Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Zweden: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
kGeen bewerkingssamenvatting
(Permalink: //nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zweden&oldid=27925845)
Regel 1: Regel 1:
'''Zweden''' is een [[Scandinavië|Scandinavisch]] [[monarchie|koninkrijk]] in Noord-Europa. Het land wordt omringd door [[Noorwegen]] in het westen en noorden, [[Finland]] in het noordoosten, het [[Skagerrak]] en het [[Kattegat]] in het zuidwesten, de [[Oostzee]] in het zuidoosten, en de [[Botnische Golf]] in het oosten. In de Oostzee liggen de eilanden [[Öland]] en [[Gotland]] die ook tot Zweden behoren. De hoofdstad is [[Stockholm]]. Het is een van de rijkste en welvarendste landen ter wereld. Het land wordt voor ongeveer 86% bevolkt door de [[Zweden (volk)|Zweden]].
{{Infobox land plus
| naaminlandstaal = Konungariket Sverige
| vlag            =
| vlagartikel    =
| wapen          =
| wapenartikel    =
| locatiekaart    = EU location SWE.png
| talen          = [[Zweeds]] ([[de facto]])
| hoofdstad      = [[Stockholm]]
| religie        = [[Protestantisme]] (72,9%)<ref name="Church of Sweden statistics" />
| regeringsvorm  = [[Parlementaire monarchie]]
| staatshoofd    = Koning [[Karel XVI Gustaaf van Zweden]]
| regeringsleider = [[Fredrik Reinfeldt]]
| pctwater        = 8,67
| BNP/inwoner    = 39.694 (2005)
| munteenheid    = [[Zweedse kroon]]
| valutacode      = SEK
| tijdzone        = [[UTC+1|+1]] (zomer [[UTC+2|+2]])
| volkslied      = Burgerlijk: ''[[Du gamla, Du fria]]''<br />[[Koninklijk volkslied|Koninklijk]]: ''[[Ur svenska hjärtans djup en gång]]''
| feestdag        = [[Nationale feestdag van Zweden|6 juni]]
| tld            = se
| landcode        = SWE
| tel            = 46
| Ontstaan        = '''1905'''
| Voor1          =
| Vlag_Voor1      =
| CIAkaart        =
}}
'''Zweden''' is een [[Scandinavië|Scandinavisch]] [[monarchie|koninkrijk]] in Noord-Europa.  
 
Het land wordt omringd door [[Noorwegen]] in het westen en noorden, [[Finland]] in het noordoosten, het [[Skagerrak]] en het [[Kattegat]] in het zuidwesten, de [[Oostzee]] in het zuidoosten, en de [[Botnische Golf]] in het oosten. In de Oostzee liggen de eilanden [[Öland]] en [[Gotland]] die ook tot Zweden behoren. De hoofdstad is [[Stockholm]]. Het is een van de rijkste en welvarendste landen ter wereld. Het land wordt voor ongeveer 86% bevolkt door de [[Zweden (volk)|Zweden]]. Zweden heeft 9.428.054 inwoners (2011).<ref name = "CSB">Befolkningsstatistik: [http://www.scb.se/Pages/TableAndChart____228187.aspx scb.se] Central Statistikburån]


==Geschiedenis==
==Geschiedenis==

Versie van 4 nov 2011 12:48

Konungariket Sverige
Zweden
Basisgegevens
Officiële landstaal Zweeds (de facto)
Hoofdstad Stockholm
Regeringsvorm Parlementaire monarchie
Staatshoofd Koning Karel XVI Gustaaf van Zweden
Regeringsleider Fredrik Reinfeldt
Religie Protestantisme (72,9%)[1]
Oppervlakte 449.964 km² [2] (8,67% water)
Inwoners 8.975.670 (2003)[3]
9.059.651 (2009)[4] ()
Overige
Volkslied Burgerlijk: Du gamla, Du fria
Koninklijk: Ur svenska hjärtans djup en gång
Munteenheid Zweedse kroon (SEK)
UTC +1 (zomer +2)
Nationale feestdag 6 juni
Web | Code | Tel. .se | SWE | 46
rel=nofollow

Zweden is een Scandinavisch koninkrijk in Noord-Europa.

Het land wordt omringd door Noorwegen in het westen en noorden, Finland in het noordoosten, het Skagerrak en het Kattegat in het zuidwesten, de Oostzee in het zuidoosten, en de Botnische Golf in het oosten. In de Oostzee liggen de eilanden Öland en Gotland die ook tot Zweden behoren. De hoofdstad is Stockholm. Het is een van de rijkste en welvarendste landen ter wereld. Het land wordt voor ongeveer 86% bevolkt door de Zweden. Zweden heeft 9.428.054 inwoners (2011).Citefout: Na het label <ref> ontbreekt het afsluitende label </ref> Inmiddels is veel wetgeving aangepast, zodat de euro gelijkgesteld is met de kroon ten behoeve van de Europese handel met Zweden. Geld overmaken naar en van Zweedse bankrekeningen in euro's is bijvoorbeeld kosteloos, net als binnen de eurozone.

