Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Ludwig Feuerbach
Ludwig Andreas Feuerbach (Landshut, 28 juli 1804 - Rechenberg-Neurenberg, 13 september 1872) was een Duits filosoof. Zijn vader was de bekende jurist Paul von Feuerbach.
Ludwig Feuerbach was een filosoof die zichzelf tot doel had gesteld de mens weer terug op aarde te brengen. Hij is ook de grondlegger van het moderne geseculariseerde denken. Op het gebied van godsdienstfilosofie kwam hij met twee opvattingen:
- God is een projectie van de mens
- Er is een alomvattend beginsel. Hij stelt hierbij het streven naar geluk centraal.
Feuerbach zag religie als slechts een bevrediging van een verlangen van de mens. Hij beschouwde religie als een compensatie voor beperktheid en eindigheid, en godsdienst is volgens Feuerbach niets meer dan een illusie. Hij pleit voor een beschaving niét gebaseerd op religie maar op natuurwetenschap.
Een belangrijk werk van Feuerbach is Gedanken über Tod und Unsterblichkeit. Hierin stelt hij dat geloof in onsterfelijkheid - zoals dat in het westerse godsgeloof voorkomt - slechts een gedachte is van de mens waaruit blijkt dat deze zijn subjectieve vermogen overschat. Toen bekend werd dat hij het geschreven had was het de reden om zich terug te trekken uit de universitaire wereld.
Hiermee legde Feuerbach een basis voor een gangbare gedachte binnen het existentialisme dat de mens op zichzelf is.
In zijn boek Das Wesen des Christentums (oorspronkelijke spelling: Das Wesen des Christenthums) (1841) betoogde hij, nogmaals, dat de notie van het opperwezen niet meer is dan de projectie naar buiten toe van zijn innerlijke natuur. Dit was van sterke invloed op de gedachten van Karl Marx, vooral waar het de vervreemdingstheorie betreft, en ook op Joseph Dietzgen en Max Stirner.
Feuerbach had een materialistische grondhouding maar werd desondanks door Marx, de grondlegger van historisch materialisme en Historisch determinisme, in zijn Stellingen over Feuerbach op dat punt hevig bekritiseerd, omdat Feuerbach niet de politieke consequenties van zijn werk inzag.
Filosofie van Feuerbach
Feuerbach maakte deel uit van de links-hegelianen. Dit waren jonge Duitse intellectuelen die weliswaar het dialectiek van Hegel waardeerden, maar op zijn idealisme en metafysica hevig kritiek uitten. Ook Feuerbach had kritiek geuit op Hegels godsdienstideaal. Hegel schreef dat God van zichzelf vervreemd raakte toen Hij de mens schiep. Feuerbach draaide de bewering om. Hij schreef dat de mens van zichzelf vervreemd raakte toen hij God schiep. Hij beweerde zelfs dat het geloven in God en de heilige familie de oorzaak van alle disharmonie op aarde is.
Daar gebruikte hij het hegeliaans dialectiek voor. Hij beschouwde de hemelse en harmonieuze familie als de these. De aardse en ontwrichte familie als antithese. En vormde tot slot de aardse harmonieuze familie als synthese. En hoe valt zoiets te bereiken? Door de hemelse familie en ook God te vergeten. Door te beseffen dat harmonie enkel op aarde mogelijk is, verdwijnt de ontwrichting vanzelf.
Deze stelling vond Karl Marx, die aanvankelijk hem bewonderde, een utopie. Bovendien beschuldigde hij Feuerbach van crypto-idealisme. Want volgens Marx was de filosofie van Feuerbach geenszins materialistisch, maar nog altijd idealistisch. Feuerbach wilde het idealisme veranderen en niet het materialisme.