Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Ex-gereformeerden: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ex-gereformeerden&oldid=11950221 Doedoe 8 apr 2008 - Sherlock Holmes 19 nov 2005) |
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ex-gereformeerden&oldid=38378477 3 jul 2013) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Ex-gereformeerden''' zijn mensen die [[doop (sacrament)|dooplid]] of [[openbare belijdenis van het geloof|belijdend lid]] zijn geweest van [[ | '''Ex-gereformeerden''' zijn mensen die [[doop (sacrament)|dooplid]] of [[openbare belijdenis van het geloof|belijdend lid]] zijn geweest van [[Gereformeerd protestantisme|gereformeerde]] [[kerkgenootschap|denominaties]]. | ||
Aanvankelijk werden vooral ex-leden van de [[Gereformeerde Kerken in Nederland]], met afstand het grootste gereformeerde kerkgenootschap, als ex-gereformeerd betiteld. Sinds de jaren zestig hebben echter ook andere, kleinere gereformeerde denominaties te maken gekregen met kerkverlating, waardoor de definitie van 'ex-gereformeerd' is verbreed en tegenwoordig ook ex-leden van de [[Gereformeerde Kerken vrijgemaakt]], de [[Nederlands Gereformeerde Kerken]] of de verschillende kerken die gerekend worden tot de [[bevindelijk gereformeerden]] omvat. Tot deze laatste groep behoren de [[Gereformeerde Gemeenten]], de [[Gereformeerde Gemeenten in Nederland]], de [[Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland]], de [[Christelijke Gereformeerde Kerken]] en de vroegere [[Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland|Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk]]. | |||
Gereformeerde | <!-- | ||
De meesten hebben zich sinds de [[jaren zestig]] van hun traditionele achtergrond losgemaakt. Hoewel zij de inhoud van het gereformeerde geloof achter zich gelaten hebben worden aan hen vaak karaktereigenschappen toegeschreven die hen als afkomstig uit een gereformeerd milieu typeren, namelijk ijver, vasthoudendheid in discussies en het snel zaken als principieel beschouwen.{{Bron?||2008|04|08}} | |||
--> | |||
==Achtergrond== | |||
Veel ex-gereformeerden 'dwepen' nog met hun achtergrond. Zo is een gereformeerde jeugd één van de belangrijkste thema's in het oeuvre van [[Maarten 't Hart]] en [[J.M.A. Biesheuvel|Maarten Biesheuvel]]. Kenmerkend voor veel ex-gereformeerden is dat zij hun gereformeerde verleden niet helemaal los kunnen laten: zo is de genoemde Maarten 't Hart een groot liefhebber van [[psalmen]] en [[orgel]]spel. De meesten hebben in het algemeen een negatieve opvatting over de gereformeerde levenswijze. Zo typeerde [[Jan Wolkers]] deze graag als 'kleinburgerlijk'. | |||
Zo waren [[Joop den Uyl]], [[Henk Vredeling]], [[Han Lammers]] en [[Jan Pronk (politicus)|Jan Pronk]] ([[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]) en [[Bas de Gaay Fortman]] ([[Politieke Partij | ==Politiek en media== | ||
Ex-gereformeerde politici hebben een groot stempel gedrukt op de Nederlandse politiek. Zo waren [[Joop den Uyl]], [[Henk Vredeling]], [[Han Lammers]] en [[Jan Pronk (politicus)|Jan Pronk]] ([[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]) en [[Bas de Gaay Fortman]] ([[Politieke Partij Radikalen|PPR]]) (ex-)gereformeerd. Ook in de [[Communistische Partij van Nederland|Communistische Partij]] was een aantal ex-gereformeerden te vinden, zoals het Kamerlid [[Marius Ernsting]]. Prominente (ex-)[[Lijst Pim Fortuyn|LPF]]'ers met een gereformeerde achtergrond zijn [[Joost Eerdmans]], [[Wien van den Brink]] en [[Hilbrand Nawijn]]. | |||
Anno 2008 zijn opvallend veel prominente PvdA-politici ex-gereformeerden, waaronder minister en vice-premier [[Wouter Bos]], de minister [[Eberhard van der Laan]], en oud-minister [[Ella Vogelaar]]. | |||
Ex-gereformeerden hebben eveneens belangrijke posities in de landelijke media bekleed. Voorbeelden van invloedrijke mediapersoonlijkheden die met hun gereformeerde achtergrond hebben gebroken zijn [[Cisca Dresselhuys]] en [[Peter R. de Vries]]. | |||
==Literatuur== | ==Literatuur== | ||
In de Nederlandse literatuur is het aantal ex-gereformeerden goed vertegenwoordigd. Dit zijn onder meer [[Jan Wolkers]], [[Maarten Biesheuvel]] en [[Maarten 't Hart]]. Wolkers is voor de [[Tweede Wereldoorlog]] opgegroeid, Biesheuvel en 't Hart tijdens en na de oorlog. In hun boeken is weerzin tegen de strengheid van hun opvoeding gemengd met een zekere [[nostalgie]] naar de vormen en teksten van de kerk van hun jeugd. Ook | In de Nederlandse literatuur is het aantal ex-gereformeerden goed vertegenwoordigd. Dit zijn onder meer [[Jan Wolkers]], [[J.M.A. Biesheuvel|Maarten Biesheuvel]] en [[Maarten 't Hart]]. Wolkers is voor de [[Tweede Wereldoorlog]] opgegroeid, Biesheuvel en 't Hart tijdens en na de oorlog. Recent is de uit bevindelijk gereformeerde kring afkomstige schrijver [[Jan Siebelink]] het boegbeeld van de ex-gereformeerden geworden. In hun boeken is weerzin tegen de strengheid van hun opvoeding gemengd met een zekere [[nostalgie]] naar de vormen en teksten van de kerk van hun jeugd. Ook een cabaretier als [[Jack Spijkerman]] valt min of meer in dezelfde categorie. | ||
==Muziek== | ==Muziek== | ||
Het liedje '' | Het liedje ''Papa'' van [[Stef Bos]] gaat over zijn streng gereformeerde vader. | ||
== Lijst van ex-gereformeerden == | == Lijst van bekende ex-gereformeerden == | ||
* [[Maarten Biesheuvel]] (1939), schrijver | * [[J.M.A. Biesheuvel|Maarten Biesheuvel]] (1939), schrijver | ||
* [[Stef Bos]] (1961), zanger en acteur | * [[Stef Bos]] (1961), zanger en acteur | ||
* [[Lans Bovenberg]] (1958), econoom (overgegaan naar de [[pinksterbeweging]]) | * [[Lans Bovenberg]] (1958), econoom (overgegaan naar de [[pinksterbeweging]]) | ||
* [[ | * [[Martin Bril]] (1959-2009), columnist, schrijver en dichter | ||
* [[Lenette van Dongen]] (1958), cabaretière | * [[Lenette van Dongen]] (1958), cabaretière | ||
* [[Cisca Dresselhuys]] (1943), journaliste en feminist | |||
* [[Gretta Duisenberg]] (1942), politiek activiste | * [[Gretta Duisenberg]] (1942), politiek activiste | ||
* [[Maarten 't Hart]] (1944), bioloog en schrijver | * [[Maarten 't Hart]] (1944), bioloog en schrijver | ||
* [[ | * [[Oek de Jong]] (1952), schrijver | ||
* [[Han Lammers]] (1931-2000), journalist, bestuurder en | * [[Jan Kassies]] (1920-1995), [[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]-politicus, [[VPRO]]-omroepvoorzitter, kunstbestuurder en cultuurfilosoof | ||
* [[Han Lammers]] (1931-2000), journalist, bestuurder en [[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]-politicus | |||
* [[Margriet van der Linden]] (1970), journaliste, presentatrice en feminist | |||
* [[Geert Mak]] (1946), journalist en geschiedschrijver | * [[Geert Mak]] (1946), journalist en geschiedschrijver | ||
* [[Bram Moerland]] (1939), filosoof, vertaler en gnosticus | * [[Bram Moerland]] (1939), filosoof, vertaler en gnosticus | ||
* [[Erik van Muiswinkel]] (1961), cabaretier | * [[Erik van Muiswinkel]] (1961), cabaretier | ||
* [[Aad Nuis]] (1933-2007), | * [[Aad Nuis]] (1933-2007), politicoloog, letterkundige, literatuurcriticus, bestuurder, journalist, columnist, publicist en politicus ([[Democraten 66|D66]]) | ||
* [[Henk Pos]] (1898-1955), filosoof (hoogleraar wijsbegeerte [[Universiteit van Amsterdam]]) en voorzitter [[Humanistisch Verbond (Nederland)|Humanistisch Verbond]] | * [[Henk Pos]] (1898-1955), filosoof (hoogleraar wijsbegeerte [[Universiteit van Amsterdam]]) en voorzitter [[Humanistisch Verbond (Nederland)|Humanistisch Verbond]] | ||
* [[Henk van Randwijk]] (1909-1966), schrijver, dichter, journalist en verzetsman | * [[H.M. van Randwijk|Henk van Randwijk]] (1909-1966), schrijver, dichter, journalist en verzetsman | ||
* [[Jan Siebelink]] (1938), schrijver en essayist | |||
* [[Jack Spijkerman]] (1948), cabaretier, radio- en tv-presentator | * [[Jack Spijkerman]] (1948), cabaretier, radio- en tv-presentator | ||
* [[Jan Terlouw]] (1931), natuurkundige, schrijver en politicus ([[Democraten 66|D66]], afkomstig uit de [[Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland|Gereformeerde Bond]]) | |||
* [[Tjitze Tjepkema]] (1963), theoloog en predikant (overgestapt naar de [[rooms-katholieke Kerk]]) | * [[Tjitze Tjepkema]] (1963), theoloog en predikant (overgestapt naar de [[rooms-katholieke Kerk]]) | ||
* [[Bob den Uyl]] (1930-1992), schrijver | * [[Franca Treur]] (1979), schrijfster en journaliste | ||
* [[Bob den Uyl]] (1930-1992), schrijver en jazztrompettist | |||
* [[Joop den Uyl]] (1919-1987), politicus ([[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]-premier van 1973 tot 1977) | * [[Joop den Uyl]] (1919-1987), politicus ([[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]-premier van 1973 tot 1977) | ||
* [[Feike ter Velde]] (1940), evangelist, (radio)presentator en publicist (overgegaan naar een evangelische gemeente) | |||
* [[Ella Vogelaar]] (1949), (vakbonds)bestuurder en politica (PvdA, oud-minister) | |||
* [[Henk Vredeling]] (1924-2007), politicus ([[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]) | * [[Henk Vredeling]] (1924-2007), politicus ([[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]) | ||
* [[Peter R. de Vries]] (1956), misdaadverslaggever en televisiemaker/-presentator | * [[Peter R. de Vries]] (1956), misdaadverslaggever en televisiemaker/-presentator | ||
| Regel 48: | Regel 60: | ||
* Dijk, Gertjan van (2005). ''De openbaring aan Hendrik Vis.'' Amsterdam: Pimento. ISBN 9049999948. | * Dijk, Gertjan van (2005). ''De openbaring aan Hendrik Vis.'' Amsterdam: Pimento. ISBN 9049999948. | ||
* [[Jan Siebelink|Siebelink, Jan]] (2005). ''Knielen op een bed violen.'' Amsterdam: De Bezige Bij. ISBN 9023416341. | * [[Jan Siebelink|Siebelink, Jan]] (2005). ''Knielen op een bed violen.'' Amsterdam: De Bezige Bij. ISBN 9023416341. | ||
* Haasnoot, Robert (1999). ''Waanzee.'' Breda: De Geus. ISBN 9052266689. | * Haasnoot, Robert (1999). ''Waanzee.'' Breda: De Geus. ISBN 9052266689. | ||
* [[Maarten 't Hart|Hart, Maarten 't]] (1998). ''De vlieger.'' Amsterdam: De Arbeiderspers. ISBN 9029521430. | * [[Maarten 't Hart|Hart, Maarten 't]] (1998). ''De vlieger.'' Amsterdam: De Arbeiderspers. ISBN 9029521430. | ||
| Regel 56: | Regel 67: | ||
* Langenberg, Roeltje (1995). ''De zoom van zijn kleed.'' Kampen: Uitgeverij Kok. ISBN 9024278279. | * Langenberg, Roeltje (1995). ''De zoom van zijn kleed.'' Kampen: Uitgeverij Kok. ISBN 9024278279. | ||
==Zie ook== | |||
* [[Gereformeerd]] | |||
* [[Secularisering]] | |||
{{Wikidata|Q2502303}} | |||
[[Categorie:Gereformeerd]] | [[Categorie:Gereformeerd]] | ||
Versie van 7 feb 2015 19:05
Ex-gereformeerden zijn mensen die dooplid of belijdend lid zijn geweest van gereformeerde denominaties.
