Atletiek

Atletiek is een oude sport waar de sporters (atleten) individueel of in groepen (estafette) moeten presteren.
Atletiek wordt zowel op de weg als op een atletiekbaan beoefend. Atletiek wordt wel 'de moeder der sporten' genoemd omdat het de menselijke basisbewegingen (lopen, springen, werpen) omvat.

Atletiekbanen zijn meestal ovaal gevormd en 400 meter lang. Op het middenterrein worden de werp- en springonderdelen beoefend. Er zijn banen van gras, kunststof en gravel.

Dit artikel gaat over de atletiek als wedstrijdsport, maar atletiek in brede zin omvat ook recreatieve vormen. De Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie (kortweg Atletiekunie) in Nederland doet ook veel voor de loopsport, sportief wandelen en Nordic walking. Voor de loopsporters zijn er wel wedstrijden maar ook de zogeheten trimlopen, 'wedstrijden' waarbij geen uitslag wordt opgemaakt. Slechts een klein deel van degenen die hardlopen als eerste sport noemen, is daadwerkelijk lid van de KNAU.

Geschiedenis

Atletiek is een sport die oorspronkelijk nauw verbonden was met de Griekse klassieke Olympische Spelen, die vanaf 776 voor Christus om de vier jaar gehouden werden als onderdeel van een feest ter ere van de god Zeus. Het vijfdaagse programma bestond uit sportieve krachtmetingen en wedstrijden in de schone kunsten. De beste atleten kwamen tegen elkaar uit in een vijfkamp, die bestond uit de onderdelen: hardlopen, verspringen, worstelen, speerwerpen, discuswerpen, kogelstoten, discuswerpen, hoogspringen, polsstokhoogspringen, hinkstapspringen. De diverse onderdelen hadden veel minder regels dan nu.

Atletiek is samen met de zwemsport de oudste sport ter wereld. De Kretenzers deden als eersten aan atletiek rond 1500 jaar v.Chr. De moderne atletiek ontstond in Engeland aan het einde van de 17e eeuw. De eerste professionele wedstrijden vonden daar plaats in de vroege 19e eeuw. Atletiek was een onderdeel op de eerste moderne Olympische Spelen in 1896.Nu is de atletiek nog steeds de belangrijkste sport in de Olympische Spelen, maar de band tussen atletiek en de Olympische Spelen is wel losser geworden. Dit kun je merken aan het feit dat naast de Olympische Spelen nog een heleboel andere atletiekevenementen worden gehouden, zoals de jaarlijkse Europacupwedstrijden en de Wereldkampioenschappen atletiek, die voor het eerst plaatsvonden in 1983.

Leeftijdsindeling

Bij grote wedstrijden wordt niet naar leeftijd gekeken, het gaat puur om de prestatie. Slechts een enkeling is zo getalenteerd dat hij of zij al op jonge leeftijd om de prijzen mee kan doen en daarom zijn er ook wedstrijden en kampioenschappen naar leeftijd, waar meer met gelijken gestreden kan worden. Internationaal zijn atleten junior/jeugd tot en met het jaar van de negentiende verjaardag; de overgang naar de senioren vindt plaats op 1 januari van het jaar waarin men twintig wordt. De onderverdeling van de junioren is niet internationaal vastgelegd en verschilt van land tot land. In Nederland en Vlaanderen is de onderverdeling als volgt, waarbij niet naar de 19e verjaardag wordt gekeken maar naar het jaar waarin men 19 wordt, enzovoort.

