Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Van Abbemuseum
| Van Abbemuseum | ||
| Stedelijk Museum Van Abbe | ||
| Van Abbemuseum | ||
| Van Abbemuseum | ||
| Opgericht | 1933 (geopend 1936) | |
| Locatie | Bilderdijklaan 10, Eindhoven | |
| Oppervlakte | 9.825 m² | |
| Type | Museum voor moderne en hedendaagse kunst | |
| Personen | ||
| Directeur | Charles Esche | |
| Overig | ||
| Monumentstatus | Rijksmonument | |
| Monumentnummer | 507030 | |
| Website | www.vanabbemuseum.nl | |
Het Van Abbemuseum is een museum voor moderne en hedendaagse kunst in het centrum van Eindhoven. Het museum werd in 1936 geopend. Het van Abbemuseum is vernoemd naar zijn oprichter Henri van Abbe. Van Abbe was een liefhebber van moderne kunst en wilde Eindhoven daar van mee laten genieten. De collectie van het museum herbergt anno 2010 ruim 2700 kunstwerken, waarvan ongeveer 1000 werken op papier, 700 schilderijen en 1000 sculpturen, installaties en videowerken.
Het museum is in het bezit van één van de grootste collecties schilderijen wereldwijd van El Lissitzky. Tevens beschikt het over werken van Pablo Picasso en Wassily Kandinsky.
Ontstaan
Het Van Abbemuseum is gesticht door Henri van Abbe. Deze was sigarenfabrikant aan het eind van de 19e, begin 20e eeuw. In Eindhoven had hij enkele fabrieken. Tevens was hij een verwoed kunstverzamelaar, voornamelijk van schilderijen met moderne kunst.[1] In de jaren 1930 besloot hij een deel van zijn collectie ten toon te stellen, waarvoor hij het Van Abbemuseum liet bouwen. Het zou een plek worden waar de hele bevolking kennis kon maken met de geheimen van hedendaagse kunst en ervan kon genieten.[2] De collectie bestond destijds nog voornamelijk uit kunstwerken die Henri van Abbe zelf had aangekocht en ter beschikking had gesteld. Voor de bouw van het zogenoemde 'Stedelijk Museum Van Abbe' schonk Henri van Abbe 150.000 gulden, en bovendien nog een bedrag van 35.000 gulden, 'voor den aankoop van nieuwe schilderijen'. Hiervoor stelde Van Abbe 26 schilderijen uit eigen collectie ter aankoop voor. Het duurste werk betrof 'liggend naakt' van Jan Sluijters, ter waarde van 3.500 gulden. De eerste portier van het Van Abbemuseum herinnerde zich in het Eindhovens Dagblad dat hij dit schilderij altijd moest verwijderen uit de tentoonstellingszaal als er kinderen kwamen: "Dat mochten ze niet zien."[3]
Het gebouw kreeg een plaats aan de Dommel in het centrum van Eindhoven. Het gebouw is ontworpen door architect A.J. Kropholler in traditionalistische stijl. Het museum, dat in 1936 werd geopend, werd de Van Abbe Collectie tentoongesteld. In de tweede helft van de vorige eeuw maakte het museum ook een fikse groei door en aan het einde van het millennium bleek het museum volstrekt uit zijn jasje gegroeid. Het bestaande museumgebouw was te klein geworden en niet langer geschikt voor een eigentijds museumbeleid en een moderne bedrijfsvoering; museaal en technisch was het gebouw verouderd en moderne publieksvoorzieningen ontbraken. Tevens was het museum flink gegroeid op vele gebieden, zoals de collectie, de bibliotheek en het aantal medewerkers. Er werd besloten tot een grondige verbouwing waarbij het museum ongeveer vijf keer zo groot zou geworden. Sinds 2003 is het hernieuwde Van Abbemuseum geopend. Het museum positioneert zich heden ten dage als een groot en publieksgericht museum op het gebied van moderne kunst. Naast “oude” kunst als schilderijen en beelden is er ook veel vrijheid voor kunstenaars om hun multimediale creativiteit te ontplooien.
Collectie
De kunstverzameling is in 1909 gestart door de Van Abbe. Hij kocht privé schilderijen die voornamelijk bedoeld waren voor zijn eigen huis aan de Bilderdijklaan in het Eindhovense centrum. Samen met Carl Alandt, een Amsterdamse vriend uit de tabakshandel, bezocht hij tentoonstellingen. Daar maakte hij kennis met het werk van schilders als Jan Sluyters, Lizzy Ansingh en Carel Willink, van wie hij allen schilderijen kocht.[4] Ook beschikte Van Abbe over werken van Isaac Israëls. Via het museum groeide zijn bezit langzamerhand uit tot de Van Abbe Collectie met anno 2008 bijna 3000 werken.
De collectie beschikt over een groot aantal werken van El Lissitzky, alsmede werken van Pablo Picasso, Georges Braque, Wassily Kandinsky, Marc Chagall, Fernand Léger, Theo van Doesburg en Piet Mondriaan. Ook zijn er werken van naoorlogse kunstenaars als Joseph Beuys, Marcel Broodthaers, Anselm Kiefer, Jannis Kounellis, Rebecca Horn en Sigmar Polke.
Ook West-Europese kunstenaars van de 1980-1990s zijn vertegenwoordigd, waaronder Jan Vercruysse, Jean-Marc Bustamante, Thomas Schütte, Juan Muñoz, René Daniëls, Marijke van Warmerdam, Douglas Gordon, Aernout Mik,Danny Matthys en Pierre Huyghe. Na 2004 is er meer focus op internationale ontwikkelingen. Kunstwerken van Dan Perjovschi, Wilhelm Sasnal, Nedko Solakov, Tintin Wulia, Akram Zaatari, Yael Bartana, Agung Kurniawan, Surasi Kusolwong en anderen zijn aangekocht voor de collectie.
De Amerikaanse kunst na 1960 met Robert Morris, Donald Judd, Carl Andre, Sol LeWitt, Bruce Nauman en Lawrence Weiner en met de west-coast-kunstenaars als John Baldessari en Ed Ruscha.
Belangrijke kunststromingen vertegenwoordigd in de collectie zijn onder meer het Kubisme, De Stijl, het Constructivisme, Expressionisme, Nederlandse figuratieve kunst van het interbellum, Cobra, Ecole de Paris, Zero, Neoconstructivisme, de materieschilders, Minimal Art, Conceptual Art, Duitse schilderkunst uit de jaren 70 en 80 en meer recent samengestelde gehelen van eigentijdse sculptuur, installaties en videokunst.
Enkele bekende schilderijen in het museum zijn onder meer ‘Hommage à Apollinaire’ (1921) van Chagall en ‘Die Macht der Musik’ (1918) van Kokoschka, maar ook recentere werken als ‘Voglie vedere i miei montagne’ (Beuys, 1971), ‘Tapis de Sable’ (Broodthaers, 1974) en de installatie ‘Categorical Imperative and Morgue’ (1999) van Mike Kelley;[5]
Het gebouw
Exterieur
Het Van Abbemuseum ligt aan de Dommel en de monumentale ingang is gericht op de villa's van de toenmalige buitenwijken van Den Elzent. Buiten voor het museum staat een kunstwerk van Rodin. Het gebouw zelf bestaat uit twee delen: een oud gedeelte dat in 1936 is opgeleverd en een nieuw gedeelte dat sinds 2003 bestaat. Kenmerkend voor het oude gedeelte is de sobere vormgeving, waarbij de toren boven de ingang het enig accent vormt en het gesloten uiterlijk, dat een contrast vormt met de zalen met bovenlichten. Zo moesten de bezoekers afgezonderd van het rumoer van de buitenwereld ongestoord van kunst kunnen genieten. Overeenkomstig de opvattingen van het traditionalisme, waarvan Kropholler een belangrijke exponent was, is gebruikgemaakt van typisch Nederlandse bouwmaterialen. Het torentje boven de ingang is kenmerkend voor die traditionele bouw. Lateien en andere bijzondere gevelelementen zijn van natuursteen gemaakt. De tentoonstellingszalen krijgen daglicht via daklichten. Kropholler liet zich bij het ontwerp van het Van Abbemuseum inspireren door de vormen van traditionele gebouwen. Dit is te zien aan de gesloten baksteengevels, de symmetrie van het gebouw en monumentale elementen als de klokkentoren en de trap met beeldhouwwerken.[6] Het gebouw is Rijksmonument.[7] Bij de trap voor de ingang staan twee beelden van paarden. Deze zijn gemaakt door John Raedecker.[8] Het onderkomen werd einde 20e eeuw te klein, zodat werd besloten tot renovatie van het oude gebouw en de bouw van een geheel nieuwe vleugel. De oudbouw heeft tien zalen.
Nieuwbouw
Het ontwerp van de nieuwbouw is van architect Abel Cahen. Zijn eerste ontwerp werd afgekeurd. Cahen maakte een ontwerp waarbij de uitbreiding boven op het oude gebouw zou komen te staan, wat woedende reacties uitlokte. Toen, in 1993, is de Henri van Abbestichting opgericht, omdat het gemeentebestuur van plan was het oude Van Abbemuseum te laten verdwijnen in de geplande nieuwbouw. Dat hebben de initiatiefnemers van de stichting met behulp van de gemobiliseerde Eindhovense bevolking weten te voorkomen. Hierop zijn er een nieuw ontwerpen gemaakt, onder meer door Cahen, waarbij het nieuwe ontwerp wel de goedkeuring had. Het resultaat is een nieuw museum dat een combinatie vormt van moderne en dertiger-jaren-architectuur, waarbij een herkenbaar gebouw in het stadsbeeld behouden is gebleven.[9] Cahen maakte daarna een nieuw ontwerp waarbij de uitbreiding achter het oude gebouw kwam te staan. De nieuwbouw is vier keer zo groot als de oudbouw en het gebouw levert een bijdrage aan de Nederlandse museumarchitectuur. De nieuwbouw is bekleed met grijze leisteen en heeft een 26 meter hoge grijze toren van vijf verdiepingen. De naastgelegen rivier de Dommel is verbreed, zodat delen van het museum aan een binnenmeer liggen.[10] De vloeroppervlakte is 9.825 m² en het volume: 7.150 m³[7] Deze aanbouw is op 17 januari 2003 geopend door Koningin Beatrix.
Interieur
Binnen het museum zijn vele (nieuwe) faciliteiten ontworpen door de Belgische vormgever Maarten van Severen.[11] Er is een auditorium gebouwd dat onder meer ruimte biedt voor de educatieve begeleiding van de tentoonstellingen en collectiepresentaties, maar ook wordt ook gebruikt voor autonome aula-programma’s zoals bijvoorbeeld lezingen, filmvoorstellingen, cursussen en seminars; allen gericht op kunstthema’s. Het auditorium heeft de naam van de schenkers ervan, Jan en Jeroen van Abbe, en is door Philips voorzien van alle moderne multimediamogelijkheden. Van Severen heeft ervoor speciale theaterstoelen ontworpen. Het auditorium biedt plaats aan 115 personen en wordt gebruikt Daarnaast kan deze accommodatie ook gebruikt worden door derden. Daarnaast is de bibliotheek vernieuwd, die behoort tot de betere kenniscentra voor beeldende kunst in Nederland. De bibliotheek is ook gratis toegankelijk en beschikt over meer dan 120.000 titels op het gebied van tentoonstellings- en collectiecatalogi, boeken, tijdschriften, maar ook niet-boekmaterialen als cd-roms, cd's, video's en dvd’s behoren tot de bibliotheek. De bibliotheek beschikt behalve over een leeszaal, inclusief faciliteiten, over een studiebioscoop. Naast een wisselend programma van kunstenaarsfilms en video's uit de collectie zijn in de studiebioscoop ook films op aanvraag te zien. De bibliotheek beheert ook de archieven van het museum. Tevens is er een museumcafé, annex restaurant met een terras gelegen aan de Dommel. Verder beschikt het museum over een museumwinkel, waar de entree al een kunstobject op zich is. Het museum heeft naast de hoofdingang een ingang aan de nieuwbouwkant, waar het mogelijk is om via het restaurant en langs de hal alvast sfeer te proeven, zonder direct toegang tot het museum te hoeven betalen. Die toegang gaat via het huisje van Kömerling. Hierdoor kent het een apart geheel dat ook buiten openingstijden van het museum dienst doet voor evenementen en feesten. Deze interieurinrichtingen, met name de bibliotheek, museumshop, kassa, annex informatiebalie en cafetaria is ontworpen door Van Severen. Daglicht is het belangrijkste thema binnen het nieuwe ontwerp. De verschillende ruimten zijn zo in elkaar geschoven, dat de marge die overblijft als lichtdoorlaat dient voor de verdieping eronder. De gevel van het Van Abbemuseum gebouw functioneert als een grote lichtvanger. 's Nachts verandert het museum in een lichtbaken van de stad Eindhoven. Ook in de ingesloten binnenruimte, die een patio en beeldentuin bevat, komt het thema licht naar voren.[6]
Rondom het museum
