Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Achenebbisj: verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Achenebbisj&oldid=41124884 27 mei 2006 Dedalus) |
(anders gesorteerd, aangevuld, refs) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Achenebbisj''' | '''Achenebbisj''' [''ache·n<u>e</u>b·bisj''] is een [[Amsterdam]]s woord, dat „armoedig, rommelig” betekent. Het woord stamt uit het [[Jiddisch]], waar het als uitroep van medelijden of spijt „och!, helaas!, jammer!” kan betekenen, evenals „armoedig, zielig”.<ref name=sofeer>http://sofeer.nl/woordenlijst/a/achenebbisj.htm</ref> | ||
==Oorsprong== | ==Oorsprong== | ||
'' | Het woord ''achenebbisj'' werd in het Amsterdams opgenomen via het [[Jiddisch]] en werd vooral door de Joodse gemeenschap in Amsterdam gebruikt. Jiddisch zelf nam vele woorden over uit bijvoorbeeld het [[Pools]] en het [[Russisch]]. ''Achenebbisj'' is op zich een samenstelling. Het woord ''nebbisj'' (ook ''nebbech''), heeft in het Jiddisch vrijwel dezelfde betekenis als ''achenebbisj''. Dit is volgens [[I. H. Taviov]] overgenomen uit het Pools, van het woord ''nieboxa'' dat ongeveer „ellendige” zou betekenen; een afleiding van ''nit bei eich'' („[moge dat] niet met jullie [gebeuren]”) lijkt ook mogelijk.<ref>[http://philipwitriol.files.wordpress.com/2011/08/polish-russian-elements-in-yiddish.pdf ''Polish and Russian elements in Yiddish''] augustus 2011</ref> | ||
Door de hedendaagse media worden lokale woorden minder gebruikt, omdat het wenselijk is dat de gebruikte taal in het hele taalgebied te begrijpen is. Het woord ''achenebbisj'' verspreidde zich onder andere via de media ook in andere delen van het land. | |||
==Mooiste Amsterdamse woord== | |||
In 2006 werd het woord ''achenebbisj'' door de lezers van ''[[Het Parool]]'' verkozen tot het mooiste Amsterdamse woord. Het kreeg de voorkeur boven concurrenten als [[pikketanissie]], [[attenoje]], [[drijfsijssie]] en [[Mokum]]. Het werd mogelijk verkozen omdat de lezers vijf woorden mochten kiezen. Het woord ''achenebbisj'' (of ''aggenebbisj'') stond bij vele lezers pas op de vijfde plaats, maar stond in het lijstje van heel veel lezers.<ref name=Parool2006>{{ts.|Het Parool}}, 6 mei 2006, ''Dossier: Het mooiste Amsterdamse woord: Achenebbisj''</ref> | |||
De jury van deze mooistewoordverkiezing bestond uit ''Parool''-journalist [[Paul Arnoldussen]], zanger-dichter [[Rick de Leeuw]] en ''[[Onze Taal]]''-redacteur Saskia Aukema.<ref name=Parool2006/> | |||
==Spelling== | ==Spelling== | ||
Ook de spelling ''aggenebisj'' komt voor. ''Het Parool'' zegt de spelling uit [[Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal|Van Dale]] te hebben aangehouden. Van Dale vermeldt echter zowel ''achenebbisj'' als ''aggenebbisj''. In het [[Groene Boekje]] is enkel de schrijfwijze ''achenebbisj'' opgenomen. De woordenlijst Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands vermeldt daarnaast ook ochenebbisj.<ref name=sofeer/> | |||
De | |||
==Weblinks== | |||
* {{aut|Paul Arnoldsussen}}, in: {{ts.|Het Parool}}, 6 mei 2006, [https://web.archive.org/web/20060930111910/http://www.parool.nl/dossiers/mooistewoord/052706-maw.html ''Dossier: Het mooiste Amsterdamse woord: Achenebbisj''] (gearchiveerde versie op Archive.org) | |||
{{reflist}} | |||
{{Navigatie Jiddisch}} | {{Navigatie Jiddisch}} | ||
[[Categorie:Amsterdams]] | [[Categorie: Amsterdams]] | ||
[[Categorie:Jiddisch]] | [[Categorie: Jiddisch]] | ||
[[Categorie:Uitdrukking]] | [[Categorie: Uitdrukking]] | ||
Versie van 5 mei 2014 20:05
Achenebbisj [ache·neb·bisj] is een Amsterdams woord, dat „armoedig, rommelig” betekent. Het woord stamt uit het Jiddisch, waar het als uitroep van medelijden of spijt „och!, helaas!, jammer!” kan betekenen, evenals „armoedig, zielig”.[1]
Oorsprong
Het woord achenebbisj werd in het Amsterdams opgenomen via het Jiddisch en werd vooral door de Joodse gemeenschap in Amsterdam gebruikt. Jiddisch zelf nam vele woorden over uit bijvoorbeeld het Pools en het Russisch. Achenebbisj is op zich een samenstelling. Het woord nebbisj (ook nebbech), heeft in het Jiddisch vrijwel dezelfde betekenis als achenebbisj. Dit is volgens I. H. Taviov overgenomen uit het Pools, van het woord nieboxa dat ongeveer „ellendige” zou betekenen; een afleiding van nit bei eich („[moge dat] niet met jullie [gebeuren]”) lijkt ook mogelijk.[2]
Door de hedendaagse media worden lokale woorden minder gebruikt, omdat het wenselijk is dat de gebruikte taal in het hele taalgebied te begrijpen is. Het woord achenebbisj verspreidde zich onder andere via de media ook in andere delen van het land.
Mooiste Amsterdamse woord
In 2006 werd het woord achenebbisj door de lezers van Het Parool verkozen tot het mooiste Amsterdamse woord. Het kreeg de voorkeur boven concurrenten als pikketanissie, attenoje, drijfsijssie en Mokum. Het werd mogelijk verkozen omdat de lezers vijf woorden mochten kiezen. Het woord achenebbisj (of aggenebbisj) stond bij vele lezers pas op de vijfde plaats, maar stond in het lijstje van heel veel lezers.[3]
De jury van deze mooistewoordverkiezing bestond uit Parool-journalist Paul Arnoldussen, zanger-dichter Rick de Leeuw en Onze Taal-redacteur Saskia Aukema.[3]
Spelling
Ook de spelling aggenebisj komt voor. Het Parool zegt de spelling uit Van Dale te hebben aangehouden. Van Dale vermeldt echter zowel achenebbisj als aggenebbisj. In het Groene Boekje is enkel de schrijfwijze achenebbisj opgenomen. De woordenlijst Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands vermeldt daarnaast ook ochenebbisj.[1]
Weblinks
- Paul Arnoldsussen, in: Het Parool, 6 mei 2006, Dossier: Het mooiste Amsterdamse woord: Achenebbisj (gearchiveerde versie op Archive.org)
- ↑ 1,0 1,1 http://sofeer.nl/woordenlijst/a/achenebbisj.htm
- º Polish and Russian elements in Yiddish augustus 2011
- ↑ 3,0 3,1 Het Parool, 6 mei 2006, Dossier: Het mooiste Amsterdamse woord: Achenebbisj
| Jiddisch |
|---|
|
Literatuur: Overzicht · Alfabet · Isaac Bashevis Singer · Sholem Asch · Sholom Aleichem · Der Nister · Chaim Nachman Bialik · Glikl Hamel · Ramsj |