Gematria

Gematria of gimatria (גימטריה) is een systeem waarbij de getalwaarde van de Hebreeuwse letters van een woord of een zin worden samengeteld, waarbij men gelooft dat woorden of zinnen die dezelfde getalwaarde hebben in verband staan met elkaar of met het getal.

Etymologie

Meestal beschouwt men het woord ’gematria’ als een afleiding van het Griekse woord geōmetriā, ’geometrie’, letterlijk het opmeten van de aarde.

Voorbeeld

Een bekend voorbeeld van gematria is het Hebreeuwse woord ח chai (’leven’). Dit is samengesteld uit twee letters: de chet ( יח ), die de getalwaarde 8 heeft, en de jod ( י ), met getalwaarde 10. De som ervan, 18, werd wegens het verband met het woord ’leven’ onder joden tot een ’geluksnummer’. Geschenken in een veelvoud van 18 komen dikwijls voor.

Geschiedenis

Hetzelfde systeem van het samentellen van de letterwaarden van een woord of tekst bestond ook in de Griekse wereld. Daar heette dit isopsefie (isopsephía).

Het woord gematria wordt voor het eerst in het Hebreeuws gebruikt in het Misjnatraktaat Pirke Avot (פרק אבות, „Spreuken van de Vaderen”), waar het luidt: „Astronomie en gematrieën zijn bijgaven bij wijsheid” (Avot III). Of hiermee reeds gematria in de latere betekenis bedoeld wordt, is twijfelachtig, aangezien door het parallelle noemen van de astronomie de tegenstelling tussen de hemel (astronomie) en de aarde (geometrie) aangesproken wordt.

In het traktaat Teroemot van de Talmoed van Jerusalem luidt het: „We tastten hier in het donker, zoals de stok van de blinde, totdat wij het door middel van חשבון גימטריא ontsloten” (pTer V, 1). De hier gebruikte Hebreeuwse term kan men vertalen als: „gematrische berekening”.

Zie ook

• Hebreeuwse cijfers
• Temoera
• Notarikon
• Atbasj

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)

Verwijzingen

Joodse mystiek