Carl F. Klinkert

Carl Heinrich Friedrich Klinkert (Amsterdam, 8 juli 1905 – De Koog, 22 juli 1995) was een Nederlandse reclametekenaar en kunstschilder.

Biografie

Carl Klinkert werd als vierde en tevens laatste kind geboren in een liberale familie. Zijn moeder kwam uit Hamburg, zijn vader was een geboren Amsterdammer. Carl trok in zijn jeugd veel op met zijn pianospelende zusje Marie. Door een noodlottig ongeval verloor Carl op 4-jarige leeftijd zijn vader. Al jong wilde Carl Klinkert kunstschilder worden, gefascineerd door het werk van de Belgische kunstschilder Rik Wouters (1882-1916), die bij het gezin in de buurt woonde. Bij deze schilder kwam hij voor het eerst in aanraking met alle facetten van het beroep kunstschilder. Klinkert werd in zijn jeugd regelmatig door zijn moeder meegenomen naar Bergen (N-H) en naar haar geboorteland. Deze bezoeken maakten indruk op Klinkert en hij raakte steeds meer geboeid door het duin- en berglandschap. De eerste landschappen dateren uit deze periode.

In 1923 stierf Marie, die inmiddels een bekend pianiste was, op vijfentwintigjarige leeftijd. Carl was ontroostbaar en raakte depressief. Het advies van de artsen was wandelen, de bergen in, frisse lucht en dat deed hij met zijn oom Arthur. De reis ging naar het Harz-gebergte en Klinkert overwon zijn depressie, maar zijn neiging naar nervositeit bleef.

In 1925 werd Carl Klinkert opgeroepen in militaire dienst. Daarna had hij diverse baantjes en uiteindelijk kwam hij in dienst als hoekman bij effectenhandel Dentz. Toen Dentz rond 1931 opgeheven werd, lagen de banen niet voor het opscheppen. Klinkert besloot zijn artistieke talent aan te spreken. Hij ging reclametekenlessen volgen aan de Kunstnijverheidsschool in Amsterdam, de latere Gerrit Rietveld Academie. In deze periode had Klinkert niet veel contact met medestudenten, hij was veel ouder dan de anderen. De enige met wie hij veel contact had, is cineast Frans Dupont (1909-1978). Gedurende die tijd woonde Klinkert nog steeds bij zijn moeder.

Klinkert werd reclameschilder/tekenaar. Hij kreeg in de crisisjaren als freelancer opdrachten van bekende merken als het mondwater Odol , Philips, Verkade, A.M.V.J. Centraal Hotel (zie afbeelding), Hoover company en Van Nelle. Het ging in de meeste gevallen om bioscoopreclames, affiches, verpakkingen en brochures . De stijl was modernistisch. Naast reclamewerk schilderde/tekende Klinkert vrij werk. In 1937 ging Klinkert naar Hamburg om zich beter te kunnen ontplooien, maar in de aanloop naar WO II keerde hij terug naar Amsterdam.

In 1938 verhuisde het gezin naar Soest en trokken ze in bij broer Frans. In 1939 werd Klinkert gemobiliseerd en na de capitulatie werd hij als krijgsgevangene opgesloten in kamp Amersfoort. In die periode leerde hij de kunstschilder Pieter van Velzen kennen. Na de bevrijding in 1945 verhuisde Klinkert naar Schoorl en nam zijn intrek in de voormalige atelierwoning van de kunstschilder Frans Huysmans (1885-1964). Hij leidde een teruggetrokken leven en leefde van incidentele verkopen van portretten, landschappen en bloemstillevens. In 1951 was hij een van de eerste kunstenaars die werd uitgenodigd om te exposeren bij de Utrechtse Kring . De enige collegae met wie hij contact had, waren Jan van Herwijnen (1989-1965), Jaap Wagemaker (1906-1972) en Jaap Min (1914-1987).

De dood van zijn moeder en broer Pieter (resp. 1947 en 1948) waren voor Klinkert aanleiding om met de fiets naar Frankrijk af te reizen. Hij leefde van de verkoop van aquarellen en tekeningen tijdens zijn trip, tijdens welke hij in contact kwam met Henri Matisse (1911-1954), waar hij naar zijn zeggen een maand bij in huis gelogeerd heeft. In 1951 exposeerde Klinkert met zijn werk bij ‘De Utrechtse Kring’. Dat was zijn eerste tentoonstelling en tevens de laatste gedurende zijn leven. N.a.v. deze tentoonstelling ontmoette hij zijn toekomstige vrouw Francien. In 1953 trouwden ze in Schoorl en na een jaar verhuisden ze naar Texel. Klinkert kon zich hierna de luxe permitteren, om zich volledig aan de schilderkunst te wijden zonder kritiek van de buitenwereld. Dit heeft geleid tot een ontwikkeling van een geheel eigen stijl. De periode 1956–1964 waren jaren van een omvangrijke productie van voornamelijk berglandschappen, mede naar aanleiding van de vele reizen die het echtpaar ondernam naar Zwitserland, Frankrijk, Noorwegen, Duitsland en Oostenrijk . Na 1972 nam de productie geheel af, door een verslechtering van zijn gezondheid. Op 22 juli 1995 stierf Klinkert. Hij liet 430 olieverfschilderijen na en enkele honderden tekeningen en aquarellen

