Museum Maassluis

Museum Maassluis
voorheen Gemeentemuseum Maassluis
Museum Maassluis
Museum Maassluis
Opgericht	1 juni 1933
Locatie	Zuiddijk 16, Maassluis
Coördinaten	51°55′N 4°15′E
Oppervlakte	200 m2
Type	streekmuseum, beeldende kunst
Thema	Maassluise kunst, figuratieve kunst, geschiedenis Maassluis
Personen
Conservator	Pieter van Houten
Medewerkers	2 vast, + ca. 50 vrijwilligers
Overig
Monumentstatus	gemeentelijk monument
Monumentnummer	0556/133-140 0556/133-140
Architect	A. van Rees Jzn
Gebouwd	1883
Aantal bezoekers	3000 – 5000 per jaar
Website	http://www.museummaassluis.nl

Museum Maassluis is een streekmuseum in de gemeente Maassluis dat de historie van de deze stad belicht en een collectie moderne kunst beheert. Het museum is onderdeel van het beschermd dorpsgezicht Maassluis.

Gebouw

Het museum bestaat uit 2 gedeeltes, welke aanvankelijk 2 aparte gebouwen waren, namelijk Zuiddijk 16 en Zuiddijk 18. Zuiddijk 18 is een oorspronkelijk woonhuis uit 1883, Het nieuwe pand is met een tussenlid verbonden met het huidige museum. In het tussenlid bevindt zich de museumentree. De voormalige entree van Zuiddijk 18, bevond zich in de tweede vensteras. Deze opening is vervangen door een vierde venster. Alle vensters zijn vernieuwd. In de west zijgevel zijn twee (schuif)vensters aangebracht in een nieuw opgemetseld deel van die gevel. Het vrijstaande pand bestaat aan de voorzijde, uit een begane grond verdieping onder schilddak met gesmoorde, Hollandse pannen. De nokrichting is haaks op de dijk. De entree bevindt zich links van het pand in een nieuw tussenlid. De voorgevel van het pand is opgetrokken in grauwe baksteen in staand verband gemetseld met segmentbogen boven de vensters. De lijstgevel heeft een hardstenen plint en een houten kroonlijst met gestucte lijst. De zijgevels zijn opgetrokken in gele ijsselsteen en de achtergevel is gepleisterd en witgeschilderd. In de voor- of lijstgevel bevinden zich vier segmentboogvormig gesloten vensters met 4x3- ruits (schuif)ramen voorzien van 2x3- ruits bovenlichten. De gepleisterde gevel is gesloten met een kroonlijst. Midden in de gevel bevinden zich, van boven naar beneden, drie ankers. In het geveldeel van het souterrain, bevinden zich drie rechtgesloten 3x3-ruits schuifvensters met 1x3 ruits bovenlicht en een deur. Op de verdieping bevinden zich vier hoge, statige, rechtgesloten, 4x3-ruits schuifvensters met 2x3ruits bovenlichten. De zijgevels zijn gemetseld in gele ijsselsteen. In het souterraingedeelte is een deel van de westgevel nieuw opgemetseld. Daar zijn rechts, twee nieuwe schuifvensters gemaakt. Op hoogte van de zoldervloer bevinden zich over de gevel verspreid, acht ankers. Op hoogte van de souterrainvloer bevinden zich nog slechts twee ankers. In de oostgevel bevindt zich de nieuwe aanbouw met entree. Direct aan de straat bevindt zich in de zijgevel een hoog smal venster onder rollaag. Achter in de gevel is een grotere doorbraak gemaakt, die vanuit de hal toegang geeft tot het museum. In het dakvlak bevindt zich een dakkapel.

De oorspronkelijke inrichting is als gevolg van functieveranderingen verdwenen.

Geschiedenis

Oudheidkamer periode

Al jaren voordat er een museum bestond in Maassluis was er al een begin gemaakt met een collectie. Op initiatief van toenmalige burgemeester Dommisse werden er diverse historische voorwerpen in bruikleen genomen of geschonken. Deze voorwerpen waren opgeslagen op de Hoogstraat 3, gelegen naast en verbonden met het stadhuis. Deze locatie was niet toegankelijk voor het publiek. Het museum begon na een beslissing van de gemeenteraad met ingang van 1 juni 1933 als 'Maassluissche oudheidskamer' en gemeentelijk museum op de zolder van het toenmalige stadhuis op de Hoogstraat 1. De allereerste beheerder was de Heer Dammer die aanvankelijk als conciërge aangesteld werd en veel tijd besteedde aan het verkrijgen van voorwerpen voor het museum. Hij bleef in functie tot zijn overlijden in 1937 en werd opgevolgd door de heer A. van den Boogaard.

