Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Ex-gereformeerden
Ex-gereformeerden zijn mensen die dooplid of belijdend lid zijn geweest van gereformeerde denominaties.
Aanvankelijk werden vooral ex-leden van de Gereformeerde Kerken in Nederland, met afstand het grootste gereformeerde kerkgenootschap, als ex-gereformeerd betiteld. Sinds de jaren zestig hebben echter ook andere, kleinere gereformeerde denominaties te maken gekregen met kerkverlating, waardoor de definitie van 'ex-gereformeerd' is verbreed en tegenwoordig ook ex-leden van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de Nederlands Gereformeerde Kerken of de verschillende kerken die gerekend worden tot de bevindelijk gereformeerden omvat. Tot deze laatste groep behoren de Gereformeerde Gemeenten, de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland, de Christelijke Gereformeerde Kerken en de vroegere Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk.
Achtergrond
Veel ex-gereformeerden 'dwepen' nog met hun achtergrond. Zo is een gereformeerde jeugd één van de belangrijkste thema's in het oeuvre van Maarten 't Hart en Maarten Biesheuvel. Kenmerkend voor veel ex-gereformeerden is dat zij hun gereformeerde verleden niet helemaal los kunnen laten: zo is de genoemde Maarten 't Hart een groot liefhebber van psalmen en orgelspel. De meesten hebben in het algemeen een negatieve opvatting over de gereformeerde levenswijze. Zo typeerde Jan Wolkers deze graag als 'kleinburgerlijk'.
Politiek en media
Ex-gereformeerde politici hebben een groot stempel gedrukt op de Nederlandse politiek. Zo waren Joop den Uyl, Henk Vredeling, Han Lammers en Jan Pronk (PvdA) en Bas de Gaay Fortman (PPR) (ex-)gereformeerd. Ook in de Communistische Partij was een aantal ex-gereformeerden te vinden, zoals het Kamerlid Marius Ernsting. Prominente (ex-)LPF'ers met een gereformeerde achtergrond zijn Joost Eerdmans, Wien van den Brink en Hilbrand Nawijn. Anno 2008 zijn opvallend veel prominente PvdA-politici ex-gereformeerden, waaronder minister en vice-premier Wouter Bos, de minister Eberhard van der Laan, en oud-minister Ella Vogelaar.
Ex-gereformeerden hebben eveneens belangrijke posities in de landelijke media bekleed. Voorbeelden van invloedrijke mediapersoonlijkheden die met hun gereformeerde achtergrond hebben gebroken zijn Cisca Dresselhuys en Peter R. de Vries.
Literatuur
In de Nederlandse literatuur is het aantal ex-gereformeerden goed vertegenwoordigd. Dit zijn onder meer Jan Wolkers, Maarten Biesheuvel en Maarten 't Hart. Wolkers is voor de Tweede Wereldoorlog opgegroeid, Biesheuvel en 't Hart tijdens en na de oorlog. Recent is de uit bevindelijk gereformeerde kring afkomstige schrijver Jan Siebelink het boegbeeld van de ex-gereformeerden geworden. In hun boeken is weerzin tegen de strengheid van hun opvoeding gemengd met een zekere nostalgie naar de vormen en teksten van de kerk van hun jeugd. Ook een cabaretier als Jack Spijkerman valt min of meer in dezelfde categorie.
Muziek
Het liedje Papa van Stef Bos gaat over zijn streng gereformeerde vader.
Lijst van bekende ex-gereformeerden
- Maarten Biesheuvel (1939), schrijver
- Stef Bos (1961), zanger en acteur
- Lans Bovenberg (1958), econoom (overgegaan naar de pinksterbeweging)
- Martin Bril (1959-2009), columnist, schrijver en dichter
- Lenette van Dongen (1958), cabaretière
- Cisca Dresselhuys (1943), journaliste en feminist
- Gretta Duisenberg (1942), politiek activiste
- Maarten 't Hart (1944), bioloog en schrijver
- Oek de Jong (1952), schrijver
- Jan Kassies (1920-1995), PvdA-politicus, VPRO-omroepvoorzitter, kunstbestuurder en cultuurfilosoof
- Han Lammers (1931-2000), journalist, bestuurder en PvdA-politicus
- Margriet van der Linden (1970), journaliste, presentatrice en feminist
- Geert Mak (1946), journalist en geschiedschrijver
- Bram Moerland (1939), filosoof, vertaler en gnosticus
- Erik van Muiswinkel (1961), cabaretier
- Aad Nuis (1933-2007), politicoloog, letterkundige, literatuurcriticus, bestuurder, journalist, columnist, publicist en politicus (D66)
- Henk Pos (1898-1955), filosoof (hoogleraar wijsbegeerte Universiteit van Amsterdam) en voorzitter Humanistisch Verbond
- Henk van Randwijk (1909-1966), schrijver, dichter, journalist en verzetsman
- Jan Siebelink (1938), schrijver en essayist
- Jack Spijkerman (1948), cabaretier, radio- en tv-presentator
- Jan Terlouw (1931), natuurkundige, schrijver en politicus (D66, afkomstig uit de Gereformeerde Bond)
- Tjitze Tjepkema (1963), theoloog en predikant (overgestapt naar de rooms-katholieke Kerk)
- Franca Treur (1979), schrijfster en journaliste
- Bob den Uyl (1930-1992), schrijver en jazztrompettist
- Joop den Uyl (1919-1987), politicus (PvdA-premier van 1973 tot 1977)
- Feike ter Velde (1940), evangelist, (radio)presentator en publicist (overgegaan naar een evangelische gemeente)
- Ella Vogelaar (1949), (vakbonds)bestuurder en politica (PvdA, oud-minister)
- Henk Vredeling (1924-2007), politicus (PvdA)
- Peter R. de Vries (1956), misdaadverslaggever en televisiemaker/-presentator
- Jan Wolkers (1925-2007), kunstenaar en schrijver
Literatuurlijst
Beschouwend
- Pronk, Petra (2003). In zonde ontvangen en geboren: tien bekende en onbekende Nederlanders over hun afscheid van de orthodoxie. Kampen: Ten Have. ISBN 9025953433.
- Aalst, G.J. van, et al (1991). Onderzoek kerkverlating in de Gereformeerde Gemeenten. Uitgave in eigen beheer.
Proza
- Dijk, Gertjan van (2005). De openbaring aan Hendrik Vis. Amsterdam: Pimento. ISBN 9049999948.
- Siebelink, Jan (2005). Knielen op een bed violen. Amsterdam: De Bezige Bij. ISBN 9023416341.
- Haasnoot, Robert (1999). Waanzee. Breda: De Geus. ISBN 9052266689.
- Hart, Maarten 't (1998). De vlieger. Amsterdam: De Arbeiderspers. ISBN 9029521430.
- Siebelink, Jan (1998). De bloemen van Oscar Kristelijn. Amsterdam: Meulenhoff. ISBN 9029058196.
- Langenberg, Roeltje (1998). Gezond verstand. Kampen: Uitgeverij Kok. ISBN 9024293324.
- Langenberg, Roeltje (1997). Onder de guillotine. Kampen: Uitgeverij Kok. ISBN 9024291763.
- Langenberg, Roeltje (1995). De zoom van zijn kleed. Kampen: Uitgeverij Kok. ISBN 9024278279.
Zie ook
Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)