Hillel

Hillel de Grote
’Graf van Hillel de Oudere en zijn leerlingen’ op de berg Meron
Algemene informatie
Volledige naam	הלל הזקן rabbi Hillel I de Oudere (de Grote)
Geboren	ca. 70 v.Chr., Babylon
Overleden	ca. 10 n.Chr., Jeruzalem
Nationaliteit	Israëliet
Bekend van	De School van Hillel en de De ’zeven middoth’
Beroep	schriftgeleerde
Zie ook	Talmoed

Hillel I (הִלֵּל הַדָגוּל (Hillel ha-Gadol): Hillel de Grote of הִלֵּל הַזָּקֵן (Hillel ha-Zaqen): Hillel de Oudere of הִלֵּל הַבַּבְלִי (Hillel ha-Bavli): Hillel de Babyloniër), was een beroemd farizees wetgeleerde (ca. 70 v.Chr. – ca. 10 n.Chr.). Het enige wat we over hem weten komt uit de Talmoed.

Biografie

Hij werd geboren in Babylonië en zou volgens een latere traditie een afstammeling van de familie van David zijn geweest.

Hoewel hij in armoedige omstandigheden leefde, wijdde hij zich aan de studie van de Thora terwijl hij nog in Babylon was. Later ging hij naar Jeruzalem, waar Sjemaja en Abtalion toen de leidende leraars waren. Hij werkte er als dagloner om zichzelf en zijn familie te onderhouden en om zijn studies te bekostigen. Zo zou hij de volgende veertig jaar van zijn leven doorgebracht hebben. Er wordt verteld dat hij alle talen leerde, inclusief die van de levenloze schepping en van de demonen. Enige tijd na de dood van Sjemaja en Abtalion werd Hillel erkend als de grootste rechtsgeleerde van die tijd. De laatste veertig jaar van zijn leven behield hij die reputatie.

Hij zou het hoofd van het Sanhedrin zijn geweest en kreeg de titel „nasi”, prins. Hij wordt ook Hillel „de Grote” genoemd en „de Oudere” (om hem te onderscheiden van zijn latere naamgenoten).

Hij stichtte de school die naar hem gewoonlijk Beth Hillel (het huis van Hillel) werd genoemd. Zijn zienswijze was dikwijls milder dan die van Sjammai, een andere joodse wetsgeleerde en oprichter van een concurrerende school. De aanhangers van beide scholen hadden over vele punten verschillende meningen, die dikwijls beide in de Talmoed werden opgenomen. Na de verwoesting van de tempel in het jaar 70, verkreeg de zienswijze van Beth Hillel in de meeste gevallen de voorkeur boven Beth Sjammai (het huis van Sjammai) en werd de officiële versie van het judaïsme.

Zeven exegetische regels (’middoth’) worden aan Hillel toegeschreven.

Spreuken en anekdotes

Tussen de spreuken die aan hem worden toegeschreven, zijn er een aantal heel opmerkenswaard. De uitspraak waarmee een verzameling gezegden van Hillel in een Misjatraktaat begint, luidt:

„Wees onder Aärons discipelen: vredelievend en vredestichtend, heb de mensheid lief en breng hen dicht bij de Thora.” – Misjnatraktaat Pirke Avot 1:12

Hillel zag vredelievendheid en liefde als de kern van de hele joodse wet.

De anekdote wordt verteld dat een niet-jood bij Hillel kwam met de vraag: „Wanneer u mij de leer van het jodendom kan uitleggen terwijl ik op één been sta, zal ik mij tot het jodendom bekeren”. Hillel gaf hierop het gevatte antwoord:

„Wat voor u verfoeilijk is, doet dat ook niet aan uw naaste: dat is de hele Thora, al de rest is commentaar.” – Babylonische Talmoed, Sjabbat 31a: 12-15

Deze scene wordt op de grote menora voor de Knesset te Jeruzalem in reliëf uitgebeeld.

Hillel erkende hiermee de broederlijke liefde als een fundamenteel beginsel van de joodse wet. (Leviticus 19:18) Deze „gouden regel” werd vrijwel hetzelfde onderwezen door Paulus, die nog had gestudeerd bij Gamaliël, een kleinzoon van Hillel. (Galaten 5:14; Romeinen 13:8, en ook door Jezus, die verklaarde dat de liefde voor de naaste het op een na grootste gebod is, na de liefde voor God als grootste gebod. (Mattheüs 22:39; Markus 12:31; Lukas 10:27). Er wordt wel aangenomen dat Hillels antwoord algemeen bekend werd in Palestina, en dat het ook een uitwerking had op de stichter van het christendom.

Hoe men over Hillel dacht en voelde werd aan zijn graf onder woorden gebracht in de weeklacht: „O, de zachtaardige! O, de vrome! O, de discipel van Ezra!”

Historisch

Wat in de Talmoed over Hillel wordt gezegd, wordt gedeeltelijk als niet historisch beschouwd. Zo wordt zijn leven ingedeeld in drie periodes van veertig jaar en wordt hij daardoor tot een parallel van Mozes gemaakt. Van deze kunstmatige biografische schets kan kloppen dat Hillel in de bloei van zijn leven naar Jeruzalem verhuisde en dat hij er vrij oud werd. Het is mogelijk dat hij er veertig jaar actief was. Volgens een traditie die men als betrouwbaar beschouwt, (Babylonische Talmoed, Sjabbat 15a) begon Hillels activiteit honderd jaar voor de vernietiging van Jeruzalem. Dit zou dus de periode van 30 v. tot 10 n.Chr. bestrijken.

Misschien was hij ook geen voorzitter van het Sanhedrin, en dat hij alle talen kende klinkt als een legendaire overdrijving. Wanneer men de onwaarschijnlijkheden buiten acht laat, blijft er toch een sterke persoonlijkheid over met een mild en verheven karakter.

Wanneer Josephus over Hillels achterkleinzoon, Simeon ben Gamaliël I, spreekt als over iemand uit een zeer gevierde familie (γένους σφόδρα λαμποῦ), verwijst hij mogelijk naar de eer die zijn familie ontving wegens de daden van Hillel en Gamaliël I. Alleen Hillels broer Sjebna wordt vermeld, die een zakenman was, terwijl Hillel zich aan de studie wijdde.

Josephus verwijst enkele keren naar een zekere ’Pollion’. Dit zou volgens sommigen Hillel kunnen zijn onder een Griekse naam.

Zie ook

• Zeven regels van Hillel
• Sjammai

Weblinks

  (en) Hillel, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: )

  (en) Hillel, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: )

  (en) Citaten van of over Hillel the Elder op Wikiquote

  (he) Citaten van of over הלל הזקן op Wikiquote

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: