Toontje Poland

Bestand:Poland, T. (2).jpg

Toontje Poland

Dorus "Toontje" Poland (Alkmaar, 20 januari 1795 - Tjilatjap, 19 december 1857 was een Nederlands kolonel bij het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger.

Zijn jeugd

Poland (zijn voornaam was eigenlijk Dorus) werd geboren als zoon van een welgestelde kruidenier. Omdat zijn vader al jong stierf, zijn moeder een nieuwe verbintenis aanging en zich weinig bekommerde om haar zoon, leefde Poland een leven van twaalf ambachten en dertien ongelukken totdat een sergeant der gardegrenadiers van koning Lodewijk Napoleon Bonaparte hem een plaats bezorgde als kwekeling bij de militaire kweekschool in Den Haag (het doel van de kweekschool was het vormen van een kern, waaruit later soldaten voor het leger konden worden gelicht). In maart 1810 werd een deel van de kwekelingen naar Antwerpen gezonden, waar zij verdeeld werden op de Franse vloot en Poland ingedeeld werd bij de tweede bak der grootmarsgasten. Hij werd nu benoemd tot korporaal der scheepsjongens en bleef dit tot het eind van 1813, toen Holland in opstand kwam tegen het Franse bewind en er bevel werd gegeven naar Brussel te marcheren. Te Rijssel werden de Hollanders in zes compagnieën ingedeeld, waarbij die van Poland naar Limoges werd gedirigeerd, waar een groot aantal krijgsgevangenen verenigd was. Daar verbleef hij tot Napoleon naar Elba werd verbannen en hij (samen met 600 Hollandse gevangenen) naar Holland terug kon keren, alwaar hij bij een werver tekende voor acht jaar bij de infanterie, en op de 3de juli 1814 als vrijwilliger bij het vijftiende bataljon in dienst trad.

Nederlands Indië

Poland tekende nu ook voor het Nederlands Indische leger, maar zijn Indiaansche Brigade werd eerst nog ingezet tegen Napoleon en naar Quatre-Bras (zie slag bij Quatre-Bras) gezonden, alvorens ingescheept te worden en op de 29ste oktober 1815 naar Batavia af te reizen, waar men op 12 mei 1817 aankwam.

In het jaar 1818 nam Poland deel aan de expeditie naar Cheribon en later aan die naar het opstandige Bantam en Riouw onder leiding van kapitein Ferdinand Vermeulen Krieger. Hij gedroeg zich hier dusdanig dapper dat hij ter plaatse door Vermeulen Krieger tot sergeant werd benoemd. In 1824 gaven gebeurtenissen op Celebes aanleiding tot een nieuwe expeditie onder leiding van generaal Josephus Jacobus van Geen. Poland nam deel aan diverse scherpe gevechten en werd, naar aanleiding van zijn moedige gedrag, door Van Geen bevorderd tot tweede luitenant. Daarna werd hij (onder majoor Sollewijn) naar Borneo gezonden om Chinese onlusten te bedwingen maar alvorens daar tot actie kon worden overgaan, was er een opstand op Java uitgebroken (de Java-oorlog) en keerden de expeditionaire troepen voortijdig terug.

De Java-oorlog

Poland verwierf zich een grote naam tijdens de Java-oorlog. Zijn bijnaam "Toontje" werd hem tijdens de oorlog toebedeeld door Frans David Cochius, die, ongerust geworden, naar hem uitziend riep: "daar is Toontje!" In februari 1829 werd Poland benoemd tot eerste luitenant en verkreeg hij de militaire Willemsorde vierde klasse. Tijdens de oorlog wist Poland met name de Madurezen tot een geduchte legereenheid om te vormen, in 1831 werd hij de persoonlijke adjudant van de sultan van Madura; gouverneur generaal Dominique Jacques de Eerens stond Poland toe de erekris, die hij van de Madurezen gekregen had (een buitengewone inlandse onderscheiding) bij officiele gelegenheden te dragen. Na de oorlog werd Poland naar Wonosobo overgeplaatst, waar majoor Andreas Victor Michiels het commando voerde.

Veldtocht naar de westkust van Sumatra

Poland vertrok met de expeditionaire troepen onder Michiels naar Sumatra, alwaar duizenden Padries zich versterkt hadden en in opstand waren (de Padri-oorlog), en leidde verschillende gevechten. Per 24 augustus 1833 werd hij door generaal Cochius bevorderd tot kapitein.

Later leven

Na een vijfjarig verblijf als adjudant van de sultan van Madura werd Poland in 1840 naar Palembang verplaatst waar hij met het civiel en militair gezag over Tebing Tingie werd belast. Niet veel later werd hij benoemd tot majoor, in januari 1845 tot luitenant-kolonel. Drie jaar later, in 1849, maakte hij deel uit van de expeditie naar Bali en nam aan diverse tochten hier deel, onder meer ter bezetting van Kasoemba. Hij werd hiervoor beloond met de militaire Willemsorde derde klasse. In juni 1853 werd hij benoemd tot kolonel titulair en gepensioneerd.

Literatuur

• 1867. W.A. van Rees. Toontje Poland, voorafgegaan door enige Indische typen. D.A. Thieme. Arnhem.