Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Maretak: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 17: | Regel 17: | ||
|datum= 1753 | |datum= 1753 | ||
}} | }} | ||
De '''maretak''' oftewel '''vogellijm''' oftewel '''mistletoe''' oftewel '''mistel''' oftewel '''Viscum album''' is een [[groenblijvende]] plant uit de [[sandelhoutfamilie]] (''Santalaceae''). De plant leeft op [[boom (plant)|bomen]]. Het is een half[[parasiet]]: voor water en zouten is de plant afhankelijk van zijn [[Gastheer (biologie)|gastheer]]. In Nederland is de soort [[Lijst van wettelijk beschermde planten in Nederland|wettelijk beschermd]]. De maretak wordt thans ook met succes gekweekt. | De '''maretak''' oftewel '''vogellijm''' oftewel '''mistletoe''' oftewel '''mistel''' oftewel '''Viscum album''' is een [[groenblijvende]] plant uit de [[sandelhoutfamilie]] (''Santalaceae''). De plant leeft op [[boom (plant)|bomen]]. Het is een half[[parasiet]]: voor water en zouten is de plant afhankelijk van zijn [[Gastheer (biologie)|gastheer]]. In Nederland is de soort [[Lijst van wettelijk beschermde planten in Nederland|wettelijk beschermd]]. De maretak wordt thans ook met succes gekweekt. | ||
De maretak komt in geheel Nederland en in het oosten van België voor. De noordelijke grens is niet [[Zuid-Limburg (Nederland)|Zuid-Limburg]]. In Zuid-Limburg is de soort echter vrij algemeen, wat niet geldt voor de rest van Nederland.In Duitsland komt de maretak ook heel veel voor en dan vooral in de appelbomen. In Noord-[[Denemarken]] is de maretak aangetroffen op een [[ratelpopulier]]. De plant komt voor op [[populier]]en, (echter nooit in [[zwarte populier]]en), [[appel (vrucht)|appelbomen]] en [[meidoorn]]. | De maretak komt in geheel Nederland en in het oosten van België voor. De noordelijke grens is niet [[Zuid-Limburg (Nederland)|Zuid-Limburg]]. In Zuid-Limburg is de soort echter vrij algemeen, wat niet geldt voor de rest van Nederland.In Duitsland komt de maretak ook heel veel voor en dan vooral in de appelbomen. In Noord-[[Denemarken]] is de maretak aangetroffen op een [[ratelpopulier]]. De plant komt voor op [[populier]]en, (echter nooit in [[zwarte populier]]en), [[appel (vrucht)|appelbomen]] en [[meidoorn]]. | ||
De witte, besachtige vrucht wordt door vogels verspreid. Deze worden genuttigd in de oksel van een boomtak, het zaad blijft liggen en ontkiemt. De wortel groeit in de boom. Zaden worden niet verteerd en hebben een kleverige laag, vandaar ook de naam | De witte, besachtige vrucht wordt door vogels verspreid. Deze worden genuttigd in de oksel van een boomtak, het zaad blijft liggen en ontkiemt. De wortel groeit in de boom. Zaden worden niet verteerd en hebben een kleverige laag, vandaar ook de naam ’vogellijm’. De [[zaad (plant)|zaden]] zijn giftig. | ||
Bijnamen die aan de wintergroene struik worden gegeven zijn boomkruid, duivelsgras, duivelsnest, hamschel, hamspoen, heksennest, holster, hulster, kersterhout, lijmkruid, mattekruid, mistel, mistletoe, priemst, raamsch, slangentong, viscus en vogellijm. | Bijnamen die aan de wintergroene struik worden gegeven zijn boomkruid, duivelsgras, duivelsnest, hamschel, hamspoen, heksennest, holster, hulster, kersterhout, lijmkruid, mattekruid, mistel, mistletoe, priemst, raamsch, slangentong, viscus en vogellijm. | ||
| Regel 28: | Regel 28: | ||
*De maretak staat bekend als [[heksenkruid (heksen)|heksenkruid]]. | *De maretak staat bekend als [[heksenkruid (heksen)|heksenkruid]]. | ||
*Met name ten tijde van de jaarwisseling wordt maretak als versiering opgehangen. Het gebruik wil dat iemand die er onder staat ongestraft gekust mag worden. | *Met name ten tijde van de jaarwisseling wordt maretak als versiering opgehangen. Het gebruik wil dat iemand die er onder staat ongestraft gekust mag worden. | ||
*De maretak wordt aan de balken van stallen gehangen; het diende om de mare (wat [[heks (persoon)|heks]], [[spook]] of [[nachtmerrie]] betekent) weg te jagen en zo het vee vruchtbaar te houden. | |||
*Een deel van de wetenschappelijke naam van de maretak, ''Viscum'', houdt [[etyomologie|etymologisch]] verband met het woord [[viscositeit]], de ’mate van stroperigheid’ van vloeistoffen. | |||
*Bij de Kelten en Germanen was de maretak een [[heilig]]e plant, die in hun [[magie|magische]] [[ritueel|vruchtbaarheidsrituelen]] een belangrijke rol speelde. Volgens [[Plinius de Oudere]] sneed een in wit geklede druïde in de [[midwinter]]ceremonie met een gouden [[sikkel (werktuig)|sikkel]] de maretak uit de heilige eik. De afgesneden plant mocht de grond niet raken en werd in witte doeken opgevangen. Daarna slachtte hij de [[offer (religie)|offerdieren]] en dompelde de maretak in water dat dan als bescherming tegen ziekten en onheil werd gebruikt. De offergaven waren bestemd voor de [[geest]]en van de vruchtbaarheid, zoals de godin [[Freya]]. | *Bij de Kelten en Germanen was de maretak een [[heilig]]e plant, die in hun [[magie|magische]] [[ritueel|vruchtbaarheidsrituelen]] een belangrijke rol speelde. Volgens [[Plinius de Oudere]] sneed een in wit geklede druïde in de [[midwinter]]ceremonie met een gouden [[sikkel (werktuig)|sikkel]] de maretak uit de heilige eik. De afgesneden plant mocht de grond niet raken en werd in witte doeken opgevangen. Daarna slachtte hij de [[offer (religie)|offerdieren]] en dompelde de maretak in water dat dan als bescherming tegen ziekten en onheil werd gebruikt. De offergaven waren bestemd voor de [[geest]]en van de vruchtbaarheid, zoals de godin [[Freya]]. | ||
*In de Scandinavische mythologie | *In de Scandinavische/[[Noordse mythologie]] wordt [[Baldr]] door een pijlpunt gemaakt van een twijg van de maretak, afgeschoten door zijn blinde broer, die in de val werd gelokt door [[Loki]], [[Höðr]] gedood. De maretak is het enige middel waarmee Baldr verwond kan worden. | ||
== | ==Geneeskunde (en volksgeneeskunde)== | ||
De maretak stond als geneesmiddel bekend ([[Hippocrates van Kos|Hippocrates]], [[Rembert Dodoens|Dodoens]]). In de [[antroposofische geneeskunde]], [[kruidengeneeeskunde]] en [[volksgeneeskunde]] wordt de maretak nog altijd gebruikt om zijn medicinale eigenschappen. | |||
== | ==Weblink== | ||
*{{Soortenbank|2824|Maretak (''Viscum album'')}} | *{{Soortenbank|2824|Maretak (''Viscum album'')}} | ||
Versie van 16 sep 2020 16:19
| Maretak | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Maretak (Viscum album) | |||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||||
| Viscum album L. (1753) |
De maretak oftewel vogellijm oftewel mistletoe oftewel mistel oftewel Viscum album is een groenblijvende plant uit de sandelhoutfamilie (Santalaceae). De plant leeft op bomen. Het is een halfparasiet: voor water en zouten is de plant afhankelijk van zijn gastheer. In Nederland is de soort wettelijk beschermd. De maretak wordt thans ook met succes gekweekt.
De maretak komt in geheel Nederland en in het oosten van België voor. De noordelijke grens is niet Zuid-Limburg. In Zuid-Limburg is de soort echter vrij algemeen, wat niet geldt voor de rest van Nederland.In Duitsland komt de maretak ook heel veel voor en dan vooral in de appelbomen. In Noord-Denemarken is de maretak aangetroffen op een ratelpopulier. De plant komt voor op populieren, (echter nooit in zwarte populieren), appelbomen en meidoorn.
De witte, besachtige vrucht wordt door vogels verspreid. Deze worden genuttigd in de oksel van een boomtak, het zaad blijft liggen en ontkiemt. De wortel groeit in de boom. Zaden worden niet verteerd en hebben een kleverige laag, vandaar ook de naam ’vogellijm’. De zaden zijn giftig.
Bijnamen die aan de wintergroene struik worden gegeven zijn boomkruid, duivelsgras, duivelsnest, hamschel, hamspoen, heksennest, holster, hulster, kersterhout, lijmkruid, mattekruid, mistel, mistletoe, priemst, raamsch, slangentong, viscus en vogellijm.
Culturele betekenis
- De maretak staat bekend als heksenkruid.
- Met name ten tijde van de jaarwisseling wordt maretak als versiering opgehangen. Het gebruik wil dat iemand die er onder staat ongestraft gekust mag worden.
- De maretak wordt aan de balken van stallen gehangen; het diende om de mare (wat heks, spook of nachtmerrie betekent) weg te jagen en zo het vee vruchtbaar te houden.
- Een deel van de wetenschappelijke naam van de maretak, Viscum, houdt etymologisch verband met het woord viscositeit, de ’mate van stroperigheid’ van vloeistoffen.
- Bij de Kelten en Germanen was de maretak een heilige plant, die in hun magische vruchtbaarheidsrituelen een belangrijke rol speelde. Volgens Plinius de Oudere sneed een in wit geklede druïde in de midwinterceremonie met een gouden sikkel de maretak uit de heilige eik. De afgesneden plant mocht de grond niet raken en werd in witte doeken opgevangen. Daarna slachtte hij de offerdieren en dompelde de maretak in water dat dan als bescherming tegen ziekten en onheil werd gebruikt. De offergaven waren bestemd voor de geesten van de vruchtbaarheid, zoals de godin Freya.
- In de Scandinavische/Noordse mythologie wordt Baldr door een pijlpunt gemaakt van een twijg van de maretak, afgeschoten door zijn blinde broer, die in de val werd gelokt door Loki, Höðr gedood. De maretak is het enige middel waarmee Baldr verwond kan worden.
Geneeskunde (en volksgeneeskunde)
De maretak stond als geneesmiddel bekend (Hippocrates, Dodoens). In de antroposofische geneeskunde, kruidengeneeeskunde en volksgeneeskunde wordt de maretak nog altijd gebruikt om zijn medicinale eigenschappen.
Weblink
- Maretak (Viscum album) op SoortenBank.nl (gebaseerd op de 22e, voorlaatste, druk van de Heukels)
Vrije mediabestanden over Viscum album op Wikimedia Commons