In 1937 was het aantal voorwerpen in het museum inmiddels gestegen naar ongeveer 700. Na de bombardement op Maassluis op 18 Maart 1943 heeft de museum-inventaris tijdelijk gedwongen plaats moeten maken ten behoeve van het Bouwbureau Maassluis, dat belast was met de werkzaamheden in verband met de wederopbouw. De inventaris is toen tijdelijk opgeslagen geweest in de vroegere burgemeesterskamer in hetzelfde gebouw. Het overgrote gedeelte van de collectie had op dit moment nog betrekking op de historie van Maassluis en de visserij. Dit karakter heeft het museum de 'oudheidskamer' behouden tot het jaar 1965, toen het oog viel op het nieuwe pand en de doelstelling van het museum belangrijk werd gewijzigd en uitgebreid. Gedurende deze hele periode heeft het museum bestaan zonder enkele vorm van subsidies, met uitzondering van 1964 toen er enkele honderden guldens werd geschonken ten behoeve van de aankoop van enkele vitrines.

Verhuizing

Omdat niet alle voorwerpen meer opgeslagen konden worden op één locatie werd in 1965 besloten om het gemeentemuseum te verhuizen naar een ander pand. Dit werd het huidige pand op de Zuiddijk. Op 7 april 1967 werd, na een interne verbouwing, de nieuwe locatie officieel geopend. Op dezelfde locatie werd begonnen met een VVV-kantoor. De vereniging Vrienden van het Museum Maassluis werd in 1969 opgericht om de museale activiteiten te ondersteunen en uit te dragen. In 1970 verhuisde het VVV-kantoor uit het museum naar de overkant van de straat.

Uitbreiding

In 1985 werd het museum uitgebreid. Het naastgelegen gemeentelijk monumentale pand (erkend sinds 15 oktober 2005) is door middel van een tussenlid verbonden met het museum. In dit tussenlid kwam de entree. Van 1987-2012 had een zolder de functie van kunstuitleen. Het museum besteedde in de jaren 1980 steeds meer aandacht aan voorlichting en educatie. In de jaren negentig droeg Otto B. de Kat tien werken van eigen hand over aan het museum. Ook tal van andere schenkingen door particulieren en organisaties gingen deel uitmaken de Maassluise collectie. Er werden nu vaker wisselende tentoonstellingen georganiseerd.

Verzelfstandiging

Omdat de gemeente de begroting niet sluitend kreeg werd in 2010 door de gemeente besloten om de komende jaren flink te bezuinigen, onder andere op het gemeentemuseum. In 2011 werd het museum door het gemeentebestuur gevraagd om met een plan te komen dat zou leiden tot een zelfstandig voortbestaan. Kwam dat er niet dan zou de subsidiëring gestaakt worden..

Een werkgroep kwam daarop met een advies dat inhield dat museum door inzet van meer vrijwilligers met een veel lagere gemeentelijke bijdrage open gehouden zou kunnen worden. Eind 2012 werd een stichting opgericht die de verantwoordelijkheid voor het museum van de gemeente over zou kunnen nemen. Van de 8 vaste medewerkers bleven er 2 over.

Renovatie

In November 2013 ging het museum een half jaar dicht voor een grote renovatie. Hierbij is de entree geheel vernieuwd. Ze werd als een ‘lampion’ vormgegeven, waardoor het museum zowel overdag als ’s avonds goed opvalt in het straatbeeld. De Dijkzaal opnieuw ingericht waarbij vooral gebruik gemaakt is van natuurlijke materialen zoals hardsteen en hout. Verder is de klimaatbeheersing en verlichting verbeterd en kwam er een keuken en een koffietafel. Ook de bij het complex behorende stadstuin kreeg een opknapbeurt.

Bij de renovatie is de gevel van het monumentale pand aan de binnenzijde geïsoleerd. Op enige afstand van de thermische voorzetwand werd een tweede wand geplaatst, waaraan kunstobjecten kunnen worden bevestigd. Deze wand is vrijgehouden van de vloer. Via plint en spouw tussen de twee voorzetwanden wordt de ventilatielucht afgezogen. Hierdoor is de temperatuur aan de voor- en achterzijde van de wand gelijk voor een verbeterde omgeving voor de kunstobjecten.

Op 24 mei 2014 was de heropening van het museum, met als nieuwe naam Museum Maassluis en onder beheer van de stichting. In september 2014 vond ook de Historische Vereniging Maassluis een onderkomen in het museumgebouw.