Bezienswaardigheden

    Zie ook: de Werelderfgoedlijst

Verkeer en vervoer

Vanuit Denemarken is een brug/tunnel naar Zweden, de Sontbrug. Ook zijn er internationale veerdiensten van en naar Duitsland, Denemarken, Polen, Estland en Finland. Internationaal vliegverkeer is mogelijk naar Malmö, Göteborg en Stockholm. Het Zweedse spoorwegennet heeft een lengte van 11.481 kilometer, waarvan 9.400 geëlektrificeerd. Het beheer van het spoorwegennet is in handen van SJ (Statens Järnvägar). Bekende treinen van de SJ zijn de hogesnelheidslijnen X2000.

Het wegennet is 210.760 km lang. Op doorgaande wegen in Zweden mag men in de regel 70 of 90 km/h en in enkele gevallen in het midden en noorden ook 110 km/h.rijden, op de (vrij schaarse) autosnelwegen is vaak 110 km/h toegestaan. Op de Zweedse wegen wordt aan de rechterzijde van de weg gereden. Tot Dagen H in 1967 reed men echter links.

Politiek

Zweden is een constitutionele en parlementaire monarchie en democratie. De constitutie bestaat uit vier grondwettelijke documenten:

  1. de eigenlijke grondwet, Regeringsformen, van kracht sinds 1975, waarin zijn vastgelegd de rechten en vrijheden van staatsburgers en de organisatie van de staat;
  2. de wet op de troonopvolging, Successionsordningen uit 1810, laatstelijk gewijzigd in 1979 om vrouwelijke opvolging mogelijk te maken;
  3. de wet op de persvrijheid, Tryckfrihetsförordningen uit 1766, die naast de vrijheid van drukpers ook de vrije toegang tot overheidsdocumenten regelt;
  4. de grondwet op de vrijheid van meningsuiting, Yttrandefrihetsgrundlag. Deze grondwet uit 1992 vormt een aanvulling op de wet op de persvrijheid.

Het staatshoofd is geen lid van de regering. De functie is louter ceremonieel; zo worden bijvoorbeeld internationale verdragen niet ondertekend namens het staatshoofd maar namens de regering, in tegenstelling tot bij alle andere leden van de EU.

Sinds 19 september 1973 is koning Karel XVI Gustaaf van Zweden staatshoofd. Hij zal worden opgevolgd door prinses Victoria Ingrid Alice Desiree (geboren op 14 juli 1977).

De premier, in Zweden staatsminister genoemd, wordt gekozen door het parlement. Hij benoemt de ministers, die in Zweden staatsraden heten. Sinds 5 oktober 2006 is Fredrik Reinfeldt regeringsleider. Op 17 september 2006 won hij de parlementsverkiezingen.

De Zweedse politiek wordt gekenmerkt door een sterk liberaal karakter gecombineerd met een sterke nationale drang tot het scheppen van gelijke kansen voor ieder individu. Het land staat meestal zeer hoog genoteerd in de index van de menselijke ontwikkeling van de Verenigde Naties.

De regering wordt sinds 5 oktober 2006 gevormd door de vier partijen van de rechtse Alliantie voor Zweden: Moderaterna (de gematigden), Centerpartiet (de centrumpartij), Folkpartiet (de volkspartij) en Kristdemokraterna (de christendemocraten).

Het Zweedse parlement, de Rijksdag, bestaat uit één kamer. Deze telt 349 leden. 310 hiervan worden gekozen in 28 districten, waarna er uiteraard een "minder proportionele verdeling" kan optreden. Om dat effect tegen te gaan worden de overgebleven 39 zetels volgens nationale proporties (zoals in Nederland met alle 150 gebeurt) verdeeld. Voor kleine partijen is er echter een drempel: men moet tenminste 4% van de totale stemmen hebben als partij om in aanmerking te komen voor de 39 proportioneel verdeelde zetels. Ook kan men sinds 1998 makkelijker voorkeurstemmen uitbrengen. Men wordt met voorkeurstemmen gekozen als men tenminste 8% van het totale aantal stemmen behaalt dat de partij in totaliteit behaalde. 26% van de Zweden bracht in 2002 een voorkeurstem uit, en uiteindelijk kwamen daardoor 10 van de 349 leden met voorkeurstemmen in de Rijksdag. (Bron: Modern Europe, Gallagher, Laver and Mair). In Zweden is de links-rechts opdeling erg belangrijk, als in veel andere Europese landen. In het verleden heeft de arbeidersbeweging zich dan ook georganiseerd en is er een sociaaldemocratische partij ontstaan. Deze partij is vanaf 1930 tot mid jaren 70 aan de macht geweest, wat overigens niet betekent dat ze altijd een meerderheid hadden. Ze hebben vaak minderheidsregeringen gevormd met bijvoorbeeld de steun van de kleinere linkse partij Vänsterpartiet. Waar Zweden in opvalt, is het gebrek aan een extreemrechtse politieke partij of een rechtse partij met zo'n "extreem rechts gedeelte". Er zou daar dus theoretisch electoraal nogal wat ruimte liggen. Dat bleek ook het geval toen in 1991 de partij "nieuwe democratie" 7% van de stemmen behaalde. Echter bleek de partij geplaagd door interne conflicten met als gevolg geen zetels in 1994. Toch toonde deze partij aan dat er in Zweden wel degelijk ruimte is aan die kant van het spectrum.

