Zwemmen

Zwemmen is een watersport waarbij de zwemmer zich door middel van arm- en beenbewegingen voortbeweegt in het water. Men onderscheidt recreatiezwemmen en wedstrijdzwemmen. Je hebt verschillende slagen waarmee je je voortbeweegt: crawl,schoolslag, rugslag en vlinderslag. Zwemmen wordt gezien als een zeer gezonde vorm van recreatie en lichaamsbeweging. De fysiotherapie maakt dankbaar gebruik van de eigenschappen van water voor het vergemakkelijken van therapeutische lichaamsoefeningen.

Zwemmen kan al op jonge leeftijd worden aangeleerd. Veel ouders nemen baby's en kleine kinderen al mee om te gaan zwemmen in een zwembad of recreatieplas. Er bestaat ook baby-zwemmen en peuter-zwemmen voor de jongste kinderen. Daarna gaan kinderen vaak naar zwemles.

Doorgaans is de motoriek van een kind rond het 6e of 7e levensjaar voldoende ontwikkeld. In Nederland is het schoolzwemmen, zwemles in schoolverband, veelal verplicht. Een leerling kan verschillende zwemdiploma's halen, waarbij naast een steeds langere afstand, nieuwe zwemslagen, duiken, onderwater zwemmen en zwemmend redden bijkomende onderdelen zijn. Nederland heeft hierdoor één van de hoogste percentages personen die kunnen zwemmen, waarbij dit op relatief jonge leeftijd wordt geleerd.

Training voor wedstrijdzwemmen wordt gegeven in zwemverenigingen. Een topzwemmer zal vaak al een jaar of tien trainen op techniek, snelheid, kracht en uithoudingsvermogen voordat internationaal goede resultaten worden behaald.

Zwemcultuur per land

Zwemmen in Nederland

In Nederland wordt het zwemmen bij de nationale sportkoepel NOC*NSF vertegenwoordigd door de KNZB, wie op zijn beurt weer vertegenwoordigd wordt door zgn. Kringen. Onder deze bond vallen alle zwemsporten.

Op de golven van de euforie van de Nederlandse zwemsuccessen bij de Olympische Spelen van Sydney (2000) ontstaan drie profploegen: in Eindhoven de Philips-zwemploeg van trainer-coach Jacco Verhaeren en boegbeeld Marleen Veldhuis, Topzwemmen Amsterdam (TZA) onder leiding van trainer-coach Fedor Hes en het Topzwemmen West-Nederland (TWN) in Dordrecht van trainer-coach Dick Bergsma.

Na de enigszins teleurstellend verlopen Olympische Spelen van Athene (2004) besluit de TZA-leiding het contract met Hes niet te verlengen, waarna deze zich met zijn zwemmers, onder wie Marleen Veldhuis en Thijs van Valkengoed, afsplitst en een eigen ploeg begint: Team Hes. Topzwemmen Amsterdam blijft bestaan met als trainer Martin Truijens. De twee teams zwemmen beide in het Sloterparkbad in Amsterdam. Team Hes vindt na een tijd een sponsor Xlence. Deze blijft enige tijd aan het team verbonden, maar in april 2006 houdt Xlence op met het sponsoren. Het team gaat nu wederom sponsorloos verder.

Ondertussen is Jacco Verhaeren bezig om in samen met de KNZB een geheel nieuwe topsportstructuur op te zetten. Hij wil 2 topsportcentra in Nederland, één in Amsterdam (NZA) en één in Eindhoven (NZE). De structuur komt van de grond en in begin 2007 zijn beide centra officieel van start gegaan.

Ondertussen zijn er nogal wat verschuiving van zwemmers geweest. Marleen Veldhuis kiest er in augustus 2006 voor om bij NZE te gaan zwemmen en verlaat het Swimteam van Hes. Ook Inge Dekker heeft daarvoor al besloten bij Verhaeren te gaan trainen. Na Dekker en Veldhuis kiezen nog een aantal zwemmers voor Eindhoven. Bij de start van NZA worden zowel Hes als Truijens aangesteld als trainer. Dit gaat echt maar korte tijd goed en al in januari neemt hij afscheid van NZA en gaat bij de bond werken.

De zwemmers die bij NZA zwemmen zijn:

• Bas van Velthoven
• Chantal Groot
• Femke Heemskerk
• Jolijn van Valkengoed
• Joost Reijns
• Lennart Stekelenburg
• Linda Bank
• Manon van Rooijen
• Moniek Nijhuis
• Nick Driebergen
• Saskia de Jonge
• Sebastiaan Verschuren
• Stefan de Die

De zwemmers die bij NZE zwemmen zijn:

• Pieter van den Hoogenband
• Marleen Veldhuis
• Inge Dekker
• Ranomi Kromowidjojo
• Maarten van der Weijden
• Mitja Zastrow
• Stefan Oosting
• Robert Lijesen
• Olaf Wildeboer
• Thomas Felten
• Mark Veens
• Bastiaan Tamminga

Zwemmen in België

Actuele topzwemmers uit België:

• Kimberly Buys
• Yoris Grandjean
• Elise Matthysen

Gewezen topzwemmers uit België:

• Brigitte Becue
• Tine Bossuyt
• Frederik Deburghgraeve
• Stefaan Maene
• Carine Verbauwen
• Herman Verbauwen
• Pascale Verbauwen

Zwemtechniek en -infrastructuur

Wedstrijdzwembaden

Zwemmen wordt beoefend in een 25-meter bad (kortebaan) en (voor grotere wedstrijden) een 50-meterbad (langebaan). Bij een zwemwedstrijd kunnen, afhankelijk van het aantal banen in een zwembad, meestal zes (kortebaan) tot acht (langebaan) deelnemers tegelijk starten. De banen zijn gescheiden door drijvende lijnen, of de nieuwe strak boven het water gespannen lijnen die speciaal zijn ontworpen voor zo min mogelijk golving in de andere banen. Werden vroeger start- en aankomsttijden altijd met de hand geklokt, tegenwoordig worden op belangrijke wedstrijden (kampioenschappen, internationale wedstrijden) deze tijden elektronisch gemeten door middel van sensoren, waarbij de thuisplaat moet worden aangetikt met de hand. Ook het correct nemen van het keerpunt kan door middel van sensoren en soms ook onderwatercamera's worden gecontroleerd.

Grondvormen van wedstrijdzwemmen

Bij wedstrijdzwemmen komen de volgende categorieën voor:

• Vrije slag - in deze categorie gebruikt men de borstcrawl, omdat dat de snelste slag is.
• Vlinderslag - op één na snelste slag.
• Rugslag of rugcrawl - dit is de enige slag die op de rug wordt gezwommen
• Schoolslag

De gebruikelijke afstanden zijn: 50, 100 en 200 meter. Bij de vrije slag ook de 400 meter, 800 meter en 1500 meter. Daarnaast worden in Nederland bij het zogeheten 'openwater' ook langere afstanden gezwommen zoals twee, drie, vijf en tien kilometer. Internationaal worden er zelfs marathons gezwommen van 12 tot 88 km (stroomafwaarts).

Naast de reeds genoemde grondvormen, bestaan er diverse variaties:

• Individuele wisselslag: 100, 200 en 400 meter, waarbij een kwart van de afstand in elk van de vier zwemtechnieken door dezelfde zwemmer wordt gezwommen. De volgorde bij individuele wisselslag is vlinderslag, rugcrawl, schoolslag, vrije slag. Waarbij de vrije slag NIET een van de voorgaande slagen gezwommen mag worden. Dit wordt dan meestal gezwommen in borstcrawl.

• Wisselslagestafette: 4x50, 4x100 en 4x200 meter, waarbij vier zwemmers elk een kwart van de afstand met een andere zwemslag afleggen. De volgorde is rugcrawl, schoolslag, vlinderslag, borstcrawl.

Bij de wisselslagestafette is de volgorde van de slagen anders. Deze is namelijk rugslag, schoolslag, vlinderslag en om af te sluiten vrije slag. (de rug komt vóór de schoolslag omdat het anders onmogelijk is te starten, bv. schoolslag aantikken en rugslag wegstarten door een ander teamlid kan niet)

• De Olympische afstanden zijn de afstanden die worden gezwommen op de Olympische Spelen. De niet-Olympische afstanden zijn de afstanden die op Wereldkampioenschappen en Europese Kampioenschappen worden afgelegd.

Zwemkampioenschappen

Naast club- en districtskampioenschappen kent het wedstrijdzwemmen nationale, continentale en wereldkampioenschappen, zowel op de langebaan (50 meter) als de kortebaan (25 meter). Zwemmen is daarnaast een volwaardige Olympische sport, die sinds de allereerste editie (1896) op het Olympisch programma staat. Ook voor gehandicapten worden nationale, internationale en Olympische zwemkampioenschappen gehouden.

Nationale Wedstrijden

Per seizoen (lopend van september tot juni) worden een groot aantal nationale wedstrijden afgewerkt. Ook worden in het zomerseizoen in het open water kampioenschappen gehouden. In een seizoen zijn er voor de oudere zwemmers (jongens vanaf 18 jaar, meisjes vanaf 16 jaar) 3 Nationale kampioenschappen in het bad. Er is een NK korte baan (25m bad), wat meestal wordt gehouden in december, een NK lange baan (50m bad), meestal in juni gehouden, maar soms naar voren wordt geplaatst en een NK sprint, eind juni of begin juli waarbij alleen de kortste afstanden worden gezwommen in een 25m bad. Om aan een NK deel te nemen moeten limieten worden verzwommen, zodra een zwemmer daaraan voldoet is hij of zij gerechtigd om deel te nemen. Tijdens de NK's zijn er per gezwommen afstand medailles te behalen verdeeld in de volgende categorieën:

• Heren Senioren
• Dames Senioren
• Heren Jeugd (17 en 18 jaar)
• Dames Jeugd (15 en 16 jaar)

Ook zijn er nog medailles te behalen tijdens de estafettes, waarbij in clubverband tegen elkaar wordt gestreden.

