Vogelkunde

De ornithologie oftewel vogelkunde (uit het Grieks: ὄρνις of ὄρνιθος, ornis of ornithos, "vogel"; en λόγος, logos, "kennis") is de tak van de zoölogie die zich inlaat met de studie van vogels. Het omvat de classificatie van soorten en observatie van gedrag, trek, zang en vliegwijze. Om onder ander meer te weten te komen over het trekgedrag en leeftijd worden vogels geringd.
Een ornitholoog is een beoefenaar van de ornithologie. Een (hobby-)ornitholoog wordt ook wel een vogelaar genoemd.

De ornithologie heeft een lange geschiedenis en onderzoek aan vogels heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van belangrijke concepten binnen de biologie zoals evolutie, het begrip soort, en de relatie tussen geografie en soortvormingsprocessen (eilandbiogeografie), maar ook inzichten over gedragspatronen bij dieren. Verder is onderzoek aan vogels belangrijk bij ecologisch onderzoek en het natuurbeschermingsbeleid.
Vroeger ging de ornithologie vooral over het classificeren van vogelsoorten, nu zijn vogels belangrijk voor de bestudering van tal van wetenschappelijke, biologische vragen. Vogels zijn vaak een geschikt studieobject voor het testen van meer algemene biologische theorieën. Hierbij worden tal van onderling sterk verschillende methoden en technieken gebruikt. Daarom zullen veel onderzoekers die feitelijk onderzoek aan vogels doen, zich geen ornitholoog noemen, maar eerder etholoog, moleculair bioloog, morfoloog-anatoom, populatiegeneticus of populatie-oecoloog.

Geschiedenis

Zolang de mens op aarde leeft, zijn er relaties met vogels, bijvoorbeeld als jachtbuit en als huisdier. Specifieke kennis over vogels is voor mensen dus al heel lang van belang. Kennis over het kunstmatig uitbroeden van hoendereieren was er al rond 400 v. Chr. (Egypte) en 246 v. Chr. (China). Aristoteles schreef al in 350 v.Chr. over de vogeltrek
Ook de jacht met valken vergde specifieke kennis over deze vogelsoorten. Deze kennis bestond al rond 700 v. Chr. in Assyrië, maar kwam pas in de Middeleeuwen naar Europa.
In de zeventiende en achttiende eeuw komt de ornithologie als wetenschap zoals we die nu kennen. Er verschijnen nauwkeurige studies aan de morfologie en de classificatie van vogels. De Nederlander Coenraad Jacob Temminck speelde hierbij een rol.

Vakverenigingen

In 1858 werd de eerste vakvereniging de British Ornithologists' Union opgericht in Groot Brittannië en in 1859 verscheen het eerste nummer van het nog steeds bestaand vaktijdschrift The Ibis. In Nederland werd in 1901 de Nederlandse Ornithologische Vereniging opgericht en in 1911 volgde, na onenigheid over het nut en noodzaak van vogelbescherming, de Club van Nederlandse Vogelkundigen. Op 1 januari 1957 fuseerden beide clubs tot de Nederlandse Ornithologische Unie (NOU). Deze vereniging is nog steeds de meest gezaghebbende Nederlandse vogelkundige organisatie. Zij geeft het wetenschappelijke tijdschrift Ardea uit. Dit tijdschrift heette in 1910 nog het jaarboekje van de NOV en kreeg in 1912 zijn definitieve naam. Niet alleen in Groot-Brittanië en Nederland zijn er ornithologische verenigingen; die zijn er in ieder ontwikkeld land.

  Vrije mediabestanden over Ornithology op Wikimedia Commons

Referenties