Nederland	België	jaren
Junior-A	Juniores	19 en 18
Junior-B	Scholieren	17 en 16
Junior-C	Cadetten	15 en 14
Junior-D	Miniemen	13 en 12
Pupil-A	Pupillen	11 en 10
Pupil-B	Benjamins	9
Pupil-C	Benjamins	8
Minipupil	Benjamins	7 of jonger

Om de stap van junioren naar senioren wat te verzachten zijn er internationale kampioenschappen voor neo-senioren ingevoerd. Talenten die bij de junioren in de top meededen, bleken namelijk bij de senioren soms hun motivatie te verliezen, omdat ze niet meer zo in de schijnwerpers stonden, terwijl ze na een paar jaar trainen opnieuw tot de top zouden kunnen behoren. Neo-senior is men in de jaren waarin de 20e, 21e en 22e verjaardag vallen. In Nederland zijn er geen, maar in België wel aparte kampioenschappen voor deze categorie, onder de naam 'beloften'.

Het omgekeerde gebeurt bij het ouder worden. Er komt een moment, dat jongere atleten altijd sterker zullen blijken te zijn. Om toch met gelijken te kunnen strijden, is de mastersatletiek (voorheen veteranen genoemd, maar dat had te veel een militaire bijklank) ingevoerd. Master is men vanaf de 35e verjaardag.

Onderdelen

Veel atletiekwedstrijden vinden plaats op een speciale atletiekbaan; in de winter wordt ook op indoorbanen atletiek bedreven. Daarnaast zijn er wedstrijden op de weg (stratenlopen of wegwedstrijden genoemd) en in het vrije veld (veldlopen of crosscountry). Bij grote kampioenschappen vinden de marathon en de langere snelwandelwedstrijden op de weg plaats, maar start en finish liggen meestal op de atletiekbaan.

Er zijn 24 Olympische atletiekonderdelen. Deze worden onderverdeeld in looponderdelen, springonderdelen, werponderdelen en meerkampen. Bij de looponderdelen is er het onderscheid tussen de gewone looponderdelen, de hindernislopen, de estafettes en het snelwandelen.

Looponderdelen

Sommige looponderdelen worden zelden beoefend, ook al erkent de IAAF wereldrecords op die afstanden. De courante, meest gelopen afstanden, kennen de sterkste records; op incourante afstanden staan de records een beetje of heel veel zwakker. De courante afstanden zijn:

• 60 m alleen indoor.
• 100 m
• 200 m
• 400 m, vormt de overgang van sprint naar middenafstand
• 800 m
• 1.500 m
• 3.000 m, vormt de overgang van midden- naar lange afstand
• 5.000 m
• 10.000 m
• halve marathon op de weg
• marathon (42,195 km) op de weg
• 100 km op de weg; alles voorbij de marathon heet ultraloop.

Incourante(re) afstanden waarvoor door de IAAF records worden bijgehouden zijn de volgende. Indoor: 50 m. Outdoor op de baan: 1000 m, Engelse mijl (1609,344 m = 1 Engelse mijl), 2000 m, 20.000 m, uurloop, 25.000 m, 30.000 m (de vier langste afstanden worden zo goed als nooit gelopen). Op de weg: 10 km, 15 km, 20 km, 25 km en 30 km.

Hindernislopen

• 50 m horden alleen indoor (incourant)
• 60 m horden alleen indoor
• 100 m horden (vrouwen)
• 110 m horden (mannen)
• 200 m horden (incourant)
• 400 m horden
• 3000 m steeplechase

Snelwandelen

• 3000 m snelwandelen indoor (vrouwen)
• 5000 m snelwandelen indoor (mannen)
• 10.000 m snelwandelen op de baan (vrouwen)
• 20.000 m snelwandelen op de baan
• 20 km snelwandelen op de weg
• 30.000 m snelwandelen op de baan (mannen)
• 30 km snelwandelen op de weg (mannen)
• 50.000 m snelwandelen op de baan (mannen)
• 50 km snelwandelen op de weg (mannen)

Estafettes

• 4 x 100 m estafette (niet indoor)
• 4 x 200 m estafette
• 4 x 400 m estafette
• 4 x 800 m estafette
• 4 x 1500 m estafette (alleen bij de mannen; niet indoor)
• Ekiden op de weg, een marathon in estafettevorm.
• Zweedse estafette 1e loper 400m, 2e 300m, 3e 200m, 4e 100m,

Springonderdelen

• hoogspringen
• polsstokhoogspringen
• verspringen
• hink-stap-springen

Werponderdelen

• balwerpen alleen voor pupillen
• kogelstoten
• discuswerpen niet indoor.
• speerwerpen niet indoor.
• kogelslingeren niet indoor.

Meerkampen

• vijfkamp indoor (pentatlon, vrouwen)
• zevenkamp indoor (heptatlon, mannen)
• zevenkamp outdoor (heptatlon, vrouwen)
• tienkamp outdoor (decatlon, mannen)
• veertienkamp outdoor (dubbel heptatlon, vrouwen)
• twintigkamp outdoor (dubbel decatlon, mannen)

Overige

Naast de officiële onderdelen worden er soms wedstrijden gehouden op allerlei andere afstanden en onderdelen, te veel om op te noemen. Zo sprint de jongste jeugd over 40 m en oudere jeugd over 60 m en 80 m. Ook de andere afstanden worden bij de jeugd veelal iets ingekort; bij de masters is dat eveneens soms het geval (80 en 300 m horden). In landen zonder het metrieke stelsel worden nog wel wedstrijden gelopen over bijvoorbeeld 100 yards (91.44 m) of 3218 m (twee Engelse mijl). Verder zijn er dubbele meerkampen, namelijk de veertienkamp voor vrouwen en de twintigkamp voor mannen of vrouwen, met daarin ook de afgeschafte 200 m horden. Er is de bliksemmeerkamp, een zevenkamp of tienkamp die binnen het uur afgewerkt moet worden, er zijn exotische estafettes als de 10x100 m estafette en Zweedse estafette (400m-300m-200m-100m). Bij de jeugd bestaat het hockeybalwerpen als voorbereiding op het speerwerpen, terwijl werpers het gewichtwerpen hebben bedacht om ook een werpvijfkamp te kunnen doen. De ultralopers houden wedstrijden over vele afstanden, tot 1000 mijl aan toe (1609 km); de 24 uur verdient speciale vermelding omdat het wereldrecord bij de mannen daar zo sterk staat (303506 m).

Recente atletiekwedstrijden

• Olympische Spelen, Peking 15-24 augustus 2008
• WK indoor, Valencia, 7-9 maart 2008
• WK 2007, Osaka, 24 augustus - 2 september 2007
• EK Indoor 2007, Birmingham, 2-4 maart 2007
• EK 2006, Göteborg, 6-13 augustus 2006

Belangrijkste jaarlijks terugkerende wedstrijden (Benelux)

• NK Atletiek, Amsterdam
• Memorial Van Damme, Brussel
• Nacht van de Atletiek, Heusden-Zolder
• Nijmegen Global Athletics, Nijmegen
• NK Indoor, Gent
• IAAF-Cross Cup Brussel
• Fanny Blankers-Koen Games, Hengelo
• Nelli Cooman Games
• Papendal Games, Arnhem

Belangrijkste Nederlandse Clubs

• AAC (Amsterdam)
• A.V. Sprint (Breda)
• Nijmegen Atletiek (Nijmegen)
• Av Unitas (Sittard)
• Prins Hendrik (Vught)
• Haag atletiek (Den Haag)
• Hellas Utrecht
• Rotterdam Atletiek (Rotterdam)

Zie ook

• IAAF
• Wereldrecords atletiek
• Atletiek voor masters (35+)
• Belgische atleten
• Nederlandse atleten

Externe links

• (en) International Association of Athletics Federations (IAAF)
• (en) The European Athletic Association (EAA)
• Vlaamse Atletiekliga (VAL)
• Franstalige Belgische Atletiekliga (Ligue Belge Francophone d'Athlétisme)
• Nederlandse Atletiek en Atletiekunie
• Atletiek Masters - wereldranglijsten (in ontwikkeling)