Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Frigg (godin): verschil tussen versies
(Niet-bestaande bestanden verwijderd) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
In de [[Noordse mythologie]] werd '''Frigg''' ([[Edda]] | In de [[Noordse mythologie]] werd '''Frigg''' ([[Edda]]’s) of '''Frigga''' (''[[Gesta Danorum]]'') de „Eerste onder de [[godin]]nen” genoemd,<ref>{{Aut|Snorri Sturluson}}. Proza Edda, [[Gylfaginning]].</ref> de vrouw van [[Odin (god)|Odin]], koningin van de [[Æsir]], en godin van het firmament. | ||
==Eigenschappen== | ==Eigenschappen== | ||
Als [[Asin (mythologie)|Ásynjur]] is zij de godin of patrones van het [[huwelijk]], het [[moeder]]schap, de [[vruchtbaarheid]], de [[liefde]] en de [[seksualiteit]], de huishouding en de huiselijke kunsten. Dit zijn alles tezamen kenmerkende eigenschappen van een [[moedergodin]]. | Als [[Asin (mythologie)|Ásynjur]] is zij de godin of patrones van het [[huwelijk]], het [[moeder]]schap, de [[vruchtbaarheid]], de [[liefde]] en de [[seksualiteit]], de huishouding en de huiselijke kunsten. Dit zijn alles tezamen kenmerkende eigenschappen van een [[moedergodin]]. | ||
Haar hoofdfunctie, zoals die in de Noordse mythologische verhalen tot uitdrukking komt, is die van echtgenote en moeder, maar zij heeft er nog meer. Ze heeft de macht over de [[Wichelarij|voorspelling]], al zegt ze zelf niet wat ze weet,<ref>{{Aut|Snorri Sturluson}}. Proza Edda, [[Skáldskaparmál]]. | Haar hoofdfunctie, zoals die in de Noordse mythologische verhalen tot uitdrukking komt, is die van echtgenote en moeder, maar zij heeft er nog meer. Ze heeft de macht over de [[Wichelarij|voorspelling]], al zegt ze zelf niet wat ze weet,<ref>{{Aut|Snorri Sturluson}}. Proza Edda, [[Skáldskaparmál]]. „Zij zal geen fortuin vertellen, ook al kent zij het lot der mensen.”</ref> en zij is de enige die naast Odin op de hoogverheven troon [[Hlidskjalf]] mag zitten vanwaaruit men een volledig zicht op het [[universum]] heeft. Samen met haar man neemt ze mee deel aan de [[Wilde Jacht]] ([[Asgardreid]]). | ||
Frigg ontraadt Odin om naar [[Vafthrudnir]] te gaan, zie [[Vafþrúðnismál]]. | Frigg ontraadt Odin om naar [[Vafthrudnir]] te gaan, zie [[Vafþrúðnismál]]. | ||
| Regel 12: | Regel 12: | ||
De diensters van Frigg zijn [[Hlín]] (een beschermgodin), [[Gná]] (boodschapster godin), en [[Fulla]] (een vruchtbaarheidsgodin). Het is niet altijd duidelijk of deze gezellinnen in feite geen aspecten van haarzelf zijn (cf. [[avatara]]). | De diensters van Frigg zijn [[Hlín]] (een beschermgodin), [[Gná]] (boodschapster godin), en [[Fulla]] (een vruchtbaarheidsgodin). Het is niet altijd duidelijk of deze gezellinnen in feite geen aspecten van haarzelf zijn (cf. [[avatara]]). | ||
Volgens het [[Lokasenna]] gedicht is Frigg de dochter van [[Fjorgyn]] (mannelijke versie van | Volgens het [[Lokasenna]] gedicht is Frigg de dochter van [[Fjorgyn]] (mannelijke versie van ’Aarde’, cf. vrouwelijke aardversie: Thors moeder). Haar moeder is niet bekend in de verhalen die zijn overgeleverd. | ||
== Etymologie == | == Etymologie == | ||
De naam Frigg betekent | De naam Frigg betekent ’[[liefde]]’ of ’geliefde’. Het woord is afkomstig uit het [[Proto-Germaans]] *frijjō, cf. [[Sanskriet]] priyā ’dierbare vrouw’). Zij was in vele culturen uit de noordelijke helft van [[Europa (werelddeel)|Europa]] bekend, soms onder lichte naamvariaties: bijvoorbeeld '''Frea''' in Zuid-[[Duitsland]], '''Frija''' of '''Friia''' in Oud [[Hoogduits]], '''Friggja''' in [[Zweden]], '''Frīg''' (genitief [[Frige|Frīge]]) in [[Oudengels]], en '''Frika''' in de [[Opera (muziek)|opera]]’s van [[Richard Wagner|Wagner]].<ref>Beweringen over een connectie tussen Frau Holle en Frigg kunnen worden nagetrokken tot minstens bij [[Jacob Grimm]]. Desalniettemin laat recent onderzoek uitschijnen dat het taalkundig bewijs voor dergelijk verband zou steunen op een foutieve vertaling uit het Latijn. {{Aut|John B. Smith}} (aug. 2004). ''Perchta the Belly-Slitter and Her Kin: A View of Some Traditional Threatening Figures, Threats and Punishments''. ''Folklore''. '''115'''(2), 167, 169.</ref> Moderne vertalingen veranderen Frigg vaak in ''Frigga''. [[Vrouw Holle]] (maakt [[sneeuw]] door haar kussen uit te kloppen) en [[Perchta]] (controleert het spinnen) worden eveneens als een relict van het Frigg concept beschouwd.<ref>{{Aut|Rudolf Simek}} (1993). ''Dictionary of Northern Mythology,'' p. 81. Vert. Angela Hall. Cambridge: D. S. Brewer.</ref> | ||
In het [[Faeröers]] (de taal van de [[Faeröer]]) betekent ''friggja'' | In het [[Faeröers]] (de taal van de [[Faeröer]]) betekent ''friggja'' ’het hof maken’ (zoals wanneer je iemand ten [[huwelijk]] wil vragen). Hiermee wordt opnieuw het verband met huwelijk en huwelijksgeneugten aangegeven. Ons woord ‘[[vrijen]]’ komt uit dezelfde verwantschap van taal en betekenis. | ||
== Attributen en verblijf == | == Attributen en verblijf == | ||
In [[Scandinavië]] staat de [[sterrenbeeld|constellatie]] | In [[Scandinavië]] staat de [[sterrenbeeld|constellatie]] ’[[Orion (sterrenbeeld)|Orion]]’ bekend als ’Friggs [[spinnewiel]] of [[spinrok]]ken’ (''Friggerock''). Sommigen wijzen erop dat dit sterrenbeeld op de hemel[[Evenaar|equator]] staat, zodat het draait in de nachtelijke hemel. Dit zou de associatie met het spinnewiel van de hemelgodin kunnen hebben teweeggebracht.<ref>{{Aut|E.C. Krupp}}. (Jan. 1996). ''The thread of time''. ''Sky and Telescope''. '''91'''(1), 60.</ref> Men zegt dat zij de [[nevel (meteorologie)|nevel]]s en [[wolk|wolken]] heeft geweven of gesponnen, zie ook [[Orionnevel]]. | ||
De halruimte waar Frigg in [[Asgaard (mythologie)|Asgaard]] verblijf houdt is [[Fensalir]]. Dat betekent | De halruimte waar Frigg in [[Asgaard (mythologie)|Asgaard]] verblijf houdt is [[Fensalir]]. Dat betekent ’Moerashallen’.<ref>{{Aut|Rudolf Simek}}, p. 93-94. ''Ook:'' {{Aut|John Lindow}} (2001). ''Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs,'' p. 128-130. Oxford: Oxford University Press.</ref> Dit kan erop wijzen dat moerassig of modderig land (beginnend land) speciaal aan haar werd toegewijd. Maar daarover is niets definitief bekend. Vergelijk de [[moerasvrouw]] en [[witte wieven]]. | ||
De godin [[Sága]], die wordt beschreven als samen met Odin drinkend uit gouden bekers in haar hal | De godin [[Sága]], die wordt beschreven als samen met Odin drinkend uit gouden bekers in haar hal ’Verzonken Banken’, zou Frigg kunnen zijn onder een andere naam. | ||
Symbolen geassocieerd met Frigg: | Symbolen geassocieerd met Frigg: | ||
| Regel 33: | Regel 33: | ||
== Het verband tussen Frigg en Freya == | == Het verband tussen Frigg en Freya == | ||
Frigg is de hoogste godin van de [[Æsir]], daar waar [[Freya (godin)|Freya]] de hoogste godin van de [[Vanir]] is. Er zijn heel wat argumenteringen geweest voor en tegen de idee dat Frigg en Freya in werkelijkheid dezelfde godin zouden zijn, avatars van elkaar.<ref>{{Aut|Hilda Ellis Davidson}} | Frigg is de hoogste godin van de [[Æsir]], daar waar [[Freya (godin)|Freya]] de hoogste godin van de [[Vanir]] is. Er zijn heel wat argumenteringen geweest voor en tegen de idee dat Frigg en Freya in werkelijkheid dezelfde godin zouden zijn, avatars van elkaar.<ref>{{Aut|Hilda Ellis Davidson}}, (1998). ''Roles of the Northern Goddess,'' p. 10. London: Routlege. ''Ook:'' {{Aut|Stephen Grundy}}, Freyja and Frigg, p. 56-67; Nasstrom, Brit-Mari. Freyja, a goddess with many names, p. 68-77. Billington, Sandra & Green, Miranda (Eds.) (1996). ''The Concept of the Goddess.'' London: Routlege.</ref> | ||
Sommigen baseren zich op linguïstische analyses, anderen op het feit dat Freya niet gekend was in het zuiden, maar eerder in het hoge noorden. Op sommige plaatsen werden ze bovendien als dezelfde godin beschouwd, op andere plaatsen als verschillend.<ref>{{Aut|Lynda Welsh}}. (2001). ''Goddess of the North,'' | Sommigen baseren zich op linguïstische analyses, anderen op het feit dat Freya niet gekend was in het zuiden, maar eerder in het hoge noorden. Op sommige plaatsen werden ze bovendien als dezelfde godin beschouwd, op andere plaatsen als verschillend.<ref>{{Aut|Lynda Welsh}}. (2001). ''Goddess of the North,'' p. 75. York Beach: Weiser Books.</ref> | ||