Aanvankelijk werden vooral ex-leden van de Gereformeerde Kerken in Nederland, met afstand het grootste gereformeerde kerkgenootschap, als ex-gereformeerd betiteld. Sinds de jaren zestig hebben echter ook andere, kleinere gereformeerde denominaties te maken gekregen met kerkverlating, waardoor de definitie van 'ex-gereformeerd' is verbreed en tegenwoordig ook ex-leden van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de Nederlands Gereformeerde Kerken of de verschillende kerken die gerekend worden tot de bevindelijk gereformeerden omvat. Tot deze laatste groep behoren de Gereformeerde Gemeenten, de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland, de Christelijke Gereformeerde Kerken en de vroegere Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk.
Achtergrond
Veel ex-gereformeerden 'dwepen' nog met hun achtergrond. Zo is een gereformeerde jeugd één van de belangrijkste thema's in het oeuvre van Maarten 't Hart en Maarten Biesheuvel. Kenmerkend voor veel ex-gereformeerden is dat zij hun gereformeerde verleden niet helemaal los kunnen laten: zo is de genoemde Maarten 't Hart een groot liefhebber van psalmen en orgelspel. De meesten hebben in het algemeen een negatieve opvatting over de gereformeerde levenswijze. Zo typeerde Jan Wolkers deze graag als 'kleinburgerlijk'.
Politiek en media
Ex-gereformeerde politici hebben een groot stempel gedrukt op de Nederlandse politiek. Zo waren Joop den Uyl, Henk Vredeling, Han Lammers en Jan Pronk (PvdA) en Bas de Gaay Fortman (PPR) (ex-)gereformeerd. Ook in de Communistische Partij was een aantal ex-gereformeerden te vinden, zoals het Kamerlid Marius Ernsting. Prominente (ex-)LPF'ers met een gereformeerde achtergrond zijn Joost Eerdmans, Wien van den Brink en Hilbrand Nawijn. Anno 2008 zijn opvallend veel prominente PvdA-politici ex-gereformeerden, waaronder minister en vice-premier Wouter Bos, de minister Eberhard van der Laan, en oud-minister Ella Vogelaar.
Ex-gereformeerden hebben eveneens belangrijke posities in de landelijke media bekleed. Voorbeelden van invloedrijke mediapersoonlijkheden die met hun gereformeerde achtergrond hebben gebroken zijn Cisca Dresselhuys en Peter R. de Vries.
Literatuur
In de Nederlandse literatuur is het aantal ex-gereformeerden goed vertegenwoordigd. Dit zijn onder meer Jan Wolkers, Maarten Biesheuvel en Maarten 't Hart. Wolkers is voor de Tweede Wereldoorlog opgegroeid, Biesheuvel en 't Hart tijdens en na de oorlog. Recent is de uit bevindelijk gereformeerde kring afkomstige schrijver Jan Siebelink het boegbeeld van de ex-gereformeerden geworden. In hun boeken is weerzin tegen de strengheid van hun opvoeding gemengd met een zekere nostalgie naar de vormen en teksten van de kerk van hun jeugd. Ook een cabaretier als Jack Spijkerman valt min of meer in dezelfde categorie.
