Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Lutherbijbel
De Lutherbijbel is in de eerste plaats de Bijbelvertaling door dr. Maarten Luther, en ook de diverse herdrukken en herzieningen ervan tot op heden.
Voorgeschiedenis
Als reactie op Luthers 95 stellingen dreigde paus Leo X Luther te excommuniceren als hij zijn stellingen niet zou herroepen. Luther verbrandde de pauselijke bul in het openbaar en publiceerde nog meer geschriften waarin hij de vorsten opriep om de kerk te hervormen. In 1521 volgde de excommunicatie door Leo X. Luther wierp tegen dat hij was veroordeeld zonder eerlijk proces, en werd vervolgens naar de Rijksdag te Worms ontboden. Hier werd Luther verhoord door keizer Karel V, de vorsten en de pauselijke nuntius.
Het resultaat was, dat over Luther de rijksban uitgesproken werd en zijn geschriften verboden werden. Luther verkeerde nu in levensgevaar.
Op de terugweg naar Wittenberg werd Luther ontvoerd. Maar de ontvoering was in scène gezet door keurvorst Frederik III van Saksen (’de Wijze’), die Luther zo buiten bereik van zijn vijanden liet brengen. Luther werd overgebracht naar het slot Wartburg, waar hij zijn baard liet groeien en zich Junker Jörg liet noemen.
In de Wartburg werkte Luther aan zijn vertaling.
Uitgave
In september 1522 werd een eerste uitgave van het Nieuwe Testament gedrukt door Melchior Lotter te Wittenberg: ’het septembertestament’. Hoewel de kostprijs van anderhalve gulden in die tijd heel wat geld was, waren de 3000 gedrukte exemplaren snel uitverkocht en volgde in december al een nieuwe oplage: ’het decembertestament’. In deze tweede druk werden reeds verbeteringen aangebracht.
In oktober 1524 waren de Pentateuch, de historische boeken en de poëtische boeken klaar, in maart 1526 volgden de profetische boeken Jona en Habakuk, en in 1528 Zacharia en Jesaja.
De vertaling van het Nieuwe Testament werd in 1529 grondig herzien, met een definitieve bewerking in 1530. Ook aan het Oude Testament met daartussen de apocriefe boeken werd verder gewerkt en nu ook van kanttekeningen voorzien. In juni 1529 was het boek Wijsheid van Salomo klaar, in april 1530 Daniël. In juni volgde een becommentarieerde versie van Ezechiël 38 en 39. In 1531 werden de Psalmen volledig herwerkt en vorm gegeven.
De Wittenbergse drukker Hans Lufft drukte de boeken van de profeten in maart 1532. In januari 1533 was Jezus Sirach klaar en kort daarop het boek 1 Makkabeeën, dat in de tweede druk vergezeld ging van de toevoegingen aan Daniël: de verhalen over Susanna en over Bel en de draak.
In 1533 werden er voorbereidingen getroffen voor een volledige uitgave, waarin herzieningen zouden worden verwerkt op de vertaling van het Oude Testament (vooral op Genesis). Op de Michaelismesse te Leipzig, een handelsbeurs die in 1534 plaatsvond van 4 tot 11 oktober, werd de volledige uitgave gepresenteerd: 900 foliobladen, in zes delen, elk met een eigen titelpagina en eigen paginanummering: de Pentateuch, de historische boeken, de poëtische boeken, de profeten, apocriefen en het Nieuwe Testament.
De uitgave van 1545 was de laatste waaraan Luther zelf meewerkte.
Weblinks
Scans van Luthers vertaling van het Nieuwe Testament: uitgave 1522, 1530 online raadpleegbaar