Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Hiernamaals
Het Hiernamaals is in veel religies een toestand of bestaanssfeer van de ziel na de dood. Het Hiernamaals kan de hemel omvatten, of gelijkgesteld zijn aan het paradijs, maar ook de hel, die beschouwd wordt als tegenovergestelde van de hemel. Waar men in de hemel dicht bij God is, is men in de hel zo ver van Hem af als maar mogelijk is.
Het christendom en de islam stellen zich de hemel voor als een plaats waar men eeuwig leven heeft; in andere religies is het leven in een hemel slechts tijdelijk. In het boeddhisme en het hindoeïsme wordt een leven in een hemel als een fijnstoffelijk of immaterieel (puur geestelijk) leven beschreven. Men heeft er dus geen fysiek lichaam zoals op aarde.
De opvattingen over de manier waarop men leven in de hemel kan verwerven of hoe de hemel wordt betreden, verschillen ook. Volgelingen van het universalisme menen dat iedereen naar de hemel zal gaan, hoe zij op aarde ook geleefd hebben. In het boeddhisme, hindoeïsme en sommige christelijke stromingen onderwijst men dat het betreden of wedergeboren worden in een hemel afhankelijk is van hoe men geleefd heeft. Indien men een goed of eerlijk leven geleefd heeft of veel goede daden verricht heeft, zal men na de dood in een hemel leven. Zij die niet goed geleefd hebben komen na de dood in de hel terecht, vaak een plaats van pijn.
Kenmerken
Veel religies hebben de hemel(en) voorgesteld als bevolkt met engelen, demonen, goden en godinnen. Soms (bijvoorbeeld in het boeddhisme en het hindoeïsme) wordt een leven in een hemel als een fijnstoffelijk of immaterieel (puur geestelijk) leven beschreven. Men heeft er dus geen fysiek lichaam zoals de mens (op aarde) dat heeft. Sommige religies (de monotheïstische religies) stellen zich de hemel voor als een plaats waar men het eeuwig leven heeft; in andere religies is het leven in een hemel slechts tijdelijk.
Door sommige moderne, orthodoxe filosofen en theologen wordt verondersteld dat de hemel in een ’hogere dimensie’ gesitueerd is. Driedimensionale wezens (zoals de mens) kunnen zich de hemel daardoor niet voorstellen. Deze hogere dimensie ’omvat’ als het ware ons heelal, dat dus een deel zou zijn van deze hogere dimensie. Zie ook de boeken van C.S. Lewis waarin dit nader wordt uitgewerkt.
Judaïsme
Het concept hemel is binnen de christelijke en islamitische religies duidelijker gedefinieerd dan in het judaïsme, de joodse religie. In de Joodse perceptie van het leven hierna is er soms sprake van olam haba, de wereld die komen zal, maar het concept van leven na dit leven is in het judaïsme nooit zo officieel en systematisch uitgewerkt als in het christendom en in de islam. Het judaïsme zou volgens vele rabbijnen een onafscheidbare eenheid van lichaam en ziel leren: als het lichaam sterft dan gaat de geest (wat in de joodse visie eerder een soort ’levengevende’ kracht is, uitgaande van God, die het lichaam levend maakt dan een bewuste geest) terug naar God en is de ’bewuste persoon’ er niet meer. Alleen bij de verrijzenis op het eind der tijden als geest en lichaam door God herenigd worden is men weer een compleet en bewust persoon.
Christendom
De hemel is binnen het christelijk geloof een belangrijke doctrine, omdat er na het leven een opwekking uit de dood is, waarna men ofwel de hel, het vagevuur (bij katholieken) of de hemel kan betreden. Over de toestand direct na de dood is het Nieuwe Testament niet echt duidelijk. Sommige stromingen nemen aan dat men na de dood niet bewust meer is totdat de doden allemaal opgewekt worden door God bij het laatste oordeel zoals ook in het judaïsme geleerd wordt. Dit leren bijvoorbeeld Jehovah's Getuigen en ook verscheidene protestants evangelische kerken. Zij zeggen dat het concept van een ziel ’gevangen’ in het lichaam en deze verlatend bij de dood een typisch platonische leer is die in de eerste eeuwen het christendom is binnengeslopen. Andere menen dat men wel een bepaalde ’tussenstaat’ ervaart totdat de ziel/geest definitief weer herenigd wordt met het opgestane lichaam. Zij beroepen zich op de parabel van Jezus over de arme Lazarus die na zijn dood in ’Abrahams schoot’ rust terwijl de rijke in de hel zit. Maar volgens anderen is dit een allegorisch verhaal dat Jezus vertelde om te illustreren dat het gedrag tijdens het leven gevolgen heeft voor iemands uiteindelijke bestemming na de dood, terwijl het niet letterlijk over ’het leven na de dood’ ging. De tussenliggende status (tussen de dood en de terugkomst van Jezus Christus) is niet helder, maar de uiteindelijke, uit de dood opgewekte vorm van de gelovigen zal een nieuw lichaam zijn, in het ’Nieuwe Jeruzalem’ op de ’Nieuwe aarde’.
Islam
De hemel (Ar.: جنة, al-janna, djanna (’de tuin’)) wordt binnen de islam voorgesteld als een weelderige tuin. In soera De Gelovigen staat beschreven dat de hemel uit zeven lagen bestaat. Soera Mohammed spreekt van rivieren van wijn, melk, honing en water. Met betrekking tot deze wijn die op aarde haram is, moet in acht worden genomen dat de aardse beperkingen, zoals dronken worden, in de hemel niet mogelijk zijn. In Soera De Resurrectie staat dat de mensen er bediend zullen worden door knapen en maagden, en dat het grootste genot het aanschouwen van het Gods aangezicht is. Bepaalde stromingen binnen de islam gaan van een bepaalde tafsir uit dat de mens niet voor het aanschijn Gods staan.
Het is niet duidelijk of een overledene direct na het overlijden de hemel kan betreden. Eerst verkeert men in het zogenoemde barzakh (hindernis), een soort slaaptoestand. In soera De Gelovigen 100 wordt gesteld:[1]
- „Opdat ik recht doe in hetgeen ik heb achtergelaten.” (Dan wordt er gezegd): „In geen geval; het is slechts een woord dat hij uit.” En achter hen is een hindernis tot de Dag waarop zij gewekt zullen worden.
Hemels in oosterse religies
In oosterse religies (en in een aantal westerse tradities) bestaat de leer van reïncarnatie en wedergeboorte, en is het concept hemel daardoor minder dominant dan in de monotheïstische religies.
Het begrip hemel is vaak wel aanwezig, zoals in het boeddhisme, waar verschillende hemelen zijn; zij die goed karma hebben verworven worden opnieuw geboren als een deva (de boeddhistische term voor goden), in een hemel. Hun verblijf daar is echter niet eeuwig; na verloop van tijd sterven ook de devas, en zij worden daarna wederom wedergeboren ofwel als mens, dier, geest, in een hel of opnieuw in een andere of dezelfde hemel. In het boeddhisme is wedergeboorte in een hemel een goed of gunstig iets, maar het is niet het voornaamste doel van de religie; dat is het bereiken van het Nirwana.
Het verwerven van een hemels bestaan
Religies met een hemel verschillen in de manier waarop men deze kan verwerven of betreden.
- Sommigen (volgelingen van het universalisme) menen dat iedereen daar zal komen, hoe zij op aarde ook geleefd hebben.
- In religies als het boeddhisme, het hindoeïsme en sommige christelijke stromingen onderwijst men dat het betreden of wedergeboren worden in een hemel afhankelijk is van hoe men geleefd heeft. Indien met een goed of eerlijk leven geleefd heeft of veel goede daden verricht heeft, zal men na de dood (waarschijnlijk) in een hemel leven. Zij die niet goed geleefd hebben komen na de dood in de hel terecht; een pijnlijke plaats (in het christendom ook wel een plaats van straf).
- In de islam is het al of niet verwerven van de hemel geheel de beslissing van God: in principe heeft de gelovige daarop weinig invloed. Het helpt wel als de moslim tijdens zijn leven de geboden van God zoals vastgelegd in de Koran, en uitgelegd door de moslimtheologen, in acht neemt. Dit weegt positief mee in het uiteindelijke oordeel. Maar uiteindelijk is de moslim niet zeker van zijn of haar behoud. Gelaten wacht men het oordeel van God af en zegt men: ’Inshallah’ (als God het wil). Ongelovigen en afvalligen kunnen wel zeker zijn van de eeuwige straf.
- Veel stromingen in het christendom maken de toegang niet afhankelijk van het verrichten van goede werken, maar van geloof en vertrouwen in God, en het aannemen van het aanbod van genade. Na de Zondeval zou de zonde in elke mens zitten en zou iedereen gestraft worden. Door het aannemen van het aanbod van genade is de straf al gedragen en kan men de hemel binnentreden. In de calvinistische opvatting gaat men naar de hemel niet op basis van wat men gedaan of onafhankelijk gekozen heeft, maar omdat men door God uitverkoren (uitgekozen) is voor deze gunst (zie predestinatie). Omdat binnen het calvinisme ook de rechtvaardiging op basis van geloof speelt, ligt hier een gevoelige relatie.
Zie ook
- hemel
- Paradijs
- Akhirah (hiernamaals in de islam)
- Hel en Vagevuur
- Eschatologie
- Elysion (verlatijnst tot Elysium; de Elysese velden)
- Walhalla
- Nirwana
- Boeddhistische kosmologie
Bronnen en voetnoten
- º Islam voor Dummies, Malcom Clark, Uitgeverij Addison Wesley, 2004, ISBN 90-430-0845-1 p. 72
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland)Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT] • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Bing Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • tekst herschrijven met scribbr.io •