Nationale Junioren Kampioenschappen

De jongere zwemmers, de zogenaamde junioren strijden tegen elkaar voor het nationaal kampioenschap in andere wedstrijden, de nationale junioren kampioenschappen (NJK). Hiervan is ook een lange en een korte baan variant. De zwemmers strijden hier alleen tegen zwemmers die in hetzelfde jaar zijn geboren als zijzelf. De categorieën zijn:

• Dames junior 1 (12 jaar, deze categorie is pas januari 2007 aan de NJK toegevoegd)
• Dames junior 2 (13 jaar)
• Dames junior 3 (14 jaar)
• Heren junior 1 (13 jaar)
• Heren junior 2 (14 jaar)
• Heren junior 3 (15 jaar)
• Heren junior 4 (16 jaar)

Ook strijden deze zwemmers mee tijdens het NK sprint, welke op een ander weekend, veelal het weekend na de NJK lange baan wordt gehouden.

Plaats van handeling bij de lange baan is bijvoorbeeld het Sloterparkbad in Amsterdam en het Tongelreep in Eindhoven, terwijl het NJK 2009 korte baan in Dordrecht wordt gehouden en de NK sprint 2009 nog in Alkmaar moet worden gehouden.

Nationale Jaargangwedstrijden

De nationale jaargangfinales worden gehouden aan het einde van het zwemseizoen en daar zwemmen de jongste zwemmers om het officieuze nationale kampioenschap in hun leeftijdsgroep. Het is geen officieel NK, omdat de KNZB er geen ondersteuning aan geeft. De wedstrijd wordt gehouden in Dordrecht en wordt verzwommen in het 50m bad. In januari/februari zijn er in Leiden ook altijd jaargangwedstrijden, wat geldt als het officieus kampioenschap korte baan. Voor deze wedstrijden gelden geen limieten, maar worden de beste 18 zwemmers van Nederland uitgenodigd.

Nationale zwemrecords

(Voor een min of meer compleet overzicht van zwemrecords zie: Lijst van wereldrecords zwemmen)

Belangrijkste internationale zwemtoernooien

Langebaan (50 meter)

• Olympische Zomerspelen (sinds 1896)
• Wereldkampioenschappen (sinds 1973)
• Europese kampioenschappen (sinds 1926)

Kortebaan (25 meter)

• Wereldkampioenschappen (sinds 1993)
• Europese kampioenschappen (sinds 1991)

Internationale topzwemmers

(Zie ook Lijst van zwemmers.)

Internationale zwemrecords

(Voor een min of meer compleet overzicht van zwemrecords zie: Lijst van wereldrecords zwemmen)

Limieten voor diverse kampioenschappen

Voor zo actueel mogelijke zwemtijden die gezwommen moeten worden voor bepaalde wedstrijden, zie:

• Zwemlimieten

Zwemmen in 2007

In 2007 waren er zwemwedstrijden:

• Wereldkampioenschappen zwemmen 2007 in Melbourne van 17 maart - 1 april
• Dutch Open Swim Cup 2007 in Eindhoven van 6 december - 9 december
• EK kortebaan 2007 in Debrecen van 13 december - 16 december

Zwemmen in 2008

In 2008 zijn de volgende belangrijke internationale zwemwedstrijden gehouden:

• EK 2008 in Eindhoven van 13 maart - 24 maart 2008
• WK kortebaan in Manchester van 9 april - 13 april 2008
• Olympische Zomerspelen in Peking van 8 - 24 augustus 2008
• Swim Cup Eindhoven in Eindhoven van 5 - 7 december 2008
• EK kortebaan in Rijeka van 11 - 14 december 2008

Uit het zwemmen voortgekomen en aanverwante sporten

• Waterbasketbal
• waterpolo
• synchroonzwemmen
• schoonspringen
• openwaterzwemmen
• vrijwaterzwemmen
• vinzwemmen
• Zwemmend redden

Zie ook

• lijst van Belgische zwemmers
• zwembad
• recreatieplas

Externe links

• Zwemkroniek.com Zwemnieuws site.
• Zwemmend Nederland Website met informatie over alle vlakken van zwemmen.
• Zweminfo.nl Site met informatie voor trainers en zwemmers.
• Overzicht 150 zwemslagen Historisch-didactisch overzicht van 150 oude en minder bekende zwemslagen.