Collectie moderne kunst

In 1970 werd de aanzet tot de collectie moderne kunst gegeven met een schenking door het echtpaar de Vries uit Delft, namelijk veertig kunstwerken van onder andere Jan van Heel, (17 stuks), Frits Klein en Charles Eyck. Ook zaten er enkele stuks abstract werk bij van Jaap Nanninga en Piet Ouborg. Het bleef echter niet bij schilderijen, in 1974 werd tevens een alblasten vrouwenkopje geschonken van de in België geboren Jules Vermeire en die tot de 'Nieuwe Haagse School' gerekend kan worden. In 1975 volgde een groot doorwerkt schilderij van Hans van der Lek: "Between the devil and the deep blue sea" en in 1976 een treffende contétekening "Dubbelportret" van Sierk Schröder. De bewogenheid van de heer en mevrouw De Vries sprak Jan van Heel erg aan en na een bezoek aan het museum besloot ook hij een schenking te doen. Behalve eigen werk schonk hij werk van tijdgenoten en/of vrienden. Van Heel had zijn schenking zó samengesteld, dat zij een waardevolle aanvulling vormde op de al aanwezige collectie. Een gedeelte van zijn schenking valt onder de noemer van de zogenoemde "generatie van 1900". (Kunstenaars rond 1900 geboren die allen de figuratieve kunst zijn trouw gebleven). Behalve periodieke schenkingen van het echtpaar Van Heel, kwam in 1976 een geweldige aanvulling van Marike van Heel-Poort. Zij schonk een groot aantal gouaches en tekeningen van haar man uit de periode 1939-1974. In 1982 werd de collectie nog eens uitgebreid door een schenking van tijdgenoot Jeanne Bieruma Oosting uit eigen hand. Zij schonk een representatief deel van haar Oevre, bestaande uit olieverven, tekeningen en grafiek.

Het museum richt zich vooral op figuratieve kunst, de collectie bestaat vooral uit werken van kunstenaars die rond 1900 werden geboren, figuratief schilderden en dat ook bleven doen nadat abstracte kunst dominant werd. Met name richt het zich op kunstenaars uit eigen stad, (zoals Henk Fortuin), en de leden van de vereniging Maassluise Kunstenaars. Er is echter ook veel werk in de collectie van kunstenaars elders uit de regio, waaronder diverse werken van Haagse kunstenaars, al dan niet leden van de Haagse School. Tot de collectie behoort tevens werk van andere kunstenaars waaronder Johan Barthold Jongkind, Jan Fabius, Hendrik Otto van Thol, Johann Oberreiter, Gerrit Fillekes en Manon Lith.

Er is een deelcollectie abstracte kunst met werk van onder meer Jaap Nanninga, Sierk Schröder, Kees Verwey, Piet Ouborg, Wim Sinemus en Joop Kropff. Verder behoren kunstwerken van uiteenlopende buitenlandse kunstenaars tot de kunstcollectie onder wie Jean Miotte, Alfred Manessier, Antonio Saura, Eugene Roy Witten en met name Armin Mehling is rijk vertegenwoordigd.

Historische collectie

De historische collectie van Maassluis omvat de periode van ruwweg de afgelopen 400 jaar, van de stichting van de stad tot aan heden.

De collectie omvat vooral schilderijen maar ook tekeningen, aquarellen en gemengde technieken. Ook aanwezig zijn voorwerpen zoals panelen met afbeeldingen en oud-Nederlandse teksten, collecteschalen, glaswerk, archivalia, onderdelen van de lokale klederdracht, rouwsieraden en scheepsmodellen. Ook zijn er attributen die een relatie hebben met de visserij, sleepvaart of verdwenen plaatselijke beroepen. Ook boeken en ansichtkaarten vervaardigd door Maassluisers of waarin Maassluis een (belangrijke) rol speelt maken deel uit van de historische collectie.

Kort na de oorlog zijn ook objecten uit de voormalige Maassluise synagoge in de collectie opgenomen. Deze voorwerpen werden na de sluiting van de Maassluise synagoge in 1933 aan de Rotterdamse synagoge gegeven maar werd in 1947 aan het museum geschonken.

Expositieruimtes

Museum Maassluis beschikt over vier expositieruimtes. De Dijkzaal waar de lokale geschiedenis centraal staat, de Podiumzaal dat tevens als vergaderruimte gebruikt wordt, de Tuinzaal, grenzend aan de binnentuin van het museum, waar de beeldende kunst tentoongesteld wordt en "De Vrieskabinet", vernoemd naar het echtpaar De Vries en waar steeds een wisselend deel uit de collectie geschonken kunstwerken tentoongesteld word.

In de beeldentuin staan diverse sculpturen, zoals bijvoorbeeld 'Energie' van Jan de Winter.

Tentoonstellingen (selectie)

• Joods leven in Maassluis (2000); een tentoonstelling over het leven van de Joden in Maassluis van 1688 tot 1942.
• De Strijd om de Onafhankelijkheid (2012); eerste deel van de tentoonstelling 'De strijd van Maassluis', over de strijd om de onafhankelijkheid. In 1614 maakte Maassluis zich na jaren los van Maasland.
• Waar het hart vol van is (2013); een bonte mengeling van beeldende kunst, Maassluise historie en kunstnijverheid
• Strijd om het Geloof (2015); tweede deel van de tentoonstelling 'De strijd van Maassluis' over onder meer het psalmenoproer en over de katholieken die na jaren strijd een eigen kerk mochten bouwen en de Joden die al ver voor de Tweede Wereldoorlog de stad hadden verlaten.

Externe link

• Officiële website

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Museum Maassluis op Wikimedia Commons.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: