Vergadering van gelovigen

De Vergadering van Gelovigen is een christelijke gemeenschap die als evangelisch-orthodoxe richting is voortgekomen uit het Réveil in de 19e eeuw. In 2005 waren er in Nederland ca. 9000 gelovigen aangesloten. Kenmerkend zijn de gerichtheid op Gods Woord, op de Heer Jezus, de wekelijkse avondmaalsviering, de mogelijkheid voor broeders om, geleid door de Geest, mondeling aan de dienst bij te dragen. Men heeft geen predikanten, geen belijdenisgeschriften en (meestal) geen aangestelde oudsten.

De wortels liggen bij de Plymouth Brethren in de Engelse stad Plymouth. Bekende namen uit de vroege geschiedenis van de beweging in Engeland zijn John Nelson Darby (1800–1882), William Kelly (1821–1906) en George Müller (1805–1898).

Benamingen

Een andere benaming is broederbeweging. Onder deze naam (’Brüderbewegung’) zijn ze vooral in Duitsland bekend. In Frankrijk heten ze Assemblées de Frères (Frankrijk) en in Engelstalige landen Plymouth Brethren of eenvoudigweg Brethren.

Soms wordt de beweging ’vergadering der gelovigen’ genoemd. Deze benaming met het woordje ’der’ (= van de) wordt afgewezen, omdat de beweging zich ziet als een vergadering van een deel van de gelovigen en niet van alle gelovigen. Door buitenstaanders werd de beweging ook, naar John Nelson Darby, ’darbisme’ (of ’darbysme’) genoemd en de broeders ’darbisten’ (of ’darbysten’), een benaming die zij afwezen omdat zij niet de indruk wensen te geven een (menselijke) persoon te volgen. Ze willen slechts beschouwd worden als ’gelovigen’ in Christus, die ’vergaderen’, bijeenkomen, tot de belijdenis van de naam van de Heer Jezus.

De gemeenschap wil geen kerkgenootschap zijn. Aangezien zij zich geen kerkgenootschap noemen gaven leden bij volkstellingen en in bevolkingsregisters vaak aan dat zij tot ’geen kerkgenootschap’ behoorden. Zij bedoelden hiermee niet ’ongodsdienstig’ of ’niet behorend tot een godsdienstige groepering’.

De afkeer van kerkgenootschappen, instituten en organisatievormen leidde er ook toe dat men ’vergadering van gelovigen’ vaak tussen aanhalingstekens en in kleine letters schreef, om maar de indruk van een vaste organisatie te voorkomen.

Geschiedenis in Nederland

De bekende uitgeversfamilie Voorhoeve speelde in Nederland een vooraanstaande rol bij de groei van de ’vergadering’ en had een grote invloed via het weekblad Timotheüs’. Evangelisatieactiviteiten van Nederlandse ’broeders’ onder Belgische vluchtelingen in de Eerste Wereldoorlog leidden tot het ontstaan van een of meerdere ’vergaderingen’ in Vlaanderen, zoals in Gent. De geschiedenis van de Nederlandse ’vergadering’ is beschreven in het boek Gij zijt allen broeders van W. J. Ouweneel.

Geloofspunten

Bijbel

De Bijbel vormt Gods onfeilbare woord, en is gezaghebbend over leer en leven. Men hanteert geen geschreven geloofsbelijdenis of kerkorde naast de Bijbel.

Doop

De doop vindt plaats door onderdompeling op grond van een persoonlijke belijdenis van geloof. In het algemeen proberen de ’broeders en zusters’ samen te komen en gemeenschap te oefenen zoals de eerste christenen in het bijbelboek Handelingen.

Dispensationalisme

De broeders hebben over het algemeen een dispensationalistische zienswijze: ze geloven dat de geschiedenis van Gods handelen met de mens in meerdere perioden is ingedeeld, waarin God op een bijzondere wijze handelt, bijvoorbeeld de periode van de wet gevolgd door de periode van genade, waarin wij nu leven. Sommigen onderscheiden zeven verschillende perioden.

Eindtijdverwachting

De broeders hebben een sterke eindtijdverwachting; ze geloven dat de wederkomst van Christus aanstaande is om alle ware gelovigen weg te rukken en hen zo te bewaren voor de toorn die God over de wereld zal uitstorten. Volgens de ideeën van de Vergadering van gelovigen neemt God na de opname van de gemeente de draad met het terzijde gestelde Israël weer op. Dat zal gebeuren in de voorzegde zeventigste jaarweek van Daniël. Na een zware tijd van oorlogen, rampen, verdrukking – en ook succesvolle evangelisatie – zal Christus als Verlosser, Rechter en Koning neerdalen uit de hemel. Hij verschijnt met grote kracht en heerlijkheid, in gezelschap van de gelovigen en de engelen. Hij zal zijn vijanden vernietigen en een duizendjarig vrederijk vestigen. Daarna is het laatste oordeel en breekt de eeuwige toestand aan, waarin God alles in allen zal zijn.

Vergaderingen

De liturgie (de inrichting en het verloop van de gemeentelijke samenkomsten) is minimaal en bijbels georiënteerd. De samenkomst op zondag bestaat gewoonlijk uit een eredienst met avondmaalsviering, gevolgd door een dienst van het woord. Hierin is meestal veel vrijheid om, onder leiding van de Heilige Geest, zelf een inbreng te leveren.

Er wordt a capella of met instrumentale begeleiding gezongen uit de bundel Geestelijke Liederen. Tevens wordt ook wel, als tweede liedbundel, gebruikgemaakt van de Lichtbundel, de zangbundel van Johannes de Heer of Opwekkingsliederen. Sommige vergaderingen hebben de tweede bundel zelf samengesteld met liederen uit de genoemde bundels.

Publicaties

In 1858 begon J. N. Voorhoeve met het blad Bode des Heils in Christus. Het werd 150 jaar lang uitgegeven, tot de uitgave in 2008 werd gestopt. Het tijdschrift werd opgevolgd door het maandblad Bodem, dat slechts enkele jaren bestond (2008-2010).

H. L. Heijkoop richtte in 1946 de stichting Uit het Woord der Waarheid op, die de uitgever werd van een gelijknamig gratis maandblad. In 2009 ontstond het blad Focus op de Bijbel (betaald abonnement).

Naast deze bijbelstudiebladen is er ook nog het blad Berichten, dat verslagen bevat over het zendingswerk in binnen- en buitenland.

Bijbelvertalingen

Enkele brontekstgetrouwe bijbelvertalingen stammen uit de broederbeweging. De Elberfelder Bibel (1855, 1871) werd een veelgebruikte bijbel in Duitsland. In het Frans is er de Bible Darby (Pau-Vevey) (1885) en in het Engels de Darby Bible (1890). In het Nederlands is er de Voorhoevevertaling van het Nieuwe Testament. De laatste herziene editie is bekend geworden als Telos-vertaling, genoemd naar de uitgeversgroep Telos, waarvan uitgeverij Medema, die de bijbelvertaling uitgaf, deel uitmaakte.

Schrijvers en sprekers

Schrijvers en sprekers, die in het verleden in Nederland een rol speelden waren onder andere, in alfabetische volgorde: R. Been, J. (Jan) v.d. Bijl, J. (Jacob) de Blaauw (1918-2012), G. P. Bronkhorst, D. J. Bruijn, J. G. (Jaap) Fijnvandraat (1925-2012), P. (Peter) Jongenburger (1924-2006), Jacob Klein Haneveld (1917-1988), J. Klein Haneveld, J. (Jan) de Jager, H. J. Lemkes, H. (Harmannus, ’Mans’) Medema (1920-1978), H. Moll, P. I. v.d. Ster, E. (Evert) Ouweneel, J. (Jan) Rouw, K. Rot, S. (Simon) Streuper, H. C. (Hermanus Cornelis) Voorhoeve (1837-1901), J. N. (Johannes Nicolaas) Voorhoeve (1873-1948), G. (Gert) Willink van Bennebroek, H. (Harm) Wilts (1904-1995).

H. L. (Hendrik Leendert, ’Henk’) Heijkoop (1906-1995) had heel wat invloed in de tweede helft van de 20e eeuw.

Hedendaagse bekende sprekers en schrijvers zijn (anno 2012): J. Ph. (Johan) Fijnvandraat (geb. 1923), D. (Dato) Steenhuis, W. J. (Willem, Wim) Ouweneel (geb. 1944), H. P. (Henk) Medema (geb. 1950), J. Ph. Buddingh, H. (Hugo) Bouter, M. G. (Ger) de Koning, G. H. (Gerard) Kramer en M. J. (Hans) Arentsen.

Wat schriftelijke arbeid betreft het meest productief maar ook het meest omstreden is de bioloog, filosoof en theoloog Willem Ouweneel.

Literatuur

• Willem Ouweneel, Gij zijt allen broeders, 1980. ISBN 9789063531089

Zie ook

• John Nelson Darby
• Herman Cornelis Voorhoeve
• Voorhoevevertaling