Uitslag laatste parlementsverkiezingen (17 september 2006):

Partij/Alliantie Stemmen Percentage Verschil Zetels Zetelverschil
SAP (Sveriges socialdemokratiska arbetareparti) 1.942.625 34,99% -4,86% 130 -14
Gematigde Partij (Moderaterna) 1.456.014 26,23% +10,97% 97 +42
Centrumpartij (Centerpartiet) 437.389 7,88% +1,69% 29 +7
Liberale Volkspartij (Folkpartiet liberalerna) 418.395 7,54% -5,85% 28 -20
Christen-democraten (Kristdemokraterna) 365.998 6,59% -2,56% 24 -9
Linkse Partij (Vänsterpartiet) 324.722 5,85% -2,54% 22 -8
Milieupartij (Miljöpartiet de Gröna) 291.121 5,24% +0,59% 19 +2
Sverigedemokraterna 162.463 2,93% +1,49% - -
Feministiskt initiativ 37.954 0,68% +0,68% - -
Piratenpartij 34.918 0,63% +0,63% - -
Overig 79.679 1,44% -0,34% - -
Geldige stemmen 5.551.278 98,25 349
Ongeldige stemmen 82.218
Totaal 5.385.430
(80,11 %)

Sport

In Zweden zijn enkele wintersporten als ijshockey, bandy, schaatsen en skiën populair, mede in verband met de lange winters. In de zomer is er veel watersport op de meren. Ook is voetbal een populaire sport in Zweden (zie Voetbal in Zweden). In totaal zijn er meer dan 2 miljoen Zweden lid van een sportvereniging, vooral in de sporten voetbal (1 miljoen leden), golf (600.000) en atletiek (200.000). Ook de paardensport heeft veel leden. Bekende sportevenementen zijn:

Klimaat

Gematigd zeeklimaat in Zuid-Zweden. In het noorden een landklimaat en in het hoge noorden een poolklimaat met veel sneeuw en regen.

Eten en drinken

Enkele Zweedse gerechten zijn:

    Zie ook: Zweedse gerechten

Media

Enkele Zweedse kranten zijn onder andere Aftonbladet, Dagens Nyheter, Expressen, Göteborgs-Posten, Svenska Dagbladet en Sydsvenskan. Sveriges Television is de nationale omroep.

Cultuur

Op populair cultureel gebied is Zweden in het buitenland vooral bekend om de kinderboeken, zoals Pippi Langkous en Nils Holgersson, en popartiesten, zoals ABBA.

De Zweedse cultuur wordt meestal onder de nordische culturen gevat. Daar de nordische landen (Noorwegen, Denemarken, en Zweden zelf) erg veel met elkaar gemeen hebben op cultuurgebied is een onderscheid vaak moeilijk te maken. Zeker voor niet-Scandinaviërs. Cultuuraspecten met wortels in Zweden worden niet per definitie "Zweeds" genoemd en cultuuraspecten die, zogezegd, zijn geïmporteerd worden vaak wel als Zweeds ervaren - zeker door de Zweden zelf. Het is daarom onafwendbaar dat het begrip "Zweedse cultuur" niet goed gedefinieerd is, en daarom op alles betrekking heeft dat over het algemeen als Zweeds ervaren wordt. Waardoor door de eeuwen het begrip van de Zweedse cultuur zowel in Zweden als elders, sterk gefluctueerd heeft.

De Zweedse taal is een belangrijke cultuurdrager, en ook enkele typische Zweedse tradities zoals midzomer en zogenaamde kräftskivor moeten zeker onder de Zweedse cultuur worden gevat.

Zweedse feestdagen

Enkele bekende Zweedse feestdagen zijn:

Zie ook


Beroemde Zweden


  1. º Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam Church of Sweden statistics
  2. º (en) Verenigde Naties 2004
  3. º (en) Laatste census 31 december 2003 (via V.N.)
  4. º (en) Niet officiële schatting CIA Factbook 1 juli 2009 (berekend door US Bureau of the Census)
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Zweden&oldid=79991"