Onderbewustzijn

Met het onderbewustzijn oftewel het onbewuste worden alle mentale processen bedoeld (gedachten,gevoelens), die niet bewust worden ervaren. Van nature worden waarnemingen en andere ervaringen door mensen en dieren op een onbewuste manier verwerkt, waarbij eerdere waarnemingen en ervaringen hun invloed hebben. De mens onderscheidt zich van dieren door een groter denkvermogen en een woordelijke taal, die het bewustzijn, middels beredeneringen, laat overheersen ten aanzien van het onderbewustzijn. Met andere woorden beperkt het bewuste denken zichzelf doordat het een vorm van tunnelvisie teweeg brengt. Binnen dat perspectief (bundeling van afzonderlijke beredeneringen en voortvloeiende begrippen) hebben de bijbehorende gevoelens veelal niet hun doorwerking gehad. Binnen het onderbewustzijn zijn gevoelens juist bepalend voor gedachtengangen (raadgevend, waardetoekennend).

Onbewust waarnemen

Naast dat bewust wordt waargenomen, word ook ‘’onbewust waargenomen’’ Onbewust zie je bijvoorbeeld allerlei detailles of overeenkomsten, die je pas later bewust worden. Een reactie kan dan zijn van He, heb ik dat niet eerder gezien? of Nou je het zegt, ... Van autisten is bekend dat ze een sterke onbewuste alertheid hebben, waarbij de omgeving herkend (begrepen) wordt, en opvallendheden automatisch opvallen (zie ook : Essay:Expliciet versus impliciet).

Het onbewuste bewust maken

Onbewuste denkprocessen en waarnemingen worden eerst opgeslagen in het korte termijngeheugen, waarvan uit ook bewust wordt gemaakt (ingevingen, intuïtie). Het lange termijngeheugen is minder toegankelijk. Het herinneren gaat dan moeizamer, en kan met bijvoorbeeld hypnose bewust gemaakt worden. beelddenkers maken veel gebruik van denkbeelden vanuit het onderbewustzijn. Ondanks dat dat meestal genetisch bepaald is, kan dat in een opvoeding en onderwijs wel bewerkstelligd worden door eerst zoveel mogelijk het begrijpen van iets (zo breed mogelijk) bij te brengen, alvorens de woordelijke beredenering erover kenbaar te maken. Dat kan lastig zijn, immers is de woordelijke beredenering er juist voor om middels een specifieke benadering een bepaald begrip te communiceren naar anderen toe. Door de betreffende beredeneringen ondergeschikt te maken aan de meerdere betreffende begrippen, wordt een begrijpend denken ontwikkeld in plaats van een beredenerend denken.

Dromen

In dromen wordt ook informatie (gedachtegangen, beelden, gevoelens) bewust gemaakt vanuit het onderbewustzijn. Je wordt je dan bewust van informatie die zowel uit het korte termijngeheugen kan komen, als uit het lange termijngeheugen. Dromen kunnen realistisch zijn, maar ook vol van fantasie, zoals ook bij nachtmerries het geval is. Sigmund Freud noemt dromen een kijkje in het onderbewustzijn.

.