Arische ras

Het begrip Arische ras stamt uit de 19e eeuwse rassenleer.

De term Ariërs werd oorspronkelijk gebruikt als aanduiding voor de Iraanse volkeren (Perzen) en de Noord-Indiërs (Indo-Ariërs), en voor de ruimere etnische groep waartoe deze volken behoren. Sinds de Tweede Wereldoorlog wordt vooral in de Westerse wereld echter de term Indo-Iraniërs gebruikt.

In Europa is de term Ariër een negentiende-eeuwse aanduiding voor de Indo-germanen die enige duizenden jaren voor het begin van onze jaartelling Europa vanuit het oosten bevolkten. De term groeide uit tot een controversiële aanduiding waarop in de twintigste eeuw de nazi's hun rassenleer baseerden.

Ariërs

Zie Ariërs voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De naam Ariër is ontleend aan het Sanskriet, Pali en Avestisch voor edel of de spirituele en werd in het westen voor het eerst gebruikt door de Duitse filosoof Friedrich von Schlegel in het boek Über die Sprache und Weisheit der Indier (1808). Hij betoogde dat uit India afkomstige Ariërs de grondleggers van de eerste Europese beschavingen zijn geweest. Het feit dat veel Noord-Europese talen grote verwantschap vertonen met het Sanskriet (en de Iraanse talen) zou hiervoor een aanwijzing zijn.

De Duitse filoloog Max Müller identificeerde de Kaukasus als de bakermat van het Ariërdom. Een ruitervolk dat daar geleefd zou hebben, zou niet alleen Europa zijn binnengevallen maar ook aan de basis van de Perzische en Indische cultuur hebben gestaan.

Rassenleer

Zowel Müller als Von Schlegel onderzochten de ontwikkeling van culturen aan de hand van overeenkomsten tussen talen. Rondom hun theorieën werd echter in de loop van de negentiende eeuw door Arthur de Gobineau een leer ontwikkeld waarin de Ariërs als een ras werden beschouwd. Deze leer, ariosofie, hield in dat het nageslacht van de Ariërs (Europeanen, Perzen en Indiërs) veruit superieur was aan andere volkeren. Als ultieme tegenpool voor de nobele Ariërs fungeerde in dergelijke theorieën het minderwaardig bevonden Semitische ras. Tot dit ras werden de sprekers van Semitische talen als het Hebreeuws en het Arabisch gerekend. Helena Blavatsky, de stichtster van de Theosofische Vereniging, kende het Arische ras een dusdanig hoog beschavingsgehalte toe dat zij het ras als wortelras der beschaving omschreef. Blavatsky kende echter geen fysieke of morele superioriteit toe aan bepaalde rassen. De moderne theosofie zegt expliciet dat de term "ras" in haar literatuur niet met etnische groepen dient te worden vereenzelvigd, maar met beschaving. Zie ook rassenleer. Toch baseerde bijvoorbeeld de Thule-Gesellschaft, die de occulte inspiratiebron voor vele hooggeplaatste nazi's werd, zich op de geschriften van de occultiste Helena Blavatsky.

Politiek

In de twintigste eeuw adopteerden de nazi's deze verhalen als ondersteuning voor hun rassenleer. De blonde, blauwogige Germaan werd daarbij voorgesteld als de Ariër in zijn zuiverste vorm. De nazi-ideoloog Gerhard Heberer dreef deze verheerlijking van de typische Duitser nog verder op de spits door te stellen dat de Kaukasische beschaving die tot op dat moment als de bakermat van het Ariërdom werd beschouwd, uiteindelijk terug te voeren viel op een nog oudere beschaving die in Europa was ontstaan, grofweg op de plaats die later bekend zou staan als 'Duitsland'.

Ook de Britten gebruikten de verhalen over het mythische Arische ras om er hun hun heerschappij over India mee te verantwoorden. Zij waren immers blank en daarmee de afstammelingen van de 'Kaukasiërs'.

Na de Tweede Wereldoorlog

Na de Tweede Wereldoorlog raakte in Europa het onderverdelen van de mensheid in rassen in onbruik. De term Ariër was bovendien zo besmet geraakt dat de vermeende grondleggers van de vroegste Europese culturen in het vervolg als Indo-Germanen werden aangeduid. Met die term wordt een cultuur bedoeld en niet zoiets als een mensenras.

Het racistische denken van de negentiende eeuw echoot nog wel na in de Amerikaanse politiek correcte uitdrukking voor blank: Caucasian ('Kaukasisch').

Zie ook

• Ariosofie