Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Juliaanse dag
De juliaanse dag is het dagnummer in het wetenschappelijke Julian Day-systeem (afgekort: JD) dat gebruikt wordt in de sterrenkunde (bijvoorbeeld bij satellietwaarnemingen) en aanbevolen wordt door de Internationale Astronomische Unie. Het gebruik van de juliaanse dag is praktisch om het tijdsverschil tussen twee afzonderlijke gebeurtenissen te berekenen: het aantal dagen tussen twee tijdstippen wordt berekend door een eenvoudige aftrekking. Als beginpunt voor de juliaanse dag-telling, werd 1 januari 4713 v.Chr. volgens de juliaanse kalender gekozen, vanaf 12 uur Greenwichtijd. Dit komt overeen met 24 november 4714 v.Chr. volgens de gregoriaanse kalender. Hoewel de startdatum op 1 januari volgens de juliaanse kalender werd gelegd, heeft de juliaanse dag verder weinig te maken met de juliaanse kalender en dient er niet mee te worden verward.
Het juliaanse dag-nummer voor woensdag, 18 december 2024 11:14:17 UT is JD 2460662.9682523.
Geschiedenis
De juliaanse dag werd in 1583 voorgesteld door de Franse filoloog en historicus Joseph Justus Scaliger. Hoewel de naam „juliaanse” dag kan afgeleid zijn van de juliaanse kalender, die toen nog in gebruik was, maar volgens andere bronnen noemde Scaliger dit systeem naar zijn vader Julius Caesar Scaliger.
Het jaar 4713 v. Chr. werd bewust als beginjaar voor de telling gekozen, om de volgende redenen. Er werd berekend dat een tijdsperiode die overeenkwam met het kleinste gemene veelvoud van de cycli van de Indictie (15 jaar), het Gulden Getal (19 jaar) en de Zonnecyclus (28 jaar, namelijk: de schrikkeljaarcyclus van vier jaar, vermenigvuldigd met het aantal weekdagen, namelijk zeven), 7980 jaar duurde. Deze periode van 7980 jaar wordt een juliaanse periode genoemd. De vorige keer dat deze drie cycli samenvielen (en dus alle drie deze cycli op jaar „1” stonden), was in het jaar 4713 v. Chr. Een verder voordeel van deze vroege startdatum was, dat er voor dat betreffende jaar voor zover bekend was nog geen geschreven geschiedenis was.
De Britse astronoom John Herschel stelde in 1849 in zijn boek Outlines of Astronomy voor om Scaligers schema voor het meten van de tijd in de astronomie te gebruiken. Dit maakte komaf met allerlei complicaties, die het gebruik van verschillende kalendersystemen met zich meebracht. Herschel voerde ook het getal na de komma in voor de uurtijd. De wisseling naar de volgende juliaanse dag werd op de middag gezet, zodat de astronomen, die ’s nachts hun observaties deden, er geen last van hadden.
Universele tijd
De juliaanse dag wordt niet berekend aan de hand van de plaatselijke tijdzone maar aan de hand van de universele tijd. Op die manier is de juliaanse dag voor iedereen op aarde hetzelfde en geschikt voor wetenschappelijk gebruik.
Onderverdeling
De juliaanse dag wordt als volgt verder onderverdeeld:
- 0,1 = 2,4 uur of 144 minuten of 8640 seconden
- 0,01 = 0,24 uur of 14,4 minuten of 864 seconden
- 0,001 = 0,024 uur of 1,44 minuten of 86,4 seconden
- 0,0001 = 0,0024 uur of 0,144 minuten of 8,64 seconden
- 0,00001 = 0,00024 uur of 0,0144 minuten of 0,864 seconden
Verstreken dagen
Sinds het begintijdstip zijn er bijna 2,5 miljoen juliaanse dagen verstreken. JDN 2.400.000 viel op 16 november 1858. JD 2.500.000,0 zal op 31 augustus 2132 om twaalf uur ’s middags vallen.
Modified Julian Date
Een variant die minder grote dagnummers geeft is de Modified Julian Day (MJD) die begint om middernacht (00.00 uur) op woensdag 17 november 1858. Er geldt MJD = JD − 2400000,5. De MJD werd in 1957 ingevoerd door het Amerikaanse Smithsonian Astrophysical Observatory te Cambridge, Massachusetts.