Buiten in de museumtuin staat het kunstwerk Honoré de Balzac van Rodin; het controversiële kunstwerk staat op vier plaatsen in de wereld waaronder dus in Eindhoven. Voor de ingang staan de paarden van beeldhouwer John Rädecker, tevens maker van het Nationaal Monument op de Dam. Aan de achterzijde, is het museum via de Stratumsedijk te bereiken via het Huisje van John Körmeling, dat (gratis) toegang biedt tot het terras en museumcafé (met kleine kaart), van waaruit men door kan lopen naar auditorium, shop, en kaartverkoop. Het huisje van Kömerling is fel roze dat een abstraheert bij de grijze leisteen van de nieuwbouw. Het heeft de tekst “echt iets voor u” in twinkelende lichtletters, tevens de naam van het museumcafé. De Eindhovense kunstenaar en architect John Körmeling is met meerdere werken in de collectie van het Van Abbemuseum vertegenwoordigd. Hij is ook verantwoordelijk voor een van de ruimtes. Dit kunstwerk ‘Echt iets voor u’ is tevens de kortste overdekte brug ter wereld. Verder houdt het van Abbemuseum zich bezig met kunst in de stad en zorgt ten tijde van tentoonstellingen voor vergelijkbare kunstuitingen in de stad. Zo loopt er de kunstroute de Rode loper van het van Abbemuseum naar het Begijnenhof (en vice versa).
Tentoonstellingen
In de Oudbouw worden tijdelijke tentoonstellingen met algemeen politiek en maatschappelijke onderwerpen getoond, naast gerichte tentoonstellingen over het werk van individuele kunstenaars. In de Nieuwbouw is onder de naam Plug In gekozen voor een radicale nieuwe aanpak om de beroemde collectie te tonen. De Nieuwbouw is ook de locatie van Living Archive, een serie documentaire tentoonstellingen op basis van het museumarchief.
Jaarlijks wordt de museumnacht gehouden. In 2009 op 10 oktober.
Oudbouw
Sinds de heropening werd eerst de tentoonstelling “EindhovenIstanbul” gemaakt. Dit gebeurde onder leiding van conservatoren Eva Meyer-Hermann en Charles Esche. Het toonde toonaangevende kunstwerken, van 40 internationale kunstenaars, die sinds de jaren 1990 tijdens de Biënnale in Istanboel tentoongesteld waren en bestond uit diverse kunstuitingen zoals installaties, videoprojecties, sculpturen, schilderijen en tekeningen. EindhovenIstanbul bracht voor het eerst “het Museum” en de “Biënnale” in één tentoonstelling samen en toonde behalve fysiek ook geestelijk een diversiteit aan kunstwerken. Sommige van de werken richtten zich op de vrij algemene, filosofische kwesties met betrekking tot de mensheid, het leven en het menselijk bestaan, andere werken wezen richting een bepaalde sociale, economische en politieke context. Het doel was om verschillen te overbruggen, verschillen tussen twee steden, verschillen tussen twee instellingen, verschillen tussen kunstenaars en bezoekers.[12]
Na EindhovenIstanbul werd de tentoonstelling “Be(com)ing Dutch” gemaakt, welke is gericht op gevoelige kwesties in Nederland met betrekking tot identiteit, nationaliteit, burgerschap en Sociale cohesie. De tentoonstelling is gericht op de multiculturele samenleving en gaat over Nederlander worden in drie fasen, allereerst in het imaginair verleden, daarna het imaginair heden en vervolgens de imaginaire toekomst. Het begint met foto’s van onder meer Ed van der Elsken, een veelbereisde fotograaf. Foto’s worden geëxposeerd uit de jaren zestig, zeventig van de 20e eeuw, waar al duidelijk te zien is dat de multiculturele samenleving al bestond. Verder ook veel kunst van en over Indonesië, zoals bijvoorbeeld de tekst van Nederland, die in Indonesië werd voorgedragen en gebruikt “ter ere van 100 jaar onafhankelijkheid”. Schrijnend voorbeeld van een contradictie, waarbij de tekst wordt voorgedragen rapper Salah Edin, een huidig exponent van de multiculturele samenleving. Verder is er veel beeldende kunst, maar ook multimediale kunst te bewonderen, waarbij de bezoeker aan het denken wordt gezet, of het nu gaat om een stuk tekst uit de bijbel voorgedragen in het Arabisch of een tafelvoetbalspel van klompen. Het project heeft een looptijd van ruim twee jaar.
Nieuwbouw
In de nieuwbouw worden kunstwerken geëxposeerd volgens twee manieren, Plug In en Living Archive. Bij het concept Plug worden geregeld delen van de collectie vervangen door nieuwe kunstwerken. Elke zaal kent haar eigen onderwerp, bijvoorbeeld een kunstenaar, een thema of een tijdsfase. Hierdoor heeft elke zaal een andere uitwerking op de bezoeker.[13] Het andere concept is “Living Archive” die gaat over een serie documentaire tentoonstellingen op basis van het eigen museumarchief.[14]
Plug In
Plug In staat voor het gegeven dat elke zaal van de nieuwbouw anders is ingericht. Soms is het gericht rond een kunstenaar, dan weer een episode, dan weer een onderwerp. Elke zaal kan een ander thema hebben waardoor de bezoeker van de omgeving in de andere komt en er zijn eigen lijn in moet ontdekken. “Plug In, De collectie anders” loopt tot en met april 2009. Plug In presenteert de collectie van het Van Abbemuseum, die iedere keer weer anders wordt gepresenteerd, middels een reeks onafhankelijke, opzichzelfstaande tentoonstellingen. De presentaties worden onder andere door gasten van buiten het museum zoals kunstenaars en gastconservatoren samengesteld. Elke zaal staat op zichzelf, met een eigen thema en een eigen presentatieduur. “Hierdoor ontstaan in de opeenvolgende zalen steeds weer andere verhalen, verrassende verbanden en onthullende tegenstellingen. Plug In verwijst niet alleen naar de zalen, die als blokken in een blokkendoos in- en uitgeschoven kunnen worden, maar is ook een uitnodiging aan de bezoekers, om al naar gelang interesse of behoefte ‘in te pluggen’ en de verbeelding aan het werk te zetten”, zoals het museum het omschrijft[15] Één zaal van de nieuwbouw is slechts middels een kijkgat te bekijken. Het museum schuwt de vernieuwing niet en zo waren onder meer de kunstwerken van sterren op het doek te zien in het museum.
Living Archive
In zeven zalen wordt het concept Living Archive gehanteerd. Het betreft een doorlopende reeks documentaire tentoonstellingen met het archief van het Van Abbemuseum als uitgangspunt, waarbij uitgegaan wordt van de verschillende identiteiten en betekenissen van de individuele kunstwerken. De kunstwerken worden verklaard, hun materiële kenmerken worden omschreven en de wijze waarop en waarom het kunstwerk in de collectie van het Van Abbemuseum is opgenomen is zichtbaar gemaakt. Is het werk bijvoorbeeld al vaak getoond, wordt het vaak in bruikleen gegeven voor andere tentoonstellingen of is het vrijwel altijd in het depot? Aan elk kunstwerk kunnen waarden worden toegekend, en op welk gebied is het kunstwerk gericht, sociaal, politiek of bijvoorbeeld op economische aspecten. Is het een ideologische kunstwerk of gaat het over de nationale identiteit. Ook de context waarin het gepresenteerd is geeft een invalshoek om het werk goed te leren kennen. In welk thema is het geëxposeerd en hoe het zich verhoudt tot andere werken zijn aspecten die het kunstwerk een plaats geeft.[16] Tevens is er één zaal ingericht als kijkersdepot, waarbij de bezoekers kunnen aangeven welk werk uit de collectie zij graag zouden zien. Een selectie van die aanvragen wordt dan getoond.
Directeuren
Museumdirecteuren zijn vaak de bepalende factor van de aankopen van een museum en de tentoonstellingen die worden gegeven. De eerste directeur was W.J.A. Visser, hij werd directeur in 1936. Tot aan de Tweede Wereldoorlog zou hij directeur blijven, maar trad toen terug omdat hij zich niet kon vereenzelvigen met het beleid van de Duitse bezetter en de Nederlandse handlangers. Na de oorlog werd hij gedurende een korte periode opnieuw directeur, maar in 1946 nam Edy de Wilde het roer over.
Door De Wilde zijn kubistische werken zoals Femme en vert van Picasso (voor ruim 110.000 gulden, toentertijd een enorm bedrag) en Hommage à Apollinaire van Marc Chagall aangekocht. Maar De Wilde stond onder druk, de zoons van Van Abbe vonden dat hij te weinig werken van hun vader ten toon stelde. Die Wilde was het er niet mee eens, en voer gewoon zijn eigen koers.[3] De Wilde bleef museumdirecteur tot 1964, waarna Jean Leering zijn opvolger was.
Leering probeerde tijdens zijn directoraat kunst minder elitair te maken en meer maatschappelijk engagement te geven. Verder wilde hij jongeren bij de actuele kunst te betrekken door middelbare scholieren voor vernissages uit te nodigen en ook inhoudelijke discussie met hen aan te gaan over recente aanwinsten. Zo kocht hij een blauw monochroom doek van Yves Klein. Tot 1973 bleef Leering deze functie uitoefenen. De vierde museumdirecteur was Rudi Fuchs die tot 1987 in functie bleef. Hij werd opgevolgd door Jan Debbaut.
Onder Debbaut vond de grootste verandering plaats, de schaalvergroting met de nieuwbouw. Debbaut begeleidde de nieuwbouw en na de heropening trad hij in 2003 terug. Huidige museumdirecteur is Charles Esche.
In zijn beleidsplan is Esche de directeur die zich vooral richt op “educatie”.[17] Esche omschreef het tijdens de opening van het derde weekend van de Caucus als volgt: "Een museum kan niet meer alleen een verzameling van objecten zijn. Dat punt zijn we nu wel gepasseerd". Dat een museum meer is omschreef hij tijdens zijn openingsspeech als het aangaan van nieuwe relaties. Iets dat tot uiting komt in de tentoonstelling "Be[com]ing Dutch".[18]
Foto's
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Van Abbemuseum op Wikimedia Commons.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- Van Abbemuseum, a companion to modern and contemporary art, 2003, ISBN 90-70149-85-0
- Van Abbemuseum, het collectieboek, 2001, ISBN 90-70149-84-2
- Van Abbemuseum Eindhoven, J. Enschedé, 1982, isbn: 9070024098
- (nl) Officiële website
- º Abbe, Henri van
- º Vrienden van Van Abbe
- ↑ 3,0 3,1 van Abbemuseum, eindhovenfotos.nl
- º Henri van Abbe (1880-1940), biografie op www. thuisinbrabant.nl, 21 aug 2008.
- º persmap van Abbemuseum, bij Het collectieboek
- ↑ 6,0 6,1 van Abbemuseum, architectenweb.nl
- ↑ 7,0 7,1 Kropholler, architectuur.org
- º Bilderdijklaan 10, eindhoven.nl
- º Welkom bij de van Abbestichting
- º van Abbemuseum, galeries.nl
- º Van Abbemuseum, standaard.be
- º EindhovenIstanbul, kunstbus.nl
- º Abbe Plug In
- º 2-daags Van Abbe arrangement - Ontdek Eindhoven en het Van Abbe Museum, recreatief.nl
- º Plug In
- º Living Archive, vanabbemuseum.nl
- º "De levendigheid moet terug"
- º Be(com)ing Dutch, van Abbemuseum
Externe link
| Bezienswaardigheden in Eindhoven |  |
|---|
|
Cultuur: Van Abbemuseum · Museum Kempenland · Philips museum · preHistorisch Dorp · DAF Museum · Parktheater · Plaza Futura · Muziekcentrum Frits Philips · Effenaar |
