Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Alchemie: verschil tussen versies
(indeling, hersortering, kleine aanpassingen) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Cornelis Pietersz. Bega - De Alchemist.jpg|200 px|thumb|Cornelis Pietersz. Bega: De Alchemist, olieverfschilderij, 1663]] | [[Bestand:Cornelis Pietersz. Bega - De Alchemist.jpg|200 px|thumb|Cornelis Pietersz. Bega: De Alchemist, olieverfschilderij, 1663]] | ||
'''Alchemie''', de voorloper van de hedendaagse scheikunde, is een vorm van natuurfilosofie die net zoals bijvoorbeeld de [[astrologie]] tot de zogenaamde [[occulte wetenschappen]] behoort. Het maakt deel uit van een voorwetenschappelijk wereldbeeld en maakt in vergelijking met de moderne [[wetenschap]] gebruik van een alternatief verklaringsmodel met een eigen systeem en methode. | '''Alchemie''', de voorloper van de hedendaagse scheikunde, is een vorm van natuurfilosofie die net zoals bijvoorbeeld de [[astrologie]] tot de zogenaamde [[occulte wetenschappen]] behoort. Het maakt deel uit van een voorwetenschappelijk wereldbeeld en maakt in vergelijking met de moderne [[wetenschap]] gebruik van een alternatief verklaringsmodel met een eigen systeem en methode. | ||
== Etymologie en oorsprong == | |||
De oudste bekende optekeningen over alchemie, meer bepaald over de [[Tabula Smaragdina]], stammen uit het Oude Egypte en het hellenistische Griekenland. Aangezien deze aanvankelijk enkel via de Arabische wereld naar Europa geraakten, stamt het woord ''alchemie'' vermoedelijk uit het Arabisch الخيمياء (al-ḫīmiyāʾ) of الكيمياء (al-kīmiyāʾ) en het Egyptisch ''k(he)m'' wat „zwart” betekent. Dit zou afgeleid zijn uit het Grieks (eventueel ''chymia'', ''chemeia'': „metaalgietwerk”; of ''chymos'': „vloeistof”). Een Chinese oorsprong is onwaarschijnlijk, hoewel er in het Chinees ook woorden zijn met verwante betekenissen: (Chin.: ''Kim-Iya'' „goudmakersap”; ''kem'' „[[transmutatie]]”). De oorspronkelijke betekenis van het woord is tot dusver niet met zekerheid te achterhalen en er worden diverse verklaringen aan gegeven. Paracelsus en [[Georgius Agricola]] gebruikten de woorden ''chymia'' of respectievelijk ''chymista'' voor de alchemie. | |||
De Tabula Smaragdina was een basisboek voor de alchemisten, het werd toegeschreven aan [[Hermes Trismegistos]], is oorspronkelijk geschreven in het Grieks, en was later in omloop in een Latijnse versie van enkele moeilijk te begrijpen zinnen, waar naar men meende de wijsheid van de hele wereld in verborgen was. | |||
==Verspreiding== | ==Verspreiding== | ||
Alchemie of alchimie | Alchemie of alchimie werd aangetroffen in veel verschillende culturen en tijden, zoals het Oude [[Egypte]] en het [[China]] van [[Lao Tzu]], het Hellenistische Griekenland van [[Alexander de Grote]] en de bloeiperiode van de Arabische alchemie in de 10e eeuw. | ||
Alchemie bestrijkt diverse filosofische tradities verspreid over ongeveer vier millennia en drie continenten. Men kan ten minste drie grote tradities onderscheiden die grotendeels onafhankelijk van elkaar ontstonden: de [[Chinese alchemie]], de [[Indiase alchemie]] en de [[westerse alchemie]]. Deze laatste ontstond rond de [[Middellandse Zee]], waarbij in de loop van enkele duizenden jaren haar centrum verschoof vanuit het Oude Egypte naar de Grieks-Romeinse wereld en via islamitische beoefenaars ten slotte het middeleeuwse Europa bereikte. Chinese alchemie was nauw verbonden met het [[taoïsme]] en de Indiase alchemie met de dharma religies, terwijl westerse alchemie haar eigen filosofische systeem ontwikkelde onder invloed van diverse westerse religies. In hoeverre de genoemde drie tradities elkaar in de loop der tijden hebben beïnvloed en of ze mogelijk een gemeenschappelijke oorsprong hebben, blijft een onbeantwoorde vraag. | Alchemie bestrijkt diverse filosofische tradities verspreid over ongeveer vier millennia en drie continenten. Men kan ten minste drie grote tradities onderscheiden die grotendeels onafhankelijk van elkaar ontstonden: de [[Chinese alchemie]], de [[Indiase alchemie]] en de [[westerse alchemie]]. Deze laatste ontstond rond de [[Middellandse Zee]], waarbij in de loop van enkele duizenden jaren haar centrum verschoof vanuit het Oude Egypte naar de Grieks-Romeinse wereld en via islamitische beoefenaars ten slotte het middeleeuwse Europa bereikte. Chinese alchemie was nauw verbonden met het [[taoïsme]] en de Indiase alchemie met de dharma religies, terwijl westerse alchemie haar eigen filosofische systeem ontwikkelde onder invloed van diverse westerse religies. In hoeverre de genoemde drie tradities elkaar in de loop der tijden hebben beïnvloed en of ze mogelijk een gemeenschappelijke oorsprong hebben, blijft een onbeantwoorde vraag. | ||
Versie van 1 sep 2015 10:50
Alchemie, de voorloper van de hedendaagse scheikunde, is een vorm van natuurfilosofie die net zoals bijvoorbeeld de astrologie tot de zogenaamde occulte wetenschappen behoort. Het maakt deel uit van een voorwetenschappelijk wereldbeeld en maakt in vergelijking met de moderne wetenschap gebruik van een alternatief verklaringsmodel met een eigen systeem en methode.
Etymologie en oorsprong
De oudste bekende optekeningen over alchemie, meer bepaald over de Tabula Smaragdina, stammen uit het Oude Egypte en het hellenistische Griekenland. Aangezien deze aanvankelijk enkel via de Arabische wereld naar Europa geraakten, stamt het woord alchemie vermoedelijk uit het Arabisch الخيمياء (al-ḫīmiyāʾ) of الكيمياء (al-kīmiyāʾ) en het Egyptisch k(he)m wat „zwart” betekent. Dit zou afgeleid zijn uit het Grieks (eventueel chymia, chemeia: „metaalgietwerk”; of chymos: „vloeistof”). Een Chinese oorsprong is onwaarschijnlijk, hoewel er in het Chinees ook woorden zijn met verwante betekenissen: (Chin.: Kim-Iya „goudmakersap”; kem „transmutatie”). De oorspronkelijke betekenis van het woord is tot dusver niet met zekerheid te achterhalen en er worden diverse verklaringen aan gegeven. Paracelsus en Georgius Agricola gebruikten de woorden chymia of respectievelijk chymista voor de alchemie.
De Tabula Smaragdina was een basisboek voor de alchemisten, het werd toegeschreven aan Hermes Trismegistos, is oorspronkelijk geschreven in het Grieks, en was later in omloop in een Latijnse versie van enkele moeilijk te begrijpen zinnen, waar naar men meende de wijsheid van de hele wereld in verborgen was.
Verspreiding
Alchemie of alchimie werd aangetroffen in veel verschillende culturen en tijden, zoals het Oude Egypte en het China van Lao Tzu, het Hellenistische Griekenland van Alexander de Grote en de bloeiperiode van de Arabische alchemie in de 10e eeuw.
Alchemie bestrijkt diverse filosofische tradities verspreid over ongeveer vier millennia en drie continenten. Men kan ten minste drie grote tradities onderscheiden die grotendeels onafhankelijk van elkaar ontstonden: de Chinese alchemie, de Indiase alchemie en de westerse alchemie. Deze laatste ontstond rond de Middellandse Zee, waarbij in de loop van enkele duizenden jaren haar centrum verschoof vanuit het Oude Egypte naar de Grieks-Romeinse wereld en via islamitische beoefenaars ten slotte het middeleeuwse Europa bereikte. Chinese alchemie was nauw verbonden met het taoïsme en de Indiase alchemie met de dharma religies, terwijl westerse alchemie haar eigen filosofische systeem ontwikkelde onder invloed van diverse westerse religies. In hoeverre de genoemde drie tradities elkaar in de loop der tijden hebben beïnvloed en of ze mogelijk een gemeenschappelijke oorsprong hebben, blijft een onbeantwoorde vraag.
Doelen
Vaak wordt aangenomen dat de 'productie' van edele metalen zoals goud en de bereiding van het levenselixer met behulp van de Steen der wijzen het enige doel van de alchemie zou geweest zijn, maar er waren ook alchemisten die dit praktische aspect eerder beschouwden als een bijproduct van een innerlijke verandering die de alchemist zelf onderging. Vooral sedert de renaissance ontwikkelde de alchemie in Europa zich stilaan tot een meer filosofische en spirituele discipline. Vanaf de 17e eeuw werd het geleidelijk aan vervangen door moderne scheikunde en farmacologie.
Bekende beoefenaars
Sommige van de grootste geesten uit de middeleeuwen, zoals Albertus Magnus, Roger Bacon en Thomas van Aquino, hebben zich met alchemie beziggehouden. Van legendarische alchemisten als Nicolas Flamel werd echt geloofd dat ze de Steen der wijzen hadden gevonden. Paracelsus en zijn volgelingen brachten tijdens de renaissance een omwenteling teweeg in de geneeskunde. Heel wat geleerden die nu beschouwd worden als de grondleggers van de moderne wetenschap, zoals Isaac Newton en Robert Boyle, waren gefascineerd door de alchemie en besteedden er veel tijd en onderzoek aan. In de 20e eeuw interesseerde de Zwitserse psycholoog en arts Carl Gustav Jung zich intens voor alchemie en was ervan overtuigd dat de alchemisten het onbewuste hadden ontdekt.
Zie ook
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Alchemy op Wikimedia Commons.