Muziek
Het liedje Papa van Stef Bos gaat over zijn streng gereformeerde vader.
Lijst van bekende ex-gereformeerden
- Maarten Biesheuvel (1939), schrijver
- Stef Bos (1961), zanger en acteur
- Lans Bovenberg (1958), econoom (overgegaan naar de pinksterbeweging)
- Martin Bril (1959-2009), columnist, schrijver en dichter
- Lenette van Dongen (1958), cabaretière
- Cisca Dresselhuys (1943), journaliste en feminist
- Gretta Duisenberg (1942), politiek activiste
- Maarten 't Hart (1944), bioloog en schrijver
- Oek de Jong (1952), schrijver
- Jan Kassies (1920-1995), PvdA-politicus, VPRO-omroepvoorzitter, kunstbestuurder en cultuurfilosoof
- Han Lammers (1931-2000), journalist, bestuurder en PvdA-politicus
- Margriet van der Linden (1970), journaliste, presentatrice en feminist
- Geert Mak (1946), journalist en geschiedschrijver
- Bram Moerland (1939), filosoof, vertaler en gnosticus
- Erik van Muiswinkel (1961), cabaretier
- Aad Nuis (1933-2007), politicoloog, letterkundige, literatuurcriticus, bestuurder, journalist, columnist, publicist en politicus (D66)
- Henk Pos (1898-1955), filosoof (hoogleraar wijsbegeerte Universiteit van Amsterdam) en voorzitter Humanistisch Verbond
- Henk van Randwijk (1909-1966), schrijver, dichter, journalist en verzetsman
- Jan Siebelink (1938), schrijver en essayist
- Jack Spijkerman (1948), cabaretier, radio- en tv-presentator
- Jan Terlouw (1931), natuurkundige, schrijver en politicus (D66, afkomstig uit de Gereformeerde Bond)
- Tjitze Tjepkema (1963), theoloog en predikant (overgestapt naar de rooms-katholieke Kerk)
- Franca Treur (1979), schrijfster en journaliste
- Bob den Uyl (1930-1992), schrijver en jazztrompettist
- Joop den Uyl (1919-1987), politicus (PvdA-premier van 1973 tot 1977)
- Feike ter Velde (1940), evangelist, (radio)presentator en publicist (overgegaan naar een evangelische gemeente)
- Ella Vogelaar (1949), (vakbonds)bestuurder en politica (PvdA, oud-minister)
- Henk Vredeling (1924-2007), politicus (PvdA)
- Peter R. de Vries (1956), misdaadverslaggever en televisiemaker/-presentator
- Jan Wolkers (1925-2007), kunstenaar en schrijver
Literatuurlijst
Beschouwend
- Pronk, Petra (2003). In zonde ontvangen en geboren: tien bekende en onbekende Nederlanders over hun afscheid van de orthodoxie. Kampen: Ten Have. ISBN 9025953433.
- Aalst, G.J. van, et al (1991). Onderzoek kerkverlating in de Gereformeerde Gemeenten. Uitgave in eigen beheer.
Proza
- Dijk, Gertjan van (2005). De openbaring aan Hendrik Vis. Amsterdam: Pimento. ISBN 9049999948.
- Siebelink, Jan (2005). Knielen op een bed violen. Amsterdam: De Bezige Bij. ISBN 9023416341.
- Haasnoot, Robert (1999). Waanzee. Breda: De Geus. ISBN 9052266689.
- Hart, Maarten 't (1998). De vlieger. Amsterdam: De Arbeiderspers. ISBN 9029521430.
- Siebelink, Jan (1998). De bloemen van Oscar Kristelijn. Amsterdam: Meulenhoff. ISBN 9029058196.
- Langenberg, Roeltje (1998). Gezond verstand. Kampen: Uitgeverij Kok. ISBN 9024293324.
- Langenberg, Roeltje (1997). Onder de guillotine. Kampen: Uitgeverij Kok. ISBN 9024291763.
- Langenberg, Roeltje (1995). De zoom van zijn kleed. Kampen: Uitgeverij Kok. ISBN 9024278279.
Zie ook
Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)