Er zijn natuurlijk duidelijke gelijkenissen tussen beide: | Er zijn natuurlijk duidelijke gelijkenissen tussen beide: | ||
* Ze hadden allebei een mantel van [[arend (roofvogel)|arendsveren]] en konden van vorm veranderen | * Ze hadden allebei een mantel van [[arend (roofvogel)|arendsveren]] en konden van vorm veranderen | ||
| Regel 44: | Regel 44: | ||
Maar in bepaalde teksten verschijnen ze soms allebei tegelijk. | Maar in bepaalde teksten verschijnen ze soms allebei tegelijk. | ||
[[Loki]] gedraagt zich onbehoorlijk op het feest van [[Aegir (mythologie)|Aegir]] en maakt ruzie met vele aanwezige goden en godinnen. Hij bespot zelfs [[Wodan]], als een landloper die met [[spoken]] speelt, zoals [[heks (persoon)|heksen]] en [[tovenaars]] dat doen. Loki beledigt Frigg en [[Freya (godin)|Freya]], maar hij heeft ontzag voor Thor. Loki vertrekt als zalm, maar vertelt Aegir nog dat zijn bezittingen in vlammen zullen verdwijnen. De Asen kunnen Loki later vangen en binden hem vast.<ref> | [[Loki]] gedraagt zich onbehoorlijk op het feest van [[Aegir (mythologie)|Aegir]] en maakt ruzie met vele aanwezige goden en godinnen. Hij bespot zelfs [[Wodan]], als een landloper die met [[spoken]] speelt, zoals [[heks (persoon)|heksen]] en [[tovenaars]] dat doen. Loki beledigt Frigg en [[Freya (godin)|Freya]], maar hij heeft ontzag voor Thor. Loki vertrekt als zalm, maar vertelt Aegir nog dat zijn bezittingen in vlammen zullen verdwijnen. De Asen kunnen Loki later vangen en binden hem vast.<ref>{{Wikisource|Edda/Het_Feest_bij_Aegir Het feest bij Aegir|Het_Feest_bij_Aegir Het feest bij Aegir}}</ref> | ||
Een andere benadering is die van een oorspronkelijke [[triade (godsdienst)|triade]] van deze twee godinnen samen met nog [[Hnoss]] of [[Iðunn]]. Deze triade is dan geassocieerd met verschillende levensperioden van het vrouwenleven. Maar de invloedsgebieden van Frigg en Freya komen niet helemaal overeen met de invloedsgebieden die men vaak in andere godinnentriades tegenkomt. Dit zou kunnen betekenen dat het bewijs niet zo sluitend is, maar het zou kunnen dat er ons iets belangrijks ontgaat omtrent de noordelijke Europese cultuur in vergelijking met de meer zuidelijke en die van de [[Kelten]] (zie in dat verband ook [[Frige]]). | Een andere benadering is die van een oorspronkelijke [[triade (godsdienst)|triade]] van deze twee godinnen samen met nog [[Hnoss]] of [[Iðunn]]. Deze triade is dan geassocieerd met verschillende levensperioden van het vrouwenleven. Maar de invloedsgebieden van Frigg en Freya komen niet helemaal overeen met de invloedsgebieden die men vaak in andere godinnentriades tegenkomt. Dit zou kunnen betekenen dat het bewijs niet zo sluitend is, maar het zou kunnen dat er ons iets belangrijks ontgaat omtrent de noordelijke Europese cultuur in vergelijking met de meer zuidelijke en die van de [[Kelten]] (zie in dat verband ook [[Frige]]). | ||
| Regel 53: | Regel 53: | ||
* [[Germaanse goden|Algemeen overzicht Germaanse goden]] | * [[Germaanse goden|Algemeen overzicht Germaanse goden]] | ||
* [[Frige]] | * [[Frige]] | ||
* [[Zhinü]], haar taak in de hemel is om wolken te | * [[Zhinü]], haar taak in de hemel is om wolken te ’weven’ | ||
* [[Amaterasu]], weeft het weefsel van het heelal en staat in verband met de onderwereld en [[midwinter]] | * [[Amaterasu]], weeft het weefsel van het heelal en staat in verband met de onderwereld en [[midwinter]] | ||
Huidige versie van 11 nov 2022 om 13:57
In de Noordse mythologie werd Frigg (Edda’s) of Frigga (Gesta Danorum) de „Eerste onder de godinnen” genoemd,[1] de vrouw van Odin, koningin van de Æsir, en godin van het firmament.
Eigenschappen
Als Ásynjur is zij de godin of patrones van het huwelijk, het moederschap, de vruchtbaarheid, de liefde en de seksualiteit, de huishouding en de huiselijke kunsten. Dit zijn alles tezamen kenmerkende eigenschappen van een moedergodin.
Haar hoofdfunctie, zoals die in de Noordse mythologische verhalen tot uitdrukking komt, is die van echtgenote en moeder, maar zij heeft er nog meer. Ze heeft de macht over de voorspelling, al zegt ze zelf niet wat ze weet,[2] en zij is de enige die naast Odin op de hoogverheven troon Hlidskjalf mag zitten vanwaaruit men een volledig zicht op het universum heeft. Samen met haar man neemt ze mee deel aan de Wilde Jacht (Asgardreid).
Frigg ontraadt Odin om naar Vafthrudnir te gaan, zie Vafþrúðnismál.
De kinderen van Frigg zijn Baldr, Hodr (en in een Engelse bron ook Wecta). Haar stiefkinderen zijn Hermóðr, Heimdall, Týr, Vidar, Váli, en Skjoldr. Thor is ofwel een broer of een stiefzoon van haar. Haar trouwe gezellin is Eir, dokter van de Asen en godin van de genezing.
De diensters van Frigg zijn Hlín (een beschermgodin), Gná (boodschapster godin), en Fulla (een vruchtbaarheidsgodin). Het is niet altijd duidelijk of deze gezellinnen in feite geen aspecten van haarzelf zijn (cf. avatara).
Volgens het Lokasenna gedicht is Frigg de dochter van Fjorgyn (mannelijke versie van ’Aarde’, cf. vrouwelijke aardversie: Thors moeder). Haar moeder is niet bekend in de verhalen die zijn overgeleverd.
Etymologie
De naam Frigg betekent ’liefde’ of ’geliefde’. Het woord is afkomstig uit het Proto-Germaans *frijjō, cf. Sanskriet priyā ’dierbare vrouw’). Zij was in vele culturen uit de noordelijke helft van Europa bekend, soms onder lichte naamvariaties: bijvoorbeeld Frea in Zuid-Duitsland, Frija of Friia in Oud Hoogduits, Friggja in Zweden, Frīg (genitief Frīge) in Oudengels, en Frika in de opera’s van Wagner.[3] Moderne vertalingen veranderen Frigg vaak in Frigga. Vrouw Holle (maakt sneeuw door haar kussen uit te kloppen) en Perchta (controleert het spinnen) worden eveneens als een relict van het Frigg concept beschouwd.[4]
In het Faeröers (de taal van de Faeröer) betekent friggja ’het hof maken’ (zoals wanneer je iemand ten huwelijk wil vragen). Hiermee wordt opnieuw het verband met huwelijk en huwelijksgeneugten aangegeven. Ons woord ‘vrijen’ komt uit dezelfde verwantschap van taal en betekenis.
Attributen en verblijf
In Scandinavië staat de constellatie ’Orion’ bekend als ’Friggs spinnewiel of spinrokken’ (Friggerock). Sommigen wijzen erop dat dit sterrenbeeld op de hemelequator staat, zodat het draait in de nachtelijke hemel. Dit zou de associatie met het spinnewiel van de hemelgodin kunnen hebben teweeggebracht.[5] Men zegt dat zij de nevels en wolken heeft geweven of gesponnen, zie ook Orionnevel.
De halruimte waar Frigg in Asgaard verblijf houdt is Fensalir. Dat betekent ’Moerashallen’.[6] Dit kan erop wijzen dat moerassig of modderig land (beginnend land) speciