Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Nobelprijs voor de Scheikunde
De Nobelprijs voor de Scheikunde wordt jaarlijks toegekend door een commissie van de Kungliga Vetenskapsakademien (Koninklijke Zweedse Academie voor Wetenschappen).
Lijst met winnaars van de Nobelprijs voor de Scheikunde.
Jaar | Naam | Toelichting |
---|---|---|
1901 | Jacobus van 't Hoff | "Voor zijn ontdekking van de wetten van chemische evenwichten en osmotische waarde in oplossingen." |
1902 | Hermann Emil Fischer | "Voor zijn werk op het gebied van de suiker en purine syntheses." |
1903 | Svante Arrhenius | "Voor zijn elektrolytische dissociatietheorie." |
1904 | Sir William Ramsay | "Voor zijn ontdekking van de edelgassen in lucht." |
1905 | Adolf von Baeyer | "Voor zijn werk op het gebied van organische verven en aromatische samenstellingen." |
1906 | Henri Moissan | "Voor zijn onderzoek naar en isolatie van het element fluor en voor zijn introductie van de naar hem genoemde elektrische oven." |
1907 | Eduard Buchner | "Voor zijn verdiensten in de gisttechnologie." |
1908 | Sir Ernest Rutherford | "Voor zijn onderzoek naar het uiteenvallen van elementen en de chemie van radioactieve stoffen." |
1909 | Wilhelm Ostwald | "Voor zijn verdiensten in de katalyse en voor zijn onderzoek naar chemische evenwichten en reactiesnelheden." |
1910 | Otto Wallach | "Voor zijn verdiensten op het gebied van alicyclische samenstellingen." |
1911 | Marie Curie | "Voor haar ontdekking van radium en polonium en voor haar studie naar de aard en samenstelling van deze opmerkelijke elementen." |
1912 | Victor Grignard | "Voor zijn ontdekking van het Grignard reagens." |
Paul Sabatier | "Voor zijn methode voor het hydrogeneren van organische verbindingen." | |
1913 | Alfred Werner | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de verbinding tussen atomen in moleculen." |
1914 | Theodore William Richards | "Voor zijn bepaling van het atoommassa van een groot aantal elementen." |
1915 | Richard Willstätter | "Voor zijn onderzoek naar plantpigmenten." |
1916 | Geen Nobelprijs toegekend | |
1917 | Geen Nobelprijs toegekend | |
1918 | Fritz Haber | "Voor zijn synthese van ammonia." |
1919 | Geen Nobelprijs toegekend | |
1920 | Walther Hermann Nernst | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de thermochemie." |
1921 | Frederick Soddy | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de chemie van radioactieve substanties en zijn onderzoek naar isotopen." |
1922 | Francis William Aston | "Voor zijn ontdekking van isotopen in een groot aantal niet-radioactieve elementen en voor zijn Wet van de Gehele Getallen." |
1923 | Fritz Pregl | "Voor zijn uitvinding van de microanalyse methode voor organische substanties." |
1924 | Geen Nobelprijs toegekend | |
1925 | Richard Zsigmondy | "Voor zijn demonstratie van de heterogene aard van colloïdoplossingen en zijn gebruikte methodes." |
1926 | Theodor Svedberg | "Voor zijn verdiensten op het gebied van disperse systemen." |
1927 | Heinrich Otto Wieland | "Voor zijn onderzoek naar galzuur en gerelateerde substanties." |
1928 | Adolf Windaus | "Voor zijn onderzoek naar sterines en hun verbinding met vitamines." |
1929 | Arthur Harden Hans von Euler-Chelpin |
"Voor hun onderzoek naar de fermentatie van suiker en fermentatie-enzymen." |
1930 | Hans Fischer | "Voor zijn onderzoek naar haemine en chlorofyl." |
1931 | Carl Bosch Friedrich Bergius |
"Voor hun bijdrage aan de chemische hoge druk methodes." |
1932 | Irving Langmuir | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de grensvlakchemie." |
1933 | Geen Nobelprijs toegekend | |
1934 | Harold Clayton Urey | "Voor zijn ontdekking van deuterium." |
1935 | Frédéric Joliot Irene Joliot-Curie |
"Voor hun synthese van nieuwe radioactieve elementen." |
1936 | Peter Debye | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de moleculaire structuur door onderzoek naar dipoolmomenten en de diffractie van röntgenstralen en elektronen in gassen." |
1937 | Walter Norman Haworth | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de koolhydraten en vitamine C." |
Paul Karrer | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de carotenoïden, flavines, vitamine A en vitamine B2." | |
1938 | Richard Kuhn | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de carotenoïden en de vitamines." |
1939 | Adolf Butenandt Lavoslav Ružička |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de geslachtshormonen." (Butenandt) |
1940 | Geen Nobelprijs toegekend | |
1941 | Geen Nobelprijs toegekend | |
1942 | Geen Nobelprijs toegekend | |
1943 | George de Hevesy | "Voor zijn verdiensten op het gebied van het gebruik van isotopen om chemische processen te bestuderen." |
1944 | Otto Hahn | "Voor zijn ontdekking van kernsplijting van zware atoomkernen." |
1945 | Artturi Ilmari Virtanen | "Voor zijn onderzoek en ontdekkingen op het gebied van agricultuur en voedingschemie." |
1946 | James Batcheller Sumner | "Voor zijn ontdekking dat enzymen kunnen kristalliseren." |
John Howard Northrop Wendell Meredith Stanley |
"Voor hun bereiding van enzymen en viruseiwitten in een zuivere vorm." | |
1947 | Sir Robert Robinson | "Voor zijn onderzoek naar producten van planten, in het bijzonder de alkaloïden." |
1948 | Arne Tiselius | "Voor zijn onderzoek op het gebied van de elektroforese en de adsorptie analyse." |
1949 | William Francis Giauque | "Voor zijn bijdragen op het gebied van de chemische thermodynamica." |
1950 | Otto Diels Kurt Alder |
"Voor hun ontdekking en ontwikkeling van de diëensynthese. Diels-Alder reactie." |
1951 | Edwin McMillan Glenn Seaborg |
"Voor hun ontdekkingen in de chemie van de transuraan elementen." |
1952 | Archer John Porter Martin Richard Laurence Millington Synge |
"Voor hun uitvinding van partitiechromatografie." |
1953 | Hermann Staudinger | "Voor zijn ontdekkingen op het gebied van de macromoleculaire chemie." |
1954 | Linus Pauling | "Voor zijn onderzoek naar de aard van de chemische binding." |
1955 | Vincent du Vigneaud | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van de zwavelverbindigen, in het bijzonder de eerste synthese van een polypeptide hormoon." |
1956 | Sir Cyril Norman Hinshelwood Nikolay Nikolaevich Semenov |
"Voor hun onderzoek naar het mechanisme van chemische reacties." |
1957 | Sir Alexander Todd | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van nucleotides en hun co-enzymen." |
1958 | Frederick Sanger | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van de structuur van eiwitten, in het bijzonder insuline." |
1959 | Jaroslav Heyrovský | "Voor zijn ontdekking en ontwikkeling van de polarografische analysemethodes." |
1960 | Willard Frank Libby | "Voor zijn methode om koolstof-14 te gebruiken voor ouderdomsbepaling." |
1961 | Melvin Calvin | "Voor zijn onderzoek naar de assimilatie van koolstofdioxide in planten." |
1962 | Max Ferdinand Perutz John Cowdery Kendrew |
"Voor hun studie naar de structuur van myoglobine." |
1963 | Karl Ziegler Giulio Natta |
"Voor hun ontdekkingen op het gebied van de hoge polymeren." |
1964 | Dorothy Crowfoot Hodgkin | "Voor haar bepaling van de structuur van belangrijk biochemische stoffen met behulp van röntgentechnieken." |
1965 | Robert Burns Woodward | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de organische syntheses." |
1966 | Robert Sanderson Mulliken | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de chemische binding en de elektronische structuur van moleculen." |
1967 | Manfred Eigen Ronald George Wreyford Norrish George Porter |
"Voor hun studies naar zeer snelle reacties." |
1968 | Lars Onsager | "Voor de ontdekking van de naar hem genoemde reciproce relatie." |
1969 | Derek Harold Richard Barton Odd Hassel |
"Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van het begrip conformatie." |
1970 | Luis Federico Leloir | "Voor zijn ontdekking van suikernucleotiden en hun rol in de biosynthese van koolhydraten." |
1971 | Gerhard Herzberg | "Voor zijn bijdragen aan de elektronenstructuur en de geometrie van moleculen, in het bijzonder vrije radicalen." |
1972 | Christian Boehmer Anfinsen | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de ribonuclease." |
Stanford Moore William Howard Stein |
"Voor hun bijdragen aan het begrip van de link tussen de chemische structuur en de katalytische activiteit van het ribonucleasemolecuul." | |
1973 | Ernst Otto Fischer Geoffrey Wilkinson |
"Voor hun verdiensten op het gebied van de chemie van de organometallische verbindigen." |
1974 | Paul Flory | "Voor zijn fundamentele verrichtingen, zowel theoretisch als experimenteel, op het gebied van de fysische chemie van macromoleculen." |
1975 | John Warcup Cornforth | "Voor zijn verrichtingen op het gebied ven de stereochemie van enzymgekatalyseerde reacties." |
Vladimir Prelog | "Voor zijn onderzoek naar de stereochemie van organische moleculen en reacties." | |
1976 | William Lipscomb | "Voor zijn studie naar de structuur van boranen." |
1977 | Ilya Prigogine | "Voor zijn bijdrage aan de niet-evenwicht thermodynamica." |
1978 | Peter Mitchell | "Voor zijn formulering van de chemiosmotische theorie." |
1979 | Herbert Brown Georg Wittig |
"Voor hun ontwikkeling van het gebruik van boor- en fosforbevattende samenstellingen als reagenten in organische syntheses." |
1980 | Paul Berg | "Voor zijn fundamentele studie naar de biochemie van nucleïnezuren, in het bijzonder recombinant DNA." |
Walter Gilbert Frederick Sanger |
"Voor hun bijdragen aan de bepaling van basenvolgordes in nucleïnezuren." | |
1981 | Kenichi Fukui Roald Hoffmann |
"Voor hun theorieën op het gebied van het verloop van chemische reacties." |
1982 | Aaron Klug | "Voor zijn ontwikkeling van kristallografische elektronenmicroscopie." |
1983 | Henry Taube | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van mechanismes van elekronenoverdrachtsreacties." |
1984 | Robert Bruce Merrifield | "Voor zijn ontwikkeling van de methodologie voor chemische syntheses op een vaste matrix." |
1985 | Herbert Hauptman Jerome Karle |
"Voor hun ontwikkeling van directe methodes voor de bepaling van kristalstructuren." |
1986 | Dudley Herschbach Yuan Lee John Polanyi |
"Voor hun bijdragen op het gebied van de dynamica van elementaire chemische processen." |
1987 | Donald Cram Jean-Marie Lehn Charles Pedersen |
"Voor hun ontwikkeling en gebruik van moleculen met structuurspecifieke interacties met hoge selectiviteit." |
1988 | Johann Deisenhofer Robert Huber Hartmut Michel |
"Voor hun bepaling van de driedimensionale structuur van een fotosynthetisch reactiecentrum." |
1989 | Sidney Altman Thomas Cech |
"Voor hun ontdekking van katalytische eigenschappen van RNA." |
1990 | Elias James Corey | "Voor zijn ontwikkeling van de theorie en methodologie van organische syntheses." |
1991 | Richard Ernst | "Voor zijn bijdragen aan de ontwikkeling van hoger resolutie NMR-spectroscopie." |
1992 | Rudolph Marcus | "Voor zijn bijdragen aan de theore van elektronenoverdractsreacties in chemische systemen." |
1993 | Kary Mullis Michael Smith |
"Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van methodes binnen de DNA-chemie." |
1994 | George Olah | "Voor zijn bijdragen aan de carbokationchemie." |
1995 | Paul Crutzen Mario Molina Frank Sherwood Rowland |
"Voor hun verrichtingen op het gebied van de atmosfeerchemie, in het bijzonder het ozongat." |
1996 | Robert Curl Sir Harold Kroto Richard Smalley |
"Voor hun ontdekking van fullerenen." |
1997 | Paul Boyer John E. Walker |
"Voor hun verklaring van het enzymatische mechanisme bij de synthese van ATP." |
Jens Skou | "Voor zijn ontdekking van het iontransportenzym Na+K+-ATPase." | |
1998 | Walter Kohn | "Voor zijn ontwikkeling van de dichtheidsfunctionele theorie" |
John Pople | "Voor zijn ontwikkeling van computationele methodes in de kwantumchemie." | |
1999 | Ahmed Zewail | "Voor zijn studie naar de overgangstoestanden van chemische reacties met behulp van femtoseconde spectroscopie." |
2000 | Alan Heeger Alan MacDiarmid Hideki Shirakawa |
"Voor hun ontdekking en ontwikkeling van geleidende polymeren." |
2001 | William Knowles Ryoji Noyori |
"Voor hun verrichtingen op het gebied van chiraal gekatalyseerde hydrogeneringsreacties." |
Barry Sharpless | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van chiraal gekatalyseerde oxidatiereacties." | |
2002 | Kurt Wüthrich John Fenn Koichi Tanaka |
"Voor hun ontwikkeling van methodes voor identificatie en structuuranalyse van biologische macromoleculen." |
2003 | Peter Agre Roderick MacKinnon |
"Voor hun ontdekkingen op het gebied van kanalen in celmembranen." |
2004 | Aaron Ciechanover Avram Hershko Irwin Rose |
"Voor hun ontdekking van de rol van ubiquitine bij de eiwitdegradatie." |
2005 | Robert H. Grubbs Richard R. Schrock Yves Chauvin |
"Voor de ontwikkeling van de metathesemethode in de organische syntheses." |
2006 | Roger Kornberg | "Voor de studie van de moleculaire basis van eukaryotische transcriptie." |
2007 | Gerhard Ertl | "Voor zijn studies naar chemische processen op vaste oppervlakken." |
2008 | Osamu Shimomura Martin Chalfie Roger Tsien |
"Voor hun ontdekking en ontwikkeling van het groen fluorescent proteïne (GFP)" |
2009 | Thomas Steitz Ada Yonath Venkatraman Ramakrishnan |
"voor studies naar de structuur en de functies van het ribosoom." |
Zie ook
Referenties
- http://www.nobel.se/chemistry/laureates/ O.a. meer bijzonderheden over de motivering van de prijzen
Nobelprijs |
---|