Zangkunst

Zangkunst oftewel zingen is muziek maken met de menselijke stem door woorden of andere klanken (lettergrepen of onzinklanken) op verschillende toonhoogten uit te spreken volgens een bepaalde melodie. Als geen woorden worden geproduceerd maar de stem met gesloten lippen wordt gebruikt om een melodie te maken noemt men dat neuriën. Zingen kan men alleen doen (solozang) of met anderen (koorzang). Vaak wordt met instrumentale begeleiding gezongen, wanneer geen begeleiding aanwezig is noemt men dat a capella. Als men met de stem muziekinstrumenten nadoet om andere stemmen te begeleiden heet dat barbershop singing, (letterlijk kapperszaak-zingen).

Een beoefenaar van de zangkunst in het algemeen noemt men een zanger/zangeres of vocalist(e).

Zang wordt vaak uitgevoerd met begeleiding van enkele instrumenten (bijvoorbeeld een gitaar of een piano), een heel orkest of band of opname op een geluidsdrager.

Wanneer met een muziekstuk waarop wordt gezongen ook door de zangers al acterend een verhaal wordt getoond, spreekt men van opera of operette of musical

Stijl en techniek

Voor het goed uitvoeren van de diverse zangstijlen en muzikale genres is een goede zangtechniek nodig. Een goede techniek beperkte zich tot voor kort tot aanleren van een klassiek klankideaal, maar dit principe is de laatste jaren achterhaald aan het raken door nieuw wetenschappelijk onderzoek van Cathrine Sadolin en Jo Estill. Het is tegenwoordig zelfs mogelijk om in alle stijlen te leren zingen. Een stem verandert door zangtraining namelijk niet in fysiologische zin, er is geen enkele lichamelijke oorzaak aan te wijzen waardoor een zanger niet zowel klassiek als hardrock zou kunnen leren zingen.

Daarnaast bestaat er de 'holistische' zangstijl. Deze is gebaseerd op het gegeven dat klanken en tonen fenomenen zijn waaruit ons lichaam en onze stem zijn gevormd. Het gehoorsbewustzijn hoeft deze fenomenen maar op te pikken uit het ons omringende energieveld, en de mond, stem en adem ageren als eenheid op deze gehoorsimpulsen. Grondleggers van deze oeroude techniek zijn oa Werbeck-Svardstrom, A. Tomatis, Karl Adamek en het 'Lichtenberger' Instituut. Het grote voordeel van deze benadering is dat aandacht in het centrum van ervaren kan verblijven en zich niet hoeft op te jagen in projecties en motorische spieropdrachten. In Nederland wordt deze techniek gedoceerd door Patricia Okonkwo [1]

Men onderscheidt in de westerse muziek naast volksliederen en Gregoriaanse en klassieke zangkunst (opera, operette, liederen, aria's, madrigalen, motetten, koralen, oratoria, passies, ... ) de speciale zangtechnieken die nodig zijn voor jazzliederen en voor popliederen, waaronder ook musicalliederen en countrymuziek. Crooning is een speciale, ontspannen, zangstijl die alleen met een microfoon kan worden uitgevoerd.

Arabische, diverse Oosterse en andere muziekstijlen (b.v. de Eskimo-keelgeluid) van over de hele wereld vereisen een goede beheersing van ademsteun en het bij de betreffende stijl passende klankideaal.

Een heel apart genre is het jodelen, een kunst die voornamelijk in Zwitserland beoefend wordt. Bij jodelen vindt er een snelle omslag plaats tussen twee modi waarin de stem zich kan bevinden. Deze "klik", die stembreuk wordt genoemd (ten onrechte, want er is niks stuk als dat gebeurt), is in de jodelmuziek expres hoorbaar gemaakt, terwijl aan de andere kant het klankideaal in de klassieke muziek voorschrijft dat een dergelijke transitie zo min mogelijk hoorbaar is. Dat noemt men ook wel het "egaliseren van de zangstem". Jodelen is een artistieke keuze, en is niet ongezonder dan een geëgaliseerde stem.

De meeste professionele of semi-professionele vocalisten specialiseren zich in een beperkt aantal muziekstijlen. Iemand met een voor opera getrainde stem zal over het algemeen moeite hebben met het zingen in bijvoorbeeld de typische countrystijl en omgekeerd. De verschillen in technieken tussen jazz- en popzang zijn iets minder groot.

Een bepaalde stem is echter niet per definitie geschikt voor een bepaalde stijl: je wordt niet geboren als klassiekzanger of popzanger. Door de wijze waarop je je stem leert te gebruiken, ontwikkel je je vaardigheden. De weg blijft altijd vrij om een andere richting in te slaan. Een zeer nieuwe methode als die van Cathrine Sadolin kan je leren te zingen in ALLE vocale stijlen, inclusief de klassieke met verlaagd strottenhoofd, opgetild zacht verhemelte en de daardoor warme volle klank.

Een van de klassieke componisten die veel voor de liedkunst heeft betekend was Franz Schubert.

Zangstem

Elke menselijke zangstem heeft een bepaald bereik (de afstand tussen de hoogste en laatste toon die men kan zingen). Zangstemmen worden daarom ruwweg in vier grote categorieën ingedeeld:

• bas
• tenor
• alt
• sopraan

Door de grote verscheidenheid in stembereik zijn er nog veel nadere aanduidingen van zangstemmen ontstaan (zie zangstem).

Zangonderwijs

Zang is een van de hoofdvakken die op een conservatorium worden onderwezen. Het aanleren van het zingen zelf gebeurt meestal privé of in koren. Eén van de basisonderdelen van de zangstudie is solfège, waarmee vooral het muzikale gehoor getraind wordt. Bij het trainen van een zangstem wordt veel aandacht besteed aan onder meer een goede manier van staan en een lage ademhalingstechniek (bekken en middenrif), mondstand, uitspraak, dictie, in de aanleerfase. Aan conservatoria wordt gewerkt aan zowel de interpretatie als de techniek als de uitvoering. Ook bijvakken als onderwijsleer, psychologie, didactiek en muziektheorie komen aan bod.

Zie ook: Lijst van Zangers

Zingen in de taal

De uitdrukking voor het zingen de kerk uit heeft niets met zangkunst, noch met kerk te maken. Het is een verwijzing naar een onbetrouwbare manier van anticonceptie

"Een toontje lager zingen" heeft alles met de zangkunst te maken, omdat het veelal door mensen als makkelijker wordt ervaren om lager te zingen beschrijft men zo wat je moet doen als je je wat bescheidener op zou moet stellen, zeker aan te raden voor mensen die "veel noten op hun zang hebben", dus veel praatjes hebben.

Verder wordt ook van zang en zingen gesproken bij (meestal) zangvogels. Het geluid dat te horen is wat aan het koken van water voorafgaat, veroorzaakt door het barsten van de opstijgende luchtbelletjes, noemt men ook zingen.

---

Zie ook: timbre, vibrato, waardoor hoge noten niet verstaanbaar zijn   Vrije mediabestanden over Singing op Wikimedia Commons