Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Dilbeek

Uit Wikisage
Versie door Gentenaar (overleg | bijdragen) op 17 okt 2018 om 17:53 (- Tabel demografie)
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Dilbeek
Gemeente in België
Vlag van Dilbeek Wapen van Dilbeek
(Details) (Details)
Dilbeek
Dilbeek
Geografie
Gewest Vlaanderen
Provincie Vlaams-Brabant
Arrondissement Halle-Vilvoorde
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
41,18 km² (2009)
59,37%
21,68%
18,95%
Coördinaten 50° 51' NB, 4° 16' OL
Bevolking (Bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
39.998 (01/01/2010)
48,23%
51,77%
971 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0–17 jaar
18–64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2008)
20,32%
59,86%
19,82%
Buitenlanders 5,85% (01/01/2008)
Politiek en bestuur
Burgemeester Willy Segers
(N-VA)
Bestuur N-VA, CD&V/DNA!, Groen-sp.a
Zetels
LvB-Open Vld
CD&V/DNA
N-VA
Groen-sp.a
UF
35
13
7
8
3
4
Economie
Gemiddeld inkomen 18.074 euro/inw. (2007)
Werkloosheidsgraad 5,37% (jan. 2009)
Overige informatie
Postcode
1700
1700
1700
1701
1702
1703
Deelgemeente
Dilbeek
Sint-Martens-Bodegem
Sint-Ulriks-Kapelle
Itterbeek
Groot-Bijgaarden
Schepdaal
Zonenummer 02
NIS-code 23016
Politiezone Dilbeek
Website www.dilbeek.be
Detailkaart
Bestand:DilbeekLocatie.png
ligging binnen het arrondissement Halle-Vilvoorde
in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal  Portaalicoon   België
rel=nofollow
rel=nofollow

Dilbeek is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Vlaams-Brabant. Dilbeek ligt in het Pajottenland en is vergroeid met de Brusselse agglomeratie en bijgevolg ook sterk verstedelijkt. De gemeente telt ruim 42.000 inwoners (wat haar op Leuven en Vilvoorde na de grootste gemeente van Vlaams-Brabant maakt) en heeft een oppervlakte van 4118 hectare.

Toponymie

De naam van de gemeente komt voor het eerst voor onder de vorm Dedelbeccha (1075) en is afgeleid van het prehistorische hydroniem Didilone, dat mogelijk teruggaat op de Proto-Indo-Europese wortel *dʰeidʰ- ("schitterend"), enerzijds en het Oergermaanse *baki-z / *bakja-z ("beek") uit de PIE wortel *bʰog- ("beek") anderzijds. Andere - twijfelachtige - etymologieën herleiden de component dil- tot het Germaanse *dalan ("dal") of de eigennaam Theodulf.

Geschiedenis

Dilbeek en zijn deelgemeenten behoorden sinds de Karolingische periode tot de Brabantgouw. Omstreeks 1085/1086 kwam dit landsgedeelte onder de graven van Leuven, voorvaderen van de hertogen van Brabant. Binnen het leenstelsel werd het gebied oorspronkelijk bestuurd door de Anderlechtse heren van Aa. Deze bezittingen gingen later over op onder anderen de heren van Zottegem, Gaasbeek en Kraainem. In de bestuurlijke geografie van het hertogdom Brabant maakte het tot het einde van het Ancien Régime deel uit van het kwartier Brussel. In de kerkelijke geografie behoorde Dilbeek tot 1559 tot het bisdom Kamerijk, nadien tot het bisdom Mechelen.

In de 15e eeuw werd in Dilbeek in grote hoeveelheden een witte, kalkhoudende zandsteen, Lediaan, gewonnen. De zandsteen diende niet alleen voor de bouw van enkele plaatselijke kerken (Sint-Ambrosius, Dilbeek; Sint-Pieters, Itterbeek...) maar ook voor kerkelijke gebouwen van groot aanzien zoals de Kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele in Brussel, de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen en de Sint-Baafskathedraal in Gent, alsook wereldlijke gebouwen zoals het stadhuis van Leuven en het stadhuis van Brussel. De voormalige steengroeve ("het Steenwerc van Dyelbeke") is nu een groot natuurgebied, de Wolfsputten.

Sinds de 16e eeuw is de geschiedenis van de deelgemeente Dilbeek nauw verweven met die van de andere deelgemeenten Itterbeek en Sint-Martens-Bodegem. Samen werden zij namelijk verenigd in het Nieuwe Land van Gaasbeek onder de heerschappij van de Heren van Gaasbeek, met een eigen schepenbank en meier. Vanaf 1690 vormden deze gemeenten samen met andere Gaasbeekse lenen het graafschap Tirimont.