Stijl

Klinkert hoort tot de generatie die vasthield aan traditionele figuratieve kunst. Zijn beginperiode kenmerkt zich door traditionele onderwerpen in een romantisch-realistische stijl, veelal tekeningen en schilderijen. Voor het modernisme had hij daarentegen totaal geen belangstelling; dat zag Klinkert als een dwangmatig zoeken naar vernieuwing. Hij had hiervoor een argument: abstraheren had hij al genoeg gedaan in zijn ‘reclame-periode’, dat was blijkbaar geen optie voor hem.

Klinkert schilderde hoofdzakelijk landschappen, stadsgezichten en portretten in een eigen stijl. Het zien van berglandschappen, panorama’s, waren voor hem momenten van zelfreflectie en kansen om zijn geest te scherpen. De ene keer zag hij het berglandschap als een symboliek voor de zorgen van de mensheid, dan weer zag hij het als een overbrugging naar een hoger spiritueel bestaan. Het gedachtegoed van de Deense filosoof Kierkegaard, het existentialisme, speelt hierbij een belangrijke rol.

Na 1953 wordt zijn stijl losser en lijkt het alsof er meer zelfvertrouwen uit zijn werk spreekt. Hij gaat bewust zijn eigen weg als solitair kunstenaar.

Zijn werk heeft een relatie tot het expressionisme, maar nooit met complementair kleurgebruik en vervormingen van de werkelijkheid en meestal nooit grof. Kenmerkend zijn het vaak ontbreken van de mensfiguur in het landschap en een rijke kleurschakering met een snelle toets. De noordelijke landschappen zijn uitgevoerd veelal in koele groenen, blauwen en grijzen. Het gebergte is dan ook veelal hoog. De zuidelijke Franse varianten zoals zijn variaties op de beroemde Mont Sainte Victoire, kenmerken zich door gebruik van warmere kleuren zoals oker en rood/bruinen .

Exposities

• 1951 · Utrechtse Kring, Brigittenstraat 4 Utrecht, oktober - december.
• 2001 · Galerie Langewaal, Langwaal 2 De Waal, Texel. Overzichtstentoonstelling, 16 juni t/m 18 juli;
• 2004 . Museum De Schotse Huizen, Veere, overzichtstentoonstelling gedurende de maanden april mei;
• 2011 . Museum Sant'Angelo van Rossano, Calabrië, Italië, overzichtstentoonstelling aquarellen in de maand juli;
• 2011 . Hotel Castello Castriota Scanderberg, Galatina, Italië. Overzichtstentoonstelling aquarellen in de maanden augustus, oktober en november.

Literatuur

• 1951 TROUW, Utrechtse Kring bewees zijn bestaansrecht, Expositie Klinkert geopend, 15 oktober 1951;
• 1951 HET VRIJE VOLK, Landschapskunst van Carl Klinkert, 20 oktober 1951;
• 1951 NIEUW UTRECHTS DAGBLAD, Carl Klinkert Exposeert Duinlandschappen, C.A.S. 20 oktober 1951;
• 1951 UTRECHTS NIEUWSBLAD, C. Klinkert Exposeert, 20 oktober 1951;
• 1994 SAN FRANCISCO, Dutch modern, Grafic Design from De Stijl to Deco, Steven Heller en Louise Fili. p.66;
• 2000 TILBURG, Beeldend Benelux, biografisch handboek, P.M.J.E. Jacobs, (red.), p. 453.
• 2001 TEXELSE COURANT, Schilder Klinkert was gefascineerd door natuur, 26 juni.
• 2002 LEIDEN, Klinkert in Kleur. Het leven, de visie en het werk van de schilder Carl Klinkert (1905-1995), deel 1 en 2 drs. H.M. van der Huijzen, Doctoraal scriptie, Universiteit Leiden. Het RKD beschikt over een exemplaar en Prof.dr. Zijlmans. Universiteit bibliotheek Leiden.
• 2002 DE WAAL, Gallerie Langewaal, brochure De kunstenaar Carl Klinkert
• 2005 EINDHOVEN, Kunst in de Philips-reclame 1891-1941, Frans Wilbrink.
• 2010 NORG, Boerenbouwkunst op Texel, 450 jaar boerderijbouw in relatie tot agrarische geschiedenis en wooncultuur, Wilma Eelman.P. 242-243;

Externe links

• De Utrechtse Kring
• Carl Klinkert, Rijks Instituut Beeldende Kunst - deze link verwijst naar alle gegevens. In het RKD worden ook alle krantenknipsels m.b.t Klinkert bewaard
• Carl Klinkert, ArtIndex

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties