Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Morgen (oppervlaktemaat): verschil tussen versies
(→Metrieke maat: Nederlands metriek stelsel) |
(navi) |
||
| (3 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
Een '''morgen''' is een oud-Nederlandse [[oppervlaktemaat]]. | {{Zie Maatdam}}Een '''morgen''' is een oud-Nederlandse [[oppervlaktemaat]]. | ||
Met een morgen werd een gebied aangeduid dat in een ochtend kon worden geploegd. Een morgen was meestal iets minder dan een [[hectare]] groot. De precieze grootte was echter streekgebonden. Zo bestonden onder meer de | Met een morgen werd een gebied aangeduid dat in een ochtend kon worden geploegd. Een morgen was meestal iets minder dan een [[hectare]] groot. De precieze grootte was echter streekgebonden. Zo bestonden onder meer de | ||
| Regel 6: | Regel 6: | ||
*[[Het Gooi|Gooise]] morgen (0,98 hectare), | *[[Het Gooi|Gooise]] morgen (0,98 hectare), | ||
*[[Hoogheemraadschap van Rijnland|Rijnlandse]] morgen (0,85 hectare), | *[[Hoogheemraadschap van Rijnland|Rijnlandse]] morgen (0,85 hectare), | ||
*[['s-Hertogenbosch (stad)|Bossche]] morgen (0, | *[['s-Hertogenbosch (stad)|Bossche]] morgen (0,99 hectare), | ||
*Veluwse morgen (0,93 hectare), | *Veluwse morgen (0,93 hectare), | ||
*Waterlandse morgen (1,07 hectare), | *Waterlandse morgen (1,07 hectare), | ||
*Zijper of Schermer morgen (0, | *Zijper of Schermer morgen (0,85 hectare), | ||
*morgen van de [[Noordduitse_Bond|Noord-Duitse Bond]] (0,25 hectare). | *morgen van de [[Noordduitse_Bond|Noord-Duitse Bond]] (0,25 hectare) = sterk afwijkend. | ||
==De Rijnlandse morgen== | ==De Rijnlandse morgen== | ||
Een Rijnlandse morgen (ca. | Een Rijnlandse morgen (ca. 8520 vierkante meter) kon worden onderverdeeld in 6 hont, een hont in 100 vierkante roeden, en een roede in 12 X 12 vierkante voet. In [[1806]] werd de Rijnlandse morgen '''zeer kort''' de "standaardmaat" in het [[Koninkrijk Holland]], totdat in [[1810]] het [[metrisch stelsel]] werd ingevoerd. | ||
<BR/>In [[Zeeland]] was een Rijnlandse morgen ongeveer twee [[gemet]]en. Het eiland [[Tiengemeten]] (Zuidholland) was zo'n vijf Rijnlandse morgen groot; ruim vier hectare. | <BR/>In [[Zeeland]] was een Rijnlandse morgen ongeveer twee [[gemet]]en. Het eiland [[Tiengemeten]] (Zuidholland) was zo'n vijf Rijnlandse morgen groot; ruim vier hectare. | ||
==De 's-Hertogenbossche morgen== | ==De 's-Hertogenbossche morgen== | ||
Een 's-Hertogenbossche morgen = 6 [[loopense]] = 600 [[roede (oppervlaktemaat)|roede]] = | Een 's-Hertogenbossche morgen = 6 [[loopense]] = 600 [[roede (oppervlaktemaat)|roede]] = 86.400 [[voet (oppervlaktemaat)|voet]]. | ||
==Metrieke maat== | ==Metrieke maat== | ||
| Regel 24: | Regel 24: | ||
==Topografie== | ==Topografie== | ||
In [[Rotterdam]] bestaat een woonwijk met de naam Honderd en Tien Morgen of [[110-Morgen]]. De droogmakerij De [[Wildeveenen]], in het midden van [[Zuid-Holland]] wordt ook wel de ''Honderd Morgen'' genoemd. Zowel in [[Westervoort]] als in [[Elst (Gelderland)|Elst]] heet een straat de '''Halve Morgen'''. Daarnaast is in de gemeente [[Gemert]] een gedeelte van de woonwijk Paashoef voorzien van straatnamen met daarin oud-Nederlandse lengte-, breedte-, en oppervlaktematen. Ook enkele bedrijven hebben deze naam aangenomen. | In [[Rotterdam]] bestaat een woonwijk met de naam Honderd en Tien Morgen of [[110-Morgen]]. De droogmakerij De [[Wildeveenen]], in het midden van [[Zuid-Holland]] wordt ook wel de ''Honderd Morgen'' genoemd. Zowel in [[Westervoort]] als in [[Elst (Gelderland)|Elst]] heet een straat de '''Halve Morgen'''. Daarnaast is in de gemeente [[Gemert]] een gedeelte van de woonwijk Paashoef voorzien van straatnamen met daarin oud-Nederlandse lengte-, breedte-, en oppervlaktematen. Ook enkele bedrijven hebben deze naam aangenomen. | ||
{{Navigatie oude maateenheden}} | |||
[[Categorie:Niet-SI-eenheid]] | [[Categorie:Niet-SI-eenheid]] | ||
[[Categorie:Oppervlaktemaat]] | [[Categorie:Oppervlaktemaat]] | ||
[[en:Morgen]] | |||
Huidige versie van 17 aug 2012 om 20:02
Een morgen is een oud-Nederlandse oppervlaktemaat.
Met een morgen werd een gebied aangeduid dat in een ochtend kon worden geploegd. Een morgen was meestal iets minder dan een hectare groot. De precieze grootte was echter streekgebonden. Zo bestonden onder meer de
- Biltse morgen (0,92 hectare),
- Gelderse morgen (0,86 hectare),
- Gooise morgen (0,98 hectare),
- Rijnlandse morgen (0,85 hectare),
- Bossche morgen (0,99 hectare),
- Veluwse morgen (0,93 hectare),
- Waterlandse morgen (1,07 hectare),
- Zijper of Schermer morgen (0,85 hectare),
- morgen van de Noord-Duitse Bond (0,25 hectare) = sterk afwijkend.
De Rijnlandse morgen
Een Rijnlandse morgen (ca. 8520 vierkante meter) kon worden onderverdeeld in 6 hont, een hont in 100 vierkante roeden, en een roede in 12 X 12 vierkante voet. In 1806 werd de Rijnlandse morgen zeer kort de "standaardmaat" in het Koninkrijk Holland, totdat in 1810 het metrisch stelsel werd ingevoerd.
In Zeeland was een Rijnlandse morgen ongeveer twee gemeten. Het eiland Tiengemeten (Zuidholland) was zo'n vijf Rijnlandse morgen groot; ruim vier hectare.
De 's-Hertogenbossche morgen
Een 's-Hertogenbossche morgen = 6 loopense = 600 roede = 86.400 voet.
Metrieke maat
Tijdens de Franse bezetting werden de regionale verschillen opgeheven. Aanvankelijk verordonneerde Lodewijk Napoleon dat voortaan in heel Nederland de Rijnlandse morgen zou worden gebruikt. In 1810 werd overgeschakeld op de huidige metrieke oppervlaktematen, afgeleid van de meter, en hield de morgen als oppervlaktemaat op te bestaan. In 1816 was het Nederlands metriek stelsel officiëel ingevoerd.
Topografie
In Rotterdam bestaat een woonwijk met de naam Honderd en Tien Morgen of 110-Morgen. De droogmakerij De Wildeveenen, in het midden van Zuid-Holland wordt ook wel de Honderd Morgen genoemd. Zowel in Westervoort als in Elst heet een straat de Halve Morgen. Daarnaast is in de gemeente Gemert een gedeelte van de woonwijk Paashoef voorzien van straatnamen met daarin oud-Nederlandse lengte-, breedte-, en oppervlaktematen. Ook enkele bedrijven hebben deze naam aangenomen.
| Oude maateenheden in België en Nederland |  |
|---|
|
(In Nederland in 1816 vervangen door het Nederlands metriek stelsel)
|