Het Onzevader of Paternoster is een christelijk gebed gericht aan God.
De Woordenlijst van de Nederlandse taal vermeldt 'Onzevader' als officiële spelling maar in de katholieke, orthodoxe en protestantse traditie is Onze Vader gebruikelijker. Het wordt ook het Gebed des Heren genoemd en is een van de bekendste gebeden in de Kerk. Ook de benaming het Modelgebed is in gebruik.[1] Onder andere de Getuigen van Jehovah noemen het zo, maar gebruiken dit gebed niet als een ritueel in hun gebeden.
Herkomst
Volgens het evangelie heeft Jezus Christus het zelf aan zijn volgelingen geleerd. In de Bijbel is het gebed te vinden in Mattheüs 6:9-13 (NBV) en - een iets kortere versie - in Lucas 11:2-4 (NBV). Sommige handschriften van Lucas zijn wat langer, kennelijk uitgebreid aan de hand van Mattheus (zie de voetnoot in de NBV). De hieronder staande weergaven gaan uit van de langere versie.
Volgens rabbijn Aron Mendes Chumaceiro valt uit de inhoud de Joodse oorsprong van het Onze Vader op te maken. Het eerste vers is gedeeltelijk Jesaja 63:15-16; Ezechiël 36:23 en Ezechiël 38:23, het tweede vers Obadja 1:21 en 1Sam 3:18, het derde vers uit Spreuken 30:8, het vierde vers uit Sirach 28:2. Het vers "en leid ons niet in verzoeking" staat niet in het Oude Testament, want "het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in", aldus Chumaceiro. "Verlos ons van den boze" komt uit Psalm 119:133. Het slot is woordelijk uit 1Kron 29:11.[2]
Het Onze Vader vertoont overeenkomsten met het kaddisj, een van de belangrijkse joodse gebeden. Ook in het kaddisj bidt men voor de heiliging van Gods naam en om zijn koninkrijk:
- Moge zijn grote naam verheven en geheiligd worden
- in de wereld die hij geschapen heeft naar zijn wil.
- Moge zijn koninkrijk erkend worden in uw leven en in uw dagen
- . . .
Teksten
De oudste teksten van het Onzevader die zijn overgeleverd, zijn in het Koinè-Grieks. In het Nederlandse taalgebied zijn per religieuze stroming andere vertalingen in gebruik. Niet alleen zijn er verschillende protestantse vertalingen, maar ook gebruiken katholieken in Nederland een andere vertaling dan katholieken in Vlaanderen.
Koinè-Grieks
- Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς
- ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·
- ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου·
- γενηθήτω τὸ θέλημά σου,
- ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς·
- τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον·
- καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφελήματα ἡμῶν,
- ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν·
- καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν,
- ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.
- [Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας·]
- ἀμήν.
Transliteratie van het Koinè-Grieks[3]
- Pater hēmōn ho en tuus oeranuus
- hagiasthētō to onoma soe;
- elthetō hē basilia soe;
- genēthētō to thelēma soe,
- hōs en oeranō ke epi tēs gēs.
- Ton arton hēmōn ton epioesion dos hēmien sēmeron;
- ke afes hēmien ta ofelēmata hēmōn,
- hōs ke hēmies afiëmen tuus ofiletes hēmōn;
- ke mē isenenkies hemas ies pirasmon,
- alla ruse hēmas apo toe ponēroe.
- [Hoti soe estien hē basilia ke hē dunamis ke hē doxa ies toes eōnas.]
- Amēn.
Latijnse tekst
(Nova Vulgata)
- Pater noster,
- Qui es in caelis,
- Sanctificetur nomen tuum.
- Adveniat regnum tuum.
- Fiat voluntas tua, sicut in caelo et in terra.
- Panem nostrum quotidianum da nobis hodie,
- Et dimitte nobis debita nostra,
- Sicut et nos dimittimus debitoribus nostris.
- Et ne nos inducas in tentationem:
- Sed libera nos a malo.
- Quia tuum est regnum,
- Et potestas,
- Et gloria in saecula. Amen
Vertaling volgens
het Nederlands Bijbelgenootschap
- Onze Vader Die in de Hemelen zijt,
- Uw Naam worde geheiligd;
- Uw Koninkrijk kome;
- Uw wil geschiede,
- gelijk in de Hemel als op de aarde.
- Geef ons heden ons dagelijks brood;
- en vergeef ons onze schulden,
- gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren;
- en leid ons niet in verzoeking,
- maar verlos ons van de Boze.
- Want van U is het Koninkrijk
- en de kracht en de heerlijkheid
- tot in eeuwigheid.
- Amen.
Vertaling volgens de katholieke Kerk
voor de Belgische kerkprovincie
- Onze Vader Die in de Hemelen zijt,
- geheiligd zij Uw Naam.
- Uw Rijk kome,
- Uw Wil geschiede op aarde als in de Hemel.
- Geef ons heden ons dagelijks brood
- en vergeef ons onze schulden,
- gelijk ook wij vergeven aan onze schuldenaren.
- En leid ons niet in bekoring,
- maar verlos ons van het kwade.
- (Want van u is het Koninkrijk,
- en de kracht
- en de heerlijkheid
- tot in eeuwigheid.)
- Amen.
Vertaling volgens de katholieke Kerk
voor de Nederlandse kerkprovincie
- Onze Vader Die in de Hemel zijt,
- Uw Naam worde geheiligd;
- Uw Rijk kome;
- Uw wil geschiede op aarde zoals in de Hemel.
- Geef ons heden ons dagelijks brood;
- en vergeef ons onze schuld,
- zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven
- en leid ons niet in bekoring,
- maar verlos ons van het kwade.
- (In de Mis volgt nu het embolisme) Verlos ons Heer, van alle kwaad. Geef vrede in onze dagen. Dat wij, gesteund door Uw barmhartigheid, vrij mogen zijn van zonden en beveiligd tegen alle onrust: hoopvol wachtend op de Komst van Jezus, Messias, Uw Zoon.
- Want van U is het Koninkrijk,
- en de kracht,
- en de heerlijkheid
- in eeuwigheid.
- Amen.
Nieuwe Bijbelvertaling
- Onze Vader in de hemel,
- laat uw naam geheiligd worden,
- laat uw koninkrijk komen
- en uw wil gedaan worden
- op aarde zoals in de hemel.
- Geef ons vandaag het brood
- dat wij nodig hebben.
- Vergeef ons onze schulden,
- zoals ook wij hebben vergeven
- wie ons iets schuldig was.
- En breng ons niet in beproeving,
- maar red ons uit de greep van het kwaad.
- [Want aan u behoort het koningschap, de macht en de majesteit tot in eeuwigheid.]
- Amen.
Naardense Bijbel
- Vader over ons in de hemelen,
- geheiligd worde uw naam;
- kome úw koninkrijk,
- geschiede úw wil
- als in de hemel ook op de aarde,
- ons nodige brood,
- geef ons dat vandaag;
- en vergeef ons onze schulden,
- zoals wij ook vergeven hebben
- wie ons iets schuldig zijn;
- en breng ons niet in beproeving,
- maar ontruk ons aan het boze!
Statenvertaling (Jongbloed-editie)
- Gij dan bidt aldus:
- Onze Vader, Die in de hemelen zijt!
- Uw Naam worde geheiligd.
- Uw Koninkrijk kome.
- Uw wil geschiede, gelijk in den hemel alzo ook op de aarde.
- Geef ons heden ons dagelijks brood.
- En vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onzen schuldenaren.
- En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van den boze.
- Want Uw is het Koninkrijk, en de kracht, en de heerlijkheid, in der eeuwigheid, amen.
Oecumenische tekst (Raad van Kerken)
- Onze Vader die in de hemel zijt,
- Uw naam worde geheiligd.
- Uw koninkrijk kome.
- Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
- Geef ons heden ons dagelijks brood.
- En vergeef ons onze schulden
- zoals ook wij onze schuldenaars vergeven.
- En leid ons niet in verzoeking,
- maar verlos ons van de boze.
- Want van U is het koninkrijk
- en de kracht en de heerlijkheid
- in eeuwigheid. Amen.
Nieuwe-Wereldvertaling
van de Heilige Schrift
- Onze Vader in de hemelen,
- uw naam worde geheiligd.
- Uw koninkrijk kome.
- Uw wil geschiede, gelijk in de hemel, zo ook op aarde.
- Geef ons heden ons brood voor vandaag;
- en vergeef ons onze schulden,
- zoals ook wij onze schuldenaars hebben vergeven.
- En breng ons niet in verzoeking,
- maar bevrijd ons van de goddeloze.
Gebruik
Verschillen tussen protestanten en rooms-katholieken
In het Onzevader, zoals gebruikt door de protestanten, komen alle drie de onderdelen van een gebed terug, in de katholieke versie zijn de verschillen: bekoring i.p.v. verzoeking en kwade i.p.v. boze:
- Dankgebed: Uw naam worde geheiligd, Uw koninkrijk kome, Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
- Smeekgebed (litanie): Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden zoals ook wij onze schuldenaars vergeven. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.
- Belijdend gebed: Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid.
De slotwoorden Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid ontbreken in de oudste handschriften van het evangelie van Mattheus. In de katholieke misviering volgens de Novus Ordo Missae sluit de priester het gebed af met het embolisme.
Embolisme
| Libera nos, quaesumus, Domine, ab omnibus malis, |
Verlos ons, Heer, van alle kwaad,
|
| da propitius pacem in diebus nostris, |
geef vrede in onze dagen,
|
| ut, ope misericordiae tuae adiuti |
dat wij gesteund door Uw barmhartigheid,
|
| et a peccato simus semper liberi |
vrij mogen zijn van zonde,
|
| et ab omni perturbatione securi |
en beveiligd tegen alle onrust.
|
| exspectantes beatam spem |
Hoopvol wachtend
|
| et adventum Salvatoris nostri Iesu Christi. |
op de komst van Jezus, Messias, Uw Zoon.,
|
| waarna de gelovigen antwoorden met:
|
| Quia tuum est regnum, |
Want van U is het koninkrijk
|
| et potestas, et gloria |
en de kracht en de heerlijkheid
|
| in saecula. |
in eeuwigheid. Amen.
|
Orthodoxe kerk
In de orthodoxe kerk wordt de doxologie nooit uitgesproken door de gelovigen. Deze wordt altijd gedaan door de priester. In de Griekse traditie gebruikt men bij het afwezig zijn van de priester: Door de gebeden van onze Heilige Vaders, Heer Jezus Christus Onze God ontferm U over ons, Amen.
Externe link
  Onzevader op Wikisource
 Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Pater noster op Wikimedia Commons.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Modelgebed op Allaboutprayer.org
- º Aron Mendes Chumaceiro - "Verdediging is geen aanval" - pag. 121-122
- º Deze tekst is getranslitereerd vanuit het Koinè-Grieks van de eerste en tweede eeuw na Christus. De e staat voor een korte e-klank, de ē voor een lange ee of è-klank. De o staat voor een korte o-klank (omicron), de ō betekent een lange o (omega). De th wordt zoals een Engelse th uitgesproken.
- Neil Douglas-Klotz, Gebeden van de Kosmos, Meditaties over de Aramese woorden van Jezus, 1995, East-West Publications, Den Haag, ISBN 90-5340-040-0
- Nederlandse vertaling (Rooms-Katholiek) Bisdom van ’s-Hertogenbosch
|
