asterix-dorp nagebouwd op de Grote Markt van Brussel. Manneken Pis was als Obelix verkleed. In de Washuisstraat werd een muurschildering en in de hal van het Brusselse Stripmuseum een standbeeld van Asterix ingehuldigd. Door de Belgische posterijen werd een Asterix postzegel uitgebracht, welke uitsluitend in het museum in de voorverkoop verkrijgbaar was.
  • Het Gallische dorpje is volgens velen gebaseerd op het Franse vissersdorpje Erquy (Bretagne), dat tegenwoordig de titel De geboorteplaats van Asterix draagt. Tekenaar Uderzo gaf wel aan de omgeving van Erquy goed te kennen, maar wenste in het midden te laten waar het dorpje van Asterix zich precies bevindt.
  • In de jaren negentig maakte een Britse krant melding dat in Bretagne een Keltisch dorp was opgegraven, waarvan de ruïnes nog zo goed intact waren dat er geen twijfel bestond: dit was precies het dorp van Asterix! Die editie verscheen echter wel op 1 april.
  • De studievereniging Asterix van de opleiding Keltische Talen en Cultuur aan de Universiteit Utrecht is genoemd naar het stripfiguur.

Gezegdes in het Latijn

In de regelmatige confrontaties van de Galliërs met de Romeinen worden vaak Latijnse uitdrukkingen gebruikt van vooraanstaande Romeinse personen. Één van de piraten spreekt uitsluitend in Latijnse spreekwoorden. Enkele zijn uit het Nieuwe Testament afkomstig.

Verwijzingen naar de werkelijkheid

In de boeken van Asterix wordt regelmatig een verwijzing gemaakt naar een werkelijke gebeurtenis. Sommige zijn heel subtiel verstopt, anderen zijn weer duidelijk te lezen. Hier volgt een aantal van deze verwijzingen.

  • In "Asterix en Cleopatra" beklimt Obelix de Sfinx. Wanneer hij bijna boven is, breekt de neus af, doordat hij erop staat. Daardoor heeft de Sfinx in Egypte geen neus meer. In hetzelfde boek zegt Asterix tegen Cleopatra, dat ze gerust weer een beroep op de Galliërs mag doen als ze weer hulp nodig heeft om iets te bouwen, bijvoorbeeld een kanaal van de Middellandse Zee naar de Rode Zee. Dit verwijst naar de bouw van het Suezkanaal door een Frans bedrijf in 1869.
  • In "Asterix in Hispania" is Asterix de eerste stierenvechter. In de arena raapt hij een rode cape op die van de tribune is gevallen. De stier die achter hem aan zit reageert erop, en Asterix verslaat de stier. In ditzelfde boek vraagt Kostunrix aan Obelix een aantal menhirs om een stukje geërfd land aan te kleden. Dit verklaart volgens de schrijvers het menhirveld in Carnac.
  • In "De ronde van Gallia" reist Obelix met een grote gele zak op zijn rug, alsof hij de Gele Trui van de Tour de France draagt. Ook zit er op de achterkant van de zak een vierkant vlak, waar het nummer van de renner op zou staan.
  • In "Asterix bij de Britten" spreekt Notax over een tunnel die ze van Gallia naar Britannia willen leggen. Ze zijn er al mee bezig, maar het zal nog wel even duren. Op het moment dat het boek geschreven werd, was de huidige Kanaaltunnel nog niet in aanbouw, maar lag wel op de tekentafel. Ook krijgt Asterix van Panoramix een kruid mee. Later in het verhaal, wanneer Asterix en Obelix bij de Britten zijn, legt hij de kruiden in een ketel water. Het geeft de Britten kracht en hun stamhoofd zegt er een nationale drank van te maken. Later hoort Asterix dat het kruid thee heet.
  • In "De grote oversteek", waarin Asterix en Obelix naar Amerika reizen, staat Asterix te seinen naar een schip. Hij doet dit door op een stapel stenen te staan. Hij heeft in zijn ene hand een fakkel en houdt onder zijn andere een boek. Het Vrijheidsbeeld dat hij uitbeeldt, was in 1885 door de Fransen aan de Amerikanen gegeven. Dit vindt plaats op een klein eiland dat vlakbij een groot eiland is, waar ze eerst vandaan kwamen (New York). Eerder in dit album is er een situatie waarin de ossenkarren uit Lutetia een stiptheidsactie houden, als protest tegen de hoge hooiprijzen. Dit is een verwijzing van de oliecrisis van 1974.
  • Er worden ook verwijzingen gemaakt naar de moord op Caesar. In "Asterix als gladiator" en "De zoon van Asterix" spreekt Caesar Brutus aan met 'Ook jij, Brutus' de woorden die Caesar gesproken zou hebben toen Brutus hem neerstak. In "De intrigant" zegt Caesar tegen Brutus dat hij zijn mes weg moet doen, voordat hij er iemand mee verwondt. Brutus denkt op een gegeven moment in zichzelf: "Ik word gek van zijn woordspelingen. Het komt nog een keer zover dat ik..."
  • In "Asterix en het 1ste legioen" wordt een verwijzing gemaakt naar het Franse Vreemdelingenlegioen.
  • In "Asterix als gladiator" verwijst de wagenmennersrace, overduidelijk naar de beroemde scène uit de film Ben-Hur uit 1959.
  • In "Asterix en Cleopatra" spreekt Panoramix de woorden 'twintig eeuwen zien op je neer'. Een allusie op Napoleon Bonaparte, die zijn leger toesprak met: 'veertig eeuwen zien op u neer'.
  • In "Asterix en de Helvetiërs" wordt een verwijzing gemaakt naar een vergadering van de Verenigde Naties in Genève. In hetzelfde boek komt ook nog een Zurix Bank voor. In Zürich hebben alle beroemde Zwitserse banken een vestiging. Waar Zwitserland ook beroemd om is, is de oprichting van het Rode Kruis en hun medische hulp aan oorlogsslachtoffers. Dat komt naar voren wanneer een Helvetiër een Romein neerslaat en hem vervolgens verbindt.
  • In "De odyssee van Asterix" is de geheim agent Nulnulnix (oorspronkelijk Zérozérosix) een verwijzing naar de Schotse acteur Sean Connery die de rol van James Bond (007) vertolkte. Ook aan de Bondgadgets is gedacht, en aan het drankje dat hij drinkt.
  • Het citaat van Julius Caesar dat Abraracourcix in het album Asterix en de Belgen verschrikkelijk opwindt, "Van alle Galliërs zijn de Belgen het dapperst", komt uit Caesar's De bello gallico.
  • In "Asterix en de Belgen" suggereert een Belg aan zijn vrouw dat ze eens moest proberen om aardappelen in reepjes te snijden en in een pot hete olie te gooien. Frieten bakken dus.
  • In "Asterix en de Belgen" ruziën de Belgische stamhoofden om een rundertong. In de Franse versie is de allusie op de de Belgische taalstrijd duidelijker, gezien "une langue" zowel een "tong" als "taal" kan betekenen.

Externe links

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Astérix op Wikimedia Commons.

rel=nofollow
Asterix

Strips: Goscinny en Uderzo: Asterix de Galliër · Het gouden snoeimes · Asterix en de Goten · Asterix als gladiator · De ronde van Gallia · Asterix en Cleopatra · De strijd van de stamhoofden · Asterix bij de Britten · Asterix en de Noormannen · Asterix als legioensoldaat · Asterix en het ijzeren schild · Asterix en de Olympische Spelen · Asterix en de koperen ketel · Asterix in Hispania · De intrigant · Asterix en de Helvetiërs · De Romeinse lusthof · De lauwerkrans van Caesar · De ziener · Asterix op Corsica · Het geschenk van Caesar · De grote oversteek · Obelix & Co. · Asterix en de Belgen
Uderzo: De broedertwist · De odyssee van Asterix · De zoon van Asterix · Asterix in Indus-land · De roos en het zwaard · De beproeving van Obelix · Asterix en Latraviata · Het pretpakket · Het geheime wapen
Films: Asterix de Galliër · Asterix en Cleopatra · Asterix verovert Rome · Asterix contra Caesar · Asterix bij de Britten · Asterix en de knallende ketel · Asterix in Amerika · Asterix & Obelix tegen Caesar · Asterix & Obelix: missie Cleopatra · Asterix en de Vikingen · Asterix en de Olympische Spelen

Personages: Asterix · Obelix · Idéfix · Nestorix Overig: Hoe de kleine Obelix in de ketel van de druïde viel · Parc Astérix · (computer)spellen
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Asterix&oldid=162005"