Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Fietselfstedentocht: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fietselfstedentocht&oldid=29419595)
 
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fietselfstedentocht&oldid=61002556)
 
Regel 1: Regel 1:
De '''Fietselfstedentocht''', tot [[2009]] '''Elfsteden Rijwieltocht''' geheten, is een jaarlijks georganiseerde [[toertocht]] op de [[fiets]] langs de [[Friese elf steden]].  
{{Infobox fietstocht
| naam          = Fietselfstedentocht
| afbeelding    = Bolsward - Elfstedenrijwieltocht.jpg
| onderschrift  = Centrum van Bolsward, wachtend op het vertreksein (2006)
| organisatie    = [[Stichting de Friese Elfsteden Rijwieltocht]]
| plaats        = [[Bolsward]]
| regio          = [[Friesland]], [[Nederland]]
| lengte        = 235
| duur          =
| frequentie    = Jaarlijks op [[Pinksteren|Pinkstermaandag]]
| bijzonderheden = Maximaal 15.000 deelnemers
| kaart          = Fietselfstedentocht routekaart.jpg
| toelichting    = Routekaart Fietselfstedentocht
| website        = https://www.fietselfstedentocht.frl/
}}
[[Bestand:Fietselfstedentocht1912.jpg|thumb|Fietselfstedentocht, Sneek 1912]]
De '''Fietselfstedentocht''', tot [[2009]] '''Elfsteden Rijwieltocht''' geheten, is een jaarlijks georganiseerde [[toertocht]] op de [[fiets]] langs de [[Friese elf steden]] over een afstand van 235 km.


De tocht wordt georganiseerd door [[Stichting de Friese Elfsteden Rijwieltocht]]. De tocht is in [[1912]] voor het eerst georganiseerd en wordt sinds [[1947]] elk jaar op [[tweede Pinksterdag]] verreden. Alleen in [[2001]] werd de fietstocht afgelast om verspreiding van [[mond-en-klauwzeer|mond- en klauwzeer]] te voorkomen.
De tocht wordt georganiseerd door [[Stichting de Friese Elfsteden Rijwieltocht]]. De tocht werd in [[1912]] voor het eerst georganiseerd en wordt sinds [[1947]] elk jaar op tweede [[Pinksteren|Pinksterdag]] verreden. In 2009 werd de naam Elfsteden Rijwieltocht veranderd in Fietselfstedentocht zodat de naam beter aansluit bij het dagelijks taalgebruik. De naam van de organiserende stichting bleef onveranderd.


==Naam==
== Inschrijving ==
In 2009 werd de naam Elfsteden Rijwieltocht veranderd in Fietselfstedentocht zodat de naam beter aansluit bij het dagelijks taalgebruik. De naam van de organiserende stichting bleef onveranderd.
Ieder jaar kunnen er maximaal 15 000 fietsers meerijden. Het aantal fietsers dat mee wil rijden overtreft het maximum. Degenen die de tocht reeds vijf keer hebben verreden ontvangen een uitnodiging voor de voorinschrijving. Zij zijn zo verzekerd van deelname. Daarna start de vrije inschrijving, en na de sluitingstijd daarvan wordt er onder de inschrijvingen [[Loting|geloot]].


==Inschrijving==
In 2015 waren er 5700 voorinschrijvingen. Daarna waren er meer dan 20 000 aanmeldingen voor de resterende 9300 kaarten.
Ieder jaar kunnen er maximaal 15.000 fietsers meerijden. De laatste [[decennia]], vooral als er net een [[Elfstedentocht|schaatstocht]] geweest is, overtreft de vraag het maximum.  Degenen die de tocht reeds vijf keer hebben verreden ontvangen een [[uitnodiging]] waarmee ze kunnen inschrijven en zijn zo altijd verzekerd van deelname. Daarna start de vrije inschrijving die wordt gesloten als het maximum aantal bereikt is. In het verleden werd er onder de inschrijvingen ook wel [[Loting|geloot]].


==Starttijd==
== Starttijd ==
[[Bestand:Bolsward - Elfstedenrijwieltocht.jpg|thumb|250px|In de straten van Bolsward, wachtend op het vertreksein]]
[[Bestand:Stempelkaart Fietselfstedentocht controle 1991.jpg|thumb|Stempelkaart/controlekaart van 1991]]
Degenen wier inschrijving geaccepteerd is, ontvangen per post een stempelkaart, ook startkaart of controlekaart geheten. Deze kaart geldt als bewijs van inschrijving. Op de stempelkaarten staat aangegeven hoe laat er gestart mag worden. Momenteel zijn er 23 startgroepen van ruim 650 deelnemers (voorheen 24 van 625, nog eerder 25 van 600). De eerste groep start om 5 uur 's ochtends, de volgende groep steeds 8 minuten later. De laatste groep start pas tegen 8 uur.
[[Bestand:Fietselfstedentocht - stempelpost Franeker.jpg|thumb|Stempelpost in Franeker, waar de voormalige [[universiteit van Franeker|universiteit]] van de stad herleeft]]
[[Bestand:Fietselfstedentocht - stempelpost Holwerd.jpg|thumb|Uitrusten in Holwerd]]
Degenen wier inschrijving geaccepteerd is, ontvangen per post een [[stempelkaart]], ook startkaart of controlekaart geheten. Deze kaart geldt als bewijs van inschrijving. Op de stempelkaarten staat aangegeven hoe laat er gestart mag worden. Dit wordt door loting bepaald. Er zijn 23 startgroepen van ruim 650 deelnemers (voorheen 24 van 625, nog eerder 25 van 600). De eerste groep start om 5 uur 's ochtends, de volgende groep steeds acht minuten later. De laatste groep start daardoor pas tegen 8 uur.


Veel deelnemers willen zo vroeg mogelijk vertrekken. Er wordt voor de tocht flink gehandeld in stempelkaarten van een vroege startgroep. Of dat nodig is, is echter twijfelachtig, want ook voor langzame fietsers met een hoog startnummer is het doorgaans goed mogelijk om voor sluitingstijd ([[middernacht]]) de tocht te voltooien.
Veel deelnemers willen zo vroeg mogelijk vertrekken. Er wordt voor de tocht gehandeld in stempelkaarten van een vroege startgroep. In 2015 verschenen er 14 185 fietsers aan de start en ongeveer 14 000 daarvan haalden de eindstreep.


==De tocht==
== Route ==
[[Bestand:Elfstedesouvenirs.jpg|thumb|250px|Stempelkaarten, medailles, en briefjes die onderweg door de kinderen worden uitgedeeld]]
De tocht vertrekt in [[Bolsward]] en leidt via stempelposten in alle elf steden terug naar Bolsward, waar de deelnemers voor middernacht moeten aankomen om hun medaille in ontvangst te nemen. Bolsward wordt ook halverwege nog een keer bezocht en verder zijn er stempelposten in [[Holwerd]] en [[Oudemirdum]], hoewel dat geen steden zijn.<ref>[https://www.fietselfstedentocht.frl/nl-NL/route Routeinformatie steden]</ref>
[[Bestand:Elfstedenmedaille 2008.jpg|thumb|250px|Sinds 2008 is de medaille kruisvormig, net als het beroemde [[Elfstedenkruisje]] van de schaatstocht.]] Het is de bedoeling dat de volgende [[medaille|medailles]] dezelfde vorm hebben, met steeds weer een ander [[stadswapen]]. Boven het wapen staat ''Bolsward'' - de hoofdstad van de fietstocht. De tocht vertrekt in [[Bolsward]] en leidt via stempelposten in alle elf steden terug naar Bolsward, waar de deelnemers voor middernacht moeten aankomen om de begeerde medaille in ontvangst te mogen nemen. Bolsward wordt ook halverwege nog een keer bezocht en verder zijn er stempelposten in [[Holwerd]] en [[Oudemirdum]], hoewel dat geen steden zijn.


De fietstocht is een toertocht en geen [[wedstrijd]], dit in tegenstelling tot de [[elfstedentocht|schaatstocht]]. Er geldt zelfs een [[Maximumsnelheid|maximale snelheid]] van 25 km/h. Wie gemiddeld sneller heeft gereden moet bij enkele stempelposten (zie de tabel hieronder) wachten tot het moment dat hij/zij gepasseerd zou zijn indien er gemiddeld precies 25 km/h gereden zou zijn.
De fietstocht is een toertocht en geen [[wedstrijd]], dit in tegenstelling tot de [[elfstedentocht]] op de schaats. Er geldt een [[Maximumsnelheid|maximale snelheid]] van 25&nbsp;km/h. Wie gemiddeld sneller heeft gereden moet bij enkele stempelposten (zie de tabel hieronder) wachten tot het moment dat hij/zij gepasseerd zou zijn indien er gemiddeld precies 25&nbsp;km/h gereden zou zijn.


==Route==
De organisatie [[Bewegwijzering|bewegwijzert]] de af te leggen route vooraf. Vrijwel alle kruisingen worden afgezet door [[vrijwilliger]]s en [[politie]] zodat de deelnemers zo veel mogelijk kunnen doorfietsen. Alleen open bruggen en wachtrijen voor de stempelposten zorgen nog weleens voor oponthoud. [[Brugwachter]]s houden rekening met de fietsers door de bruggen zo min mogelijk te openen. Toch is dat door de drukke [[pleziervaart]] af en toe onvermijdelijk. Voor de brug bij Sloten kunnen de [[wachttijd|wachttijden]] voor de fietsers weleens oplopen.{{Bron?||2014|06|13}} In 2008 verving men de brug over de [[Jeltesloot]] door een [[Jeltesloot Aquaduct|aquaduct]] zodat deze geen [[obstakel]] meer vormt.
De tabel toont de stempelposten. De openingstijden van de stempelposten in Dokkum, Bolsward en Stavoren zijn afhankelijk van de groep waarin de fietser gestart is. Wie bijvoorbeeld in groep 23 is gestart, mag niet vóór 10:56 de stempelpost in Dokkum passeren.
 
=== Stempelposten ===
De tabel toont de stempelposten. De openingstijden van de stempelposten in Dokkum, Bolsward en Stavoren zijn afhankelijk van de groep waarin de fietser gestart is. Wie bijvoorbeeld in groep 23, de laatste, is gestart, mag niet vóór 10:56 de stempelpost in Dokkum passeren. Hoewel het geen steden zijn, wordt er ook gestempeld in Holwerd en Oudemirdum. In Bolsward wordt zelfs drie keer gestempeld, niet alleen bij vertrek en einde maar ook nog onderweg.


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!Stempelpost!!Afstand||colspan=2|Openingstijd||Sluitingstijd||rowspan=2|Verwachte<br>doorkomsttijd<!--bron www.11steden.nl-->
!Stempelpost!!Afstand<ref>[https://www.fietselfstedentocht.frl/nl-NL/route Routeinformatie afstanden]</ref>||colspan=2|Openingstijd||Sluitingstijd||rowspan=2|Verwachte<br />doorkomsttijd<!--bron www.11steden.nl-->
|-
|-
!||km||groep 1||groep 23||alle groepen
!||km||groep 1||groep 23||alle groepen
|-
|-
|[[Bolsward]] (start)||0||5:00||7:56||8:15||5:00-8:00
|[[Bolsward]] (start)||0||5:00||7:56||8:30<ref>Sedert 2016 staat op de stempelkaart dat het startpunt tot 8:30 open blijft voor eventuele laatkomers. Sedert 2018 staat het er ook van de andere stempelposten.</ref>||5:00-8:00
|-
|-
|[[Harlingen (stad)|Harlingen]]||18,6||||||align=center|†||5:30-9:30
|[[Harlingen (stad)|Harlingen]]||19||||||9:30||5:30-9:30
|-
|-
|[[Franeker]]||29,1||||||align=center|†||5:45-10:00
|[[Franeker]]||27||||||10:00||5:45-10:00
|-
|-
|[[Holwerd]] (extra stempelpost)||66,4||||||align=center|†||6:45-12:45
|[[Holwerd]] (geen stad)||70||||||12:15||6:45-12:15
|-
|-
|[[Dokkum]]||77,9||8:00||10:56||align=center|†||7:15-13:00
|[[Dokkum]]||80||8:00||10:56||13:00||7:15-13:00
|-
|-
|[[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]]||102,3||||||align=center|†||8:30-15:00
|[[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]]||108||||||14:45||8:30-14:45
|-
|-
|Bolsward (tussenstop)||135,7||10:15||13:11||17:00||9:30-16:30
|Bolsward (tussenstop)||140||10:15||13:11||17:00||9:30-16:30
|-
|-
|[[Sneek (stad)|Sneek]]||146,8||||||align=center|†||10:30-17:00
|[[Sneek (stad)|Sneek]]||150||||||17:45||10:30-17:00
|-
|-
|[[IJlst (stad)|IJlst]]||150,9||||||align=center|†||10:45-17:15
|[[IJlst (stad)|IJlst]]||154||||||18:00||10:45-17:15
|-
|-
|[[Sloten (Friesland)|Sloten]]||169,6||||||align=center|†||11:35-18:30
|[[Sloten (Friesland)|Sloten]]||172||||||19:30||11:35-18:30
|-
|-
|[[Oudemirdum]] (extra stempelpost)||182,9 ||||||align=center|†||12:00-19:45
|[[Oudemirdum]] (geen stad)||190||||||20:15||12:00-19:45
|-
|-
|[[Stavoren]]||198,5||13:00||15:56||align=center|†||12:45-21:00
|[[Stavoren]]||202||13:00||15:56||21:30||12:45-21:00
|-
|-
|[[Hindeloopen]]||208,3||||||align=center|†||13:15-21:30
|[[Hindeloopen]]||212||||||22:15||13:15-21:30
|-
|-
|[[Workum]]||216,3||||||align=center|†||13:30-22:30
|[[Workum]]||223||||||22:45||13:30-22:30
|-
|-
|Bolsward (einde)||229,4||||||24:00||14:15-24:00
|Bolsward (einde)||235||||||24:00||14:15-24:00
|}
|}


† Na passage van de [[bezemwagen]]
== Zwaarte ==
De totale afstand is 235 km. Er is weinig bos in Friesland, waardoor de wind vrij spel heeft. Vooral het 15 kilometer lange stuk van Oudemirdum tot Stavoren, via de IJsselmeerdijk, is berucht door de tegenwind waarmee de rijders vaak te maken krijgen. Desondanks komen vanaf 14:00 uur de snelste fietsers al over de eindstreep.
 
== Ondersteuning ==
Onderweg zijn er ondersteuningspunten voor de fietsers in Bartlehiem, Bolsward, Stavoren en Hindeloopen, waar ze voedsel en drank kunnen krijgen.
 
Langs de route wordt gepatrouilleerd door [[fietsenmaker]]s met een [[bestelwagen]]. Hun service is niet bedoeld voor slecht onderhouden fietsen, maar vooral voor [[noodreparatie]]s. De fietser hoeft voor de reparatie alleen het materiaal te betalen. De fietsers worden geacht zelf hun banden te kunnen plakken.


De route wordt vooraf door de organisatie volledig [[Bewegwijzering|bewegwijzerd]]. Vrijwel alle kruisingen op de route worden afgezet door [[vrijwilliger]]s en [[politie]] zodat de deelnemers zoveel mogelijk kunnen doorfietsen. Alleen open bruggen en wachtrijen voor de stempelposten zorgen nog wel eens voor oponthoud ([[klunen]]). Hoewel [[brugwachter|brugwachters]] rekening houden met de fietsers en trachten de bruggen zo min mogelijk te openen, is dat door de drukke [[pleziervaart]] af en toe toch onvermijdelijk. Met name voor de brug bij Sloten kunnen de [[wachttijd|wachttijden]] voor de fietsers oplopen. De brug over de [[Jeltesloot]] is in 2008 vervangen door een tunnel en dus geen [[obstakel]] meer.
== Medaille ==
[[Bestand:Appels_in_Bartlehiem.jpg|thumb|In Bartlehiem worden er appels uitgedeeld.]]
[[Bestand:Fiets11Stedentocht2010.jpg|thumb|left|140px|Medaille 2010 (met wapen van Dokkum)]]
Wie bij de finish de stempelkaart toont met alle stempels, ontvangt een medaille aan een lint met het patroon van de [[vlag van Friesland]]. In 2008 werd een medaille ingevoerd met de vorm van het [[Elfstedenkruisje]] en een wapen van een van de steden. In 2008 was dat het wapen van Harlingen, de eerste stad na het vertrek. In het jubileumjaar 2012 was Bolsward aan de beurt, de hoofdstad van de fietstocht en de vijfde stad na vertrek. Deze jubileummedaille was extra groot en kon aan een koord om de hals worden gedragen. In 2018 was de reeks voltooid.
{{clearleft}}
== Deelnemers en hun fietsen ==
[[Bestand:Fietselfsmurfentocht.JPG|thumb|Meefietsende groep verkleed als [[de Smurfen]]]]
[[Bestand:Fietselfstedentocht - vlaggen in Bolsward.jpg|thumb|In 2018 werd de gele Elfstedenvlag in Bolsward huis aan huis verspreid.]]
De meeste deelnemers rijden op [[racefiets]]en. Er zijn veel [[ligfiets]]en. Een [[velomobiel]], of dergelijke fiets met [[stroomlijn]]voorziening, is met ingang van 2013 niet meer toegestaan. Een hoge snelheid is ook mogelijk met een [[roeifiets]].


==Catering==
Veel deelnemers rijden met een "gewone" [[fiets]], soms met een vast [[Verzet (fiets)|verzet]]. [[Tandem (fiets)|Toertandems]] zijn ook populair.<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20161002193202/http://www.fietselfstedentocht.frl/nl-NL/about-the-eleven-cities-bicycle-tour Beschrijving van enige fietsen]</ref> Soms ziet men een [[Long John]] (Deense tweewielige bakfiets) of een [[hoge bi]]. Er rijden verder een aantal [[handbike|handbikers]] mee. Sommige deelnemers dragen opvallende kleren, hoedjes en toeters. Bijna al deze deelnemers weten de eindstreep op tijd te halen.
[[Bestand:Appels_in_Bartlehiem.jpg|thumb|250px|In Bartlehiem worden er appels uitgedeeld]]
De fietsers kunnen onderweg rekenen op enkele verfrissingen:
*Bartlehiem: [[Appel (vrucht)|appel]]
*Bolsward: [[groentesoep]]
*Stavoren: [[zuiveldrank]]


==Ondersteuning==
==Afgelastingen==
Langs de route wordt gepatrouilleerd door [[fietsenmaker]]s die in een [[bestelwagen]] alles hebben voor de belangrijkste [[reparatie]]s. Hun service is niet bedoeld voor slecht onderhouden fietsen. Vaak zullen ze zich beperken tot een noodreparatie, voldoende om de eindstreep te bereiken.
In 2001, tijdens de [[MKZ-crisis (2001)|MKZ-crisis]], werd de fietstocht afgelast om verspreiding van [[mond-en-klauwzeer]] te voorkomen.


De fietser hoeft voor de reparatie alleen het materiaal te betalen, er wordt geen arbeidsloon in rekening gebracht en de reparateur verdient dus alleen aan het verschil tussen inkoops- en verkoopsprijs.
In 2020 werd de tocht afgelast wegens de [[coronapandemie]].


Het plakken van een band levert de reparateur niets op, het gebruikte materiaal is immers minimaal. Daarom wordt van de fietsers verwacht dat ze dit karwei zelf kunnen verrichten. Zelf plakken gaat wellicht ook sneller doordat de onfortuinlijke fietser niet op de fietsenmaker hoeft te wachten.
Voor 2021 komt er waarschijnlijk een Plan B. De tocht wordt niet gereden op tweede pinksterdag, 24 mei, maar de fietsers kunnen op een dag naar keuze, tussen 7 juli en 5 september, de tocht rijden. Men hoeft dan niet per se in Bolsward te starten, ook een andere startplaats is toegestaan. In plaats van stempelposten zien de fietsers in elke stad een bord met een [[QR-code]], die met een app gescand moet worden. De tocht moet wel binnen 24 uur voltooid zijn.


==Zwaarte==
Men hoopt in 2022 de tocht weer als vanouds te kunnen organiseren.
De afstand is volgens de organisatie 240 km, volgens de meeste deelnemers eerder 230 km. Dat is voor veel mensen een lastig te bevatten afstand om op één dag te fietsen. De zwaarte van de tocht hangt af van de [[lichamelijke conditie|conditie]] van de deelnemer, het type van de fiets en de [[Weer (meteorologie)|weersomstandigheden]] tijdens de tocht. Harde [[wind (meteorologie)|wind]], [[Regen (neerslag)|regen]] en kou kunnen de tocht flink verzwaren.


==De deelnemers==
==MINI Fietselfstedentocht==
{|align=right class=vatop
Op de voorafgaande zaterdag wordt de informele MINI Fietselfstedentocht georganiseerd. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden loopt deze tocht niet via elf steden. Deze tocht is vooral gericht op kinderen, maar volwassenen mogen ook meedoen. De tocht loopt van Bolsward via Nijland, Wolsum, Blauwhuis, Parrega, Ferwoude, Gaast, Piaam, Idsegahuizum, Allingawier, Exmorra, Schraard en Schettens naar Bolsward. De afstand is ongeveer 40 kilometer.
|[[File:Fietselfsmurfentocht.JPG|thumb|250px|Deze groep smurfte in 2009 mee]]
|[[File:Elfstedenspeldje.jpg|thumb|120px|De makers van het reverspeldje hadden kennelijk geen wielrenners in gedachten]]
|}
De meeste deelnemers rijden op [[racefiets]]en met het bijbehorende tenue. Vanaf 14:00 uur komen de snelste fietsers al over de eindstreep. Er zijn natuurlijk ook veel [[ligfiets]]en, sommige met een [[stroomlijn]]kap. Een hoge snelheid is ook mogelijk met een [[roeifiets]].


Maar niet iedereen is zo snel. Er zijn ook veel deelnemers met een gewone [[fiets]], soms met een vast verzet. [[tandem (fiets)|Toertandems]] zijn ook populair. Andere deelnemers maken het zichzelf moeilijk met een [[long john]] (Deense tweewielige bakfiets) of een [[hoge bi]]. Er rijden verder een aantal [[handbike|handbikers]] mee. Sommige deelnemers trekken flink de aandacht met gekke kleren, hoedjes en toeters. Bijna al deze deelnemers weten de eindstreep op tijd te halen, hoewel ze niet de snelste fietsers zijn.
== Trivia ==
* Sinds 2013 is er ook een Elfsteden Fietsvierdaagse, georganiseerd door ''Friesland Beweegt''.


==Externe links==
== Externe link ==
* [http://www.fietselfstedentocht.nl/ Website van de Fietselfstedentocht]
* [https://www.fietselfstedentocht.frl/ Website van de Fietselfstedentocht]
* [http://johandijkstra.web-log.nl/mijn_weblog/files/Elfstedentochtkrant_2009.pdf Elfstedenkrant 2009]


{{Appendix}}
{{Commonscat|Fietselfstedentocht}}
{{Navigatie Elfstedentochten}}
{{Navigatie Elfstedentochten}}


[[Categorie:Fietsen (recreatie)]]
[[Categorie:Fietsen (recreatie)]]
[[Categorie:Elfstedentocht]]
[[Categorie:Elfstedentocht]]
[[Categorie:Evenement in Friesland]]
[[Categorie:Sportevenement in Friesland]]
[[Categorie:Wielersport in Friesland]]

Huidige versie van 6 mrt 2023 om 17:34

rel=nofollow
Bestand:Fietselfstedentocht1912.jpg
Fietselfstedentocht, Sneek 1912

De Fietselfstedentocht, tot 2009 Elfsteden Rijwieltocht geheten, is een jaarlijks georganiseerde toertocht op de fiets langs de Friese elf steden over een afstand van 235 km.

De tocht wordt georganiseerd door Stichting de Friese Elfsteden Rijwieltocht. De tocht werd in 1912 voor het eerst georganiseerd en wordt sinds 1947 elk jaar op tweede Pinksterdag verreden. In 2009 werd de naam Elfsteden Rijwieltocht veranderd in Fietselfstedentocht zodat de naam beter aansluit bij het dagelijks taalgebruik. De naam van de organiserende stichting bleef onveranderd.

Inschrijving

Ieder jaar kunnen er maximaal 15 000 fietsers meerijden. Het aantal fietsers dat mee wil rijden overtreft het maximum. Degenen die de tocht reeds vijf keer hebben verreden ontvangen een uitnodiging voor de voorinschrijving. Zij zijn zo verzekerd van deelname. Daarna start de vrije inschrijving, en na de sluitingstijd daarvan wordt er onder de inschrijvingen geloot.

In 2015 waren er 5700 voorinschrijvingen. Daarna waren er meer dan 20 000 aanmeldingen voor de resterende 9300 kaarten.

Starttijd

Bestand:Stempelkaart Fietselfstedentocht controle 1991.jpg
Stempelkaart/controlekaart van 1991
Bestand:Fietselfstedentocht - stempelpost Franeker.jpg
Stempelpost in Franeker, waar de voormalige universiteit van de stad herleeft
Bestand:Fietselfstedentocht - stempelpost Holwerd.jpg
Uitrusten in Holwerd

Degenen wier inschrijving geaccepteerd is, ontvangen per post een stempelkaart, ook startkaart of controlekaart geheten. Deze kaart geldt als bewijs van inschrijving. Op de stempelkaarten staat aangegeven hoe laat er gestart mag worden. Dit wordt door loting bepaald. Er zijn 23 startgroepen van ruim 650 deelnemers (voorheen 24 van 625, nog eerder 25 van 600). De eerste groep start om 5 uur 's ochtends, de volgende groep steeds acht minuten later. De laatste groep start daardoor pas tegen 8 uur.

Veel deelnemers willen zo vroeg mogelijk vertrekken. Er wordt voor de tocht gehandeld in stempelkaarten van een vroege startgroep. In 2015 verschenen er 14 185 fietsers aan de start en ongeveer 14 000 daarvan haalden de eindstreep.

Route

De tocht vertrekt in Bolsward en leidt via stempelposten in alle elf steden terug naar Bolsward, waar de deelnemers voor middernacht moeten aankomen om hun medaille in ontvangst te nemen. Bolsward wordt ook halverwege nog een keer bezocht en verder zijn er stempelposten in Holwerd en Oudemirdum, hoewel dat geen steden zijn.[1]

De fietstocht is een toertocht en geen wedstrijd, dit in tegenstelling tot de elfstedentocht op de schaats. Er geldt een maximale snelheid van 25 km/h. Wie gemiddeld sneller heeft gereden moet bij enkele stempelposten (zie de tabel hieronder) wachten tot het moment dat hij/zij gepasseerd zou zijn indien er gemiddeld precies 25 km/h gereden zou zijn.

De organisatie bewegwijzert de af te leggen route vooraf. Vrijwel alle kruisingen worden afgezet door vrijwilligers en politie zodat de deelnemers zo veel mogelijk kunnen doorfietsen. Alleen open bruggen en wachtrijen voor de stempelposten zorgen nog weleens voor oponthoud. Brugwachters houden rekening met de fietsers door de bruggen zo min mogelijk te openen. Toch is dat door de drukke pleziervaart af en toe onvermijdelijk. Voor de brug bij Sloten kunnen de wachttijden voor de fietsers weleens oplopen.[bron?] In 2008 verving men de brug over de Jeltesloot door een aquaduct zodat deze geen obstakel meer vormt.

Stempelposten

De tabel toont de stempelposten. De openingstijden van de stempelposten in Dokkum, Bolsward en Stavoren zijn afhankelijk van de groep waarin de fietser gestart is. Wie bijvoorbeeld in groep 23, de laatste, is gestart, mag niet vóór 10:56 de stempelpost in Dokkum passeren. Hoewel het geen steden zijn, wordt er ook gestempeld in Holwerd en Oudemirdum. In Bolsward wordt zelfs drie keer gestempeld, niet alleen bij vertrek en einde maar ook nog onderweg.

Stempelpost Afstand[2] Openingstijd Sluitingstijd Verwachte
doorkomsttijd
km groep 1 groep 23 alle groepen
Bolsward (start) 0 5:00 7:56 8:30[3] 5:00-8:00
Harlingen 19 9:30 5:30-9:30
Franeker 27 10:00 5:45-10:00
Holwerd (geen stad) 70 12:15 6:45-12:15
Dokkum 80 8:00 10:56 13:00 7:15-13:00
Leeuwarden 108 14:45 8:30-14:45
Bolsward (tussenstop) 140 10:15 13:11 17:00 9:30-16:30
Sneek 150 17:45 10:30-17:00
IJlst 154 18:00 10:45-17:15
Sloten 172 19:30 11:35-18:30
Oudemirdum (geen stad) 190 20:15 12:00-19:45
Stavoren 202 13:00 15:56 21:30 12:45-21:00
Hindeloopen 212 22:15 13:15-21:30
Workum 223 22:45 13:30-22:30
Bolsward (einde) 235 24:00 14:15-24:00

Zwaarte

De totale afstand is 235 km. Er is weinig bos in Friesland, waardoor de wind vrij spel heeft. Vooral het 15 kilometer lange stuk van Oudemirdum tot Stavoren, via de IJsselmeerdijk, is berucht door de tegenwind waarmee de rijders vaak te maken krijgen. Desondanks komen vanaf 14:00 uur de snelste fietsers al over de eindstreep.

Ondersteuning

Onderweg zijn er ondersteuningspunten voor de fietsers in Bartlehiem, Bolsward, Stavoren en Hindeloopen, waar ze voedsel en drank kunnen krijgen.

Langs de route wordt gepatrouilleerd door fietsenmakers met een bestelwagen. Hun service is niet bedoeld voor slecht onderhouden fietsen, maar vooral voor noodreparaties. De fietser hoeft voor de reparatie alleen het materiaal te betalen. De fietsers worden geacht zelf hun banden te kunnen plakken.

Medaille

Bestand:Appels in Bartlehiem.jpg
In Bartlehiem worden er appels uitgedeeld.
Bestand:Fiets11Stedentocht2010.jpg
Medaille 2010 (met wapen van Dokkum)

Wie bij de finish de stempelkaart toont met alle stempels, ontvangt een medaille aan een lint met het patroon van de vlag van Friesland. In 2008 werd een medaille ingevoerd met de vorm van het Elfstedenkruisje en een wapen van een van de steden. In 2008 was dat het wapen van Harlingen, de eerste stad na het vertrek. In het jubileumjaar 2012 was Bolsward aan de beurt, de hoofdstad van de fietstocht en de vijfde stad na vertrek. Deze jubileummedaille was extra groot en kon aan een koord om de hals worden gedragen. In 2018 was de reeks voltooid.

Deelnemers en hun fietsen

Bestand:Fietselfsmurfentocht.JPG
Meefietsende groep verkleed als de Smurfen
Bestand:Fietselfstedentocht - vlaggen in Bolsward.jpg
In 2018 werd de gele Elfstedenvlag in Bolsward huis aan huis verspreid.

De meeste deelnemers rijden op racefietsen. Er zijn veel ligfietsen. Een velomobiel, of dergelijke fiets met stroomlijnvoorziening, is met ingang van 2013 niet meer toegestaan. Een hoge snelheid is ook mogelijk met een roeifiets.

Veel deelnemers rijden met een "gewone" fiets, soms met een vast verzet. Toertandems zijn ook populair.[4] Soms ziet men een Long John (Deense tweewielige bakfiets) of een hoge bi. Er rijden verder een aantal handbikers mee. Sommige deelnemers dragen opvallende kleren, hoedjes en toeters. Bijna al deze deelnemers weten de eindstreep op tijd te halen.

Afgelastingen

In 2001, tijdens de MKZ-crisis, werd de fietstocht afgelast om verspreiding van mond-en-klauwzeer te voorkomen.

In 2020 werd de tocht afgelast wegens de coronapandemie.

Voor 2021 komt er waarschijnlijk een Plan B. De tocht wordt niet gereden op tweede pinksterdag, 24 mei, maar de fietsers kunnen op een dag naar keuze, tussen 7 juli en 5 september, de tocht rijden. Men hoeft dan niet per se in Bolsward te starten, ook een andere startplaats is toegestaan. In plaats van stempelposten zien de fietsers in elke stad een bord met een QR-code, die met een app gescand moet worden. De tocht moet wel binnen 24 uur voltooid zijn.

Men hoopt in 2022 de tocht weer als vanouds te kunnen organiseren.

MINI Fietselfstedentocht

Op de voorafgaande zaterdag wordt de informele MINI Fietselfstedentocht georganiseerd. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden loopt deze tocht niet via elf steden. Deze tocht is vooral gericht op kinderen, maar volwassenen mogen ook meedoen. De tocht loopt van Bolsward via Nijland, Wolsum, Blauwhuis, Parrega, Ferwoude, Gaast, Piaam, Idsegahuizum, Allingawier, Exmorra, Schraard en Schettens naar Bolsward. De afstand is ongeveer 40 kilometer.

Trivia

  • Sinds 2013 is er ook een Elfsteden Fietsvierdaagse, georganiseerd door Friesland Beweegt.

Externe link

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. º Routeinformatie steden
  2. º Routeinformatie afstanden
  3. º Sedert 2016 staat op de stempelkaart dat het startpunt tot 8:30 open blijft voor eventuele laatkomers. Sedert 2018 staat het er ook van de andere stempelposten.
  4. º (en) Beschrijving van enige fietsen
rel=nofollow
rel=nofollow

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Fietselfstedentocht op Wikimedia Commons.

rel=nofollow
rel=nofollow