Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Mineur (muziek)
Mineur is in de muziektheorie de benaming van een van de twee meest gebruikte toongeslachten: majeur en mineur. Het toongeslacht mineur is gebaseerd op de mineur- of kleine-tertstoonladder, een toonladder die met een kleine terts begint en aanduidt aan dat een muziekstuk wordt gespeeld in een toonsoort met een kleine terts. Letterlijk betekent mineur 'de mindere' of 'de kleinere', wat het tegenovergestelde is van majeur, de 'meerdere' of de 'grotere'.
Men zegt bijvoorbeeld: Deze ouverture is gecomponeerd in e mineur. Of in e kleine terts of kortweg e klein
Er zijn drie varianten:
Natuurlijke mineurladder
Toonladder van e (natuurlijk) mineur, stijgend (dalend is omgekeerde reeks):
| Grondtoon | hele toon (grote secunde) | halve toon (kleine terts) | hele toon (kwart) | hele toon (kwint) | halve toon (kleine sext) | hele toon (kleine septiem) | hele toon (octaaf) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| e | fis | g | a | b | c | d | e |
Mineur wordt vaak beschouwd als droevig vanwege zijn melodramatische klanken.
Harmonische mineurladder
Toonladder van e (harmonisch) mineur, stijgend (dalend is omgekeerde reeks):
| Grondtoon | hele toon (grote secunde) | halve toon (kleine terts) | hele toon (kwart) | hele toon (kwint) | halve toon (kleine sext) | anderhalve toon (grote septiem) | halve toon (octaaf) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| e | fis | g | a | b | c | dis | e |
In deze ladder is de zevende toon verhoogd als leidtoon naar de grondtoon. Zo ontstaat tussen toon 6 en 7 de zo typische overmatige secunde, die door veel mensen als "Arabisch" klinkend wordt ervaren. Een (balkan-)zigeunertoonladder wordt ook wel een harmonische mineurladder met een verhoogde vierde toon genoemd.
Melodische mineurladder
Toonladder van e (melodisch) mineur, stijgend en dalend:
| stijgend | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Grondtoon | hele toon (grote secunde) | halve toon (kleine terts) | hele toon (kwart) | hele toon (kwint) | hele toon (grote sext) | hele toon (grote septiem) | halve toon (octaaf) |
| e | fis | g | a | b | cis | dis | e |
| dalend (is gelijk aan natuurlijk mineur) | |||||||
| Grondtoon | hele toon (grote secunde) | halve toon (kleine terts) | hele toon (kwart) | hele toon (kwint) | halve toon (kleine sext) | hele toon (klein septiem) | hele toon (octaaf) |
| e | fis | g | a | b | c | d | e |
In de stijgende variant van deze ladder zijn zowel toon 6 als toon 7 verhoogd. Daardoor begint de ladder inmiddels erg veel op de ladder van E majeur te lijken, het enige verschil is nog maar de terts. De naamgeving melodisch stijgend en dalend is eigenlijk nogal verwarrend, omdat de melodisch stijgende toonladder ook vaak in dalende richting gebruikt wordt. In jazz wordt met de term melodisch mineur alleen op de stijgende toonladder gedoeld.
Mineur in majeurstelsel
Mineur is een 6e trap van het majeurstelsel. Melodisch mineur en harmonisch mineur worden gebruikt om op de 5e trap van mineur een dominant septiemakkoord te krijgen zodat deze terugleidt naar de 1e trap.
Mineur in kerktoonladders
Mineurtoonladders onder de kerktoonladders zijn het Aeolisch (ook wel: "natuurlijk mineur" - zonder leidtonen), Dorisch en Frygisch.
Toepassing
Mineurtoonladders worden vaak in filmmuziek gebruikt, met name tertsverwantschappen klinken erg filmisch. Dit is bijvoorbeeld de akkoordenprogressie van c mineur naar e mineur. Voorbeelden hiervan zijn Nino Rota's Godfather Waltz en John Williams' soundtrack van E.T.. Daarnaast wordt de mineurtoonsoort ook vaak gebruikt als de muziek droevig of boos moet overkomen op de luisteraar. In de Middeleeuwen echter ervaarden mensen de mineurladder als opgewekt en de majeurladder juist als droevig.
Zie ook
- Harmonische boventoonreeks
- Sext Waarom de grote reine sext in de majeurtoonladder hoort en de kleine sext in de natuurlijke mineurladder.