Bestand:Dilbeek town house 0001.jpg
Sint-Alenatoren en gemeentehuis.

Het gemeentehuis "Kasteel de Viron", ontworpen door architect Jean-Pierre Cluysenaar, is een 19e-eeuws kasteel in neo-Tudorstijl, met een park en vijver. Op het eilandje staat de middeleeuwse Sint-Alenatoren, die een restant is van het 13e- of 14e-eeuwse slot dat bewoond werd door de familie van Heetvelde en later door de bisschoppen van Kamerijk. Volgens de legende woonde de familie van vorst Levold, eind 7e eeuw, ook op deze plaats. Het waterslot werd evenwel verwoest tijdens de Negenjarige Oorlog, nadien gerestaureerd door de nieuwe eigenaar Jean Balthasar Malo (1714) en vervolgens gesloopt in 1862 door de familie de Viron.

Sinds begin 20e eeuw had de gemeente een eigen, zeer prestigieuze paardenrenbaan (hippodroom), gesitueerd in het noorden van de gemeente, vlak bij het station (gehucht Wolsem). De paardenrenbaan werd opgericht door Robert Dansaert. Het ingenieuze gebouw werd in 1951 echter gesloopt (en in 1964 ook de tribune) voor de aanleg van een nieuwe wijk: de Savio-wijk

In 1985 verbroederde Dilbeek met Dalton (in de VSA-staat Georgia[1]. De voormalige gemeente Schepdaal deed dit al in 1972 met het Oostenrijkse Obervellach (in Karinthië)[2]. Sinds 1998 is Dilbeek ook met Franschhoek (in Zuid-Afrika) verbroederd. Iniatiefnemer van deze verbroederingen is ereburgemeester Jef Valkeniers.

De gemeente haalde nationaal nieuws met haar actie Dilbeek, waar Vlamingen thuis zijn. Toch bestaat er een Franstalige minderheid in Dilbeek, die met 4 zetels in de gemeenteraad vertegenwoordigd is. Sinds enige tijd noemt de gemeente zich "Poort van het Pajottenland".

Geografie

Kernen

Naast Dilbeek zelf (met zijn gehucht Wolsem) telt de gemeente 5 deelgemeenten. Met name Groot-Bijgaarden, Itterbeek (met gehucht Sint-Anna-Pede), Schepdaal (met gehucht Sint-Gertrudis-Pede), Sint-Martens-Bodegem en Sint-Ulriks-Kapelle.

Naam Oppervlakte
(km²)
Bevolking (31/12/2011)
I Dilbeek 11,35 18.369
II Groot-Bijgaarden 5,67 7.644
III Schepdaal 8,21 5.446
IV Itterbeek 5,41 4.594
V Sint-Martens-Bodegem 5,61 2.667
VI Sint-Ulriks-Kapelle 4,86 1.758

Bezienswaardigheden

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Dilbeek voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
  • Kasteel de Viron: 19e-eeuws kasteel, met geïntegreerde jaarkalender, sinds 1923 gemeentehuis.
  • Sint-Alenatoren: restant van het 14e-eeuwse slot van de familie van Heetvelde.
  • Sint-Ambrosiuskerk: gotische, 15e-eeuwse kerk met 13e-eeuwse toren.
  • De Kasteelhoeve: in de 19e eeuw ontworpen door architect Cluysenaar voor baron de Viron.
  • De IJskelder: hoort bij het kasteel, 19e-eeuws.
  • Het Spaanse Huisje: restant van een 16e-eeuwse hoeve.
  • Het Neerhof: 13e-eeuwse hoeve, destijds eigendom van de abdij van Vorst, nu een kinderboerderij.
  • De watermolen Sint-Gertrudis-Pede: de enige nog maalvaardige watermolen van het Pajottenland. Opgekocht door Dilbeek in 1989, en na een grondige restauratie weer geopend sinds 2002. Het oorspronkelijke gebouw dateert van 1776. Open maaldag elke 2de en 4de zondag van de maand in de namiddag.
  • het kerkje van Sint-Anna-Pede dat voorkomt op de achtergrond van de schilderij "parabel van de blinden" van Pieter Brueghel de Oude (werk dat in het museum van Napels hangt).
  • het Bruegelmuseum in St. Anna-Pede met 19 grote, kleurechte en weerbestendige reproducties van landschappen van Pieter Brueghel de Oude die in de streek inspiratie kwam zoeken.
  • Cultureel centrum De Westrand.
  • Hof Ter Smissen: op deze manege vonden regelmatig buitenopnames plaats voor de Vlaamse soapserie Thuis.
  • Huis Mostinckx in Sint-Martens Bodegem op het Dorpsplein is een lemen huis. (oorspronkelijk van de 16de eeuw) Tot ver in de 19de eeuw waren de lemen hoevetjes in het Pajottenland de meest voorkomende behuizing en sinds 2011 is het gerenoveerde lemen huis een museale 'kijkwoning', terwijl de bakstenen schuur ruimte biedt voor activiteiten met een toeristisch karakter.

Politiek

(Voormalig) burgemeesters

Tijdspanne Meier
1491 Nicolas Van Nispen[3]
1510 Jan Vander Meren
1601 Jan Huwel
1634 Renier Lefebuer
1635 Jan De Wege
1646 Nicolas Batens
1653 Gabriël Nicolaes
1653 Roger Heuze
1653 Van Ghindertaelen
1669 Jan Nicolaes
1669 Jooris De Mesmaecker
1711 Henricus Vanden Kerckhoven
1712 Judocus Nicolaes
1714 M. De Commines
1720 Joannes Franciscus Ignatius Lindemans
1730 Guillielmus Plas
1731 Guillielmus Josephus Lindemans
1739 Joos Roobaert
1747 Henricus Van Campenhout
1747 Petrus Arnoldus Lindemans
1786 Antonius Coenraets
1789 Jan Jozef Thomas
Tijdspanne Burgemeester
1793 - 1796 P.Fr Lindemans[4]
Tijdspanne Burgemeester
1800 - 1803 Jan Baptiste Baeyens
1803 - 1812 Petrus Van Laethem
1812 - 1814 Guillaume de Viron
1814 - 1818 Petrus Van Lierde[5]
1818 - 1830 Jean Bernard de Viron
1830 - 1838 Guilielmus Wauters[6]
1838 - 1890 Egidius Franciscus Verheyden
1891 - 1909 Henri Moeremans
1909 - 1912 Guilielmus Leonard Verheyden
1913 - 1929 Robert de Viron
1929 - 1938 Livinus Walravens
1938 - 1947 Robert Verheyden
1943 - ? Victor Van Malder (waarnemend)
1944 Emiel De Ridder (oorlogsburgemeester)
1946 - 1947 Victor Van Malder (waarnemend)
1947 - 1957 Herman Vergels (CVP)
1957 - 1967 Georges Mot (CVP)
1967 - 1982 Philip Vergels (CVP)
1983 - 1988 Jef Valkeniers (Volks[7])
1988 Jef De Ridder (Volks, waarnemend)
1989 - 1991 Stefaan Platteau (PVV)
1992 - 1994 Jan De Craen (CVP)
1995 - 2012 Stefaan Platteau (VLD)
2013 - heden Willy Segers (N-VA)

Bestuur 2013-2018

Burgemeester is Willy Segers (N-VA). Hij leidt een coalitie bestaande uit N-VA, Groen-sp.a en CD&V-DNA. Samen vormden ze tot september 2016 de meerderheid met 18 op 35 zetels. In 2016 ruilde gemeenteraadslid Jos Crabbe CD&V in voor Open Vld - zijn enige politieke wapenfeit, waardoor de coalitie niet langer de meerderheid vormt.[8]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij 10-10-1976[9] 10-10-1982[9] 9-10-1988[9] 9-10-1994[9] 8-10-2000[9] 8-10-2006[10] 14-10-2012[11] 14-10-2018[12]
Stemmen / Zetels % 31 % 33 % 33 % 33 % 33 % 33 % 35 % 35
Overwegend Nederlandstalige lijsten
Agalev / Groen!-sp.a-SpiritA / Groen-sp.aC - - 3,89 0 4,94 1 7,44 2 8,38A 1 9,71C 1 10,7C 2
SP / Groen!-sp.a-SpiritA / Groen-sp.aC 7,17 1 8,85 2 5,78 1 3,98 0 3,69 0 1 2 1
PVV1 / VLD2 / LvBurgemeester-VLD3 / LVBurger Open-VLD4 6,131 1 12,861 4 16,571 5 29,072 11 36,572 14 34,633 13 33,063 13 26,84 11
CVP1 / CD&V-N-VA-DNA!B / CD&V-DNA!D / CD&V2 38,411 14 34,001 12 29,171 11 25,241 10 21,431 8 28,98B 6 19,44D 6 14,62 5
CD&V-N-VA-DNA!B / CD&V-DNA!D / DNA!1 - - - - - 2 1 6,91 2
VOLKS1 / VU2 / CD&V-N-VA-DNA!B / N-VA3 / N-VA LvBurgemeester4 30,371 11 29,81 11 28,892 11 12,021 4 8,221 2 2 23,443 8 24,54 10
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 / Vernieuwing3 - - 1,191 0 5,031 1 8,381 2 13,232 4 2,343 0 5,52 1
VVP - - - 1,07 0 - - - -
W.O.W. - - - 2,44 0 - - - -
RAD - 2,13 0 - - - - - -
Overwegend Franstalige lijsten
DSP-PSD 3,29 0 - - - - - - -
RB-GB1 / LD-VD2 / UNION3 / UF4 / UF(MR+cdH+FDF+IND)5 / UF=MR+DEFI+IND6 14,621 4 12,362 4 14,513 5 16,223 6 14,274 5 14,795 4 12,015 4 10,46 3
ONAFHANKELIJK - - - - - - - 0,8 0
Totaal stemmen 22716 25573 26505 26698 26592 27802 26918 27810
Opkomst % 94,53 93,34 92,07 92,81 89,86 90,70
Blanco en ongeldig % 3,17 4,13 3,11 3,24 2,58 2,95 2,83 3,70

De zetels van de gevormde meerderheid staan vet afgedrukt
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.

Natuur

Cultuur

In het centrum van Dilbeek staat cultureel centrum De Westrand. De gemeentelijke bibliotheek bevindt zich in hetzelfde gebouw.

Bijnaam

De Dilbekenaars dragen de bijnaam "Konijnenfretters". Toen keizer Karel V onverwacht Dilbeek zou bezoeken, werd in 'De Gouden Kroon' snel alles in gereedheid gebracht. Te laat merkte de waard dat hij de maaltijd vergeten had. Op de spijskaart verscheen wel 'Varken aan 't spit' maar in werkelijkheid had de plaatselijke stroper zijn twaalf konijnenstroppen leeggehaald. De keizer genoot van de heerlijke schotel tot zijn hofmeester het bedrog ontdekte. De waard moest bekennen en vreesde al voor zijn leven, maar de keizer toonde genade. Hij gebood iedereen de waard en zijn dorpsgenoten voortaan Konijnenfretters te noemen. Deze legende werd geschreven in 1957 door Robert Vonck.

Haar patroonheilige is Sint Alena.

Evenementen

Sinds 2004 wordt in Dilbeek jaarlijks het Vijverfestival georganiseerd, een gratis zomerfestival met pop- en rockmuziek, wereldmuziek, amusement en een wereldkeuken. Het hoofdpodium is een drijvend vlot op de vijver van het park.

Elke woensdagmiddag vindt er een markt plaats op de Sint-Alenalaan. Op de parking van de Westrand vindt elke zaterdagochtend een boerenmarkt plaats.

Verenigingen

De jeugdwerking van Dilbeek is gehuisvest in het Jeugdcentrum Castelhof.

Onderwijs

Geboren in Dilbeek

Bekende Dilbekenaren

Trivia

Sint-Alena is de patroonheilige van Dilbeek. Ze is beschermheilige van de tandpijn en oogziekten.

Externe links

rel=nofollow
rel=nofollow

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. º Vanhoutte, Thomas. "Dalton en Dilbeek: de geschiedenis", 11 maart 2013. Geraadpleegd op 4 juli 2015.
  2. º Schoukens, Jean-Pierre. "Ondoofbare liefde voor Obervellach", De Standaard, 19 augustus 2002. Geraadpleegd op 4 juli 2015.
  3. º Oplijsting Meiers Dilbeek - Ancien régime; delbeccha.be
  4. º Oplijsting burgemeesters Dilbeek - Frans tijdvak; delbaccha.be
  5. º Oplijsting burgemeesters Dilbeek - Hollandse periode; delbeccha.be
  6. º Oplijsting burgemeesters en schepencolleges Dilbeek- België; delbeccha.be
  7. º Volks is een coalitie tussen Volksunie en onafhankelijken, zie: Volks voelt zich thuis in Dilbeek; De Standaard; 7 september 2000)
  8. º Geen meerderheid meer in gemeenteraad Dilbeek. deredactie.be (7 september 2016) Geraadpleegd op 8 september 2016
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Gegevens 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken
  10. º Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006
  11. º Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012
  12. º Gegevens 2018
rel=nofollow
rel=nofollow

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Dilbeek op Wikimedia Commons.

rel=nofollow
50°50′54″N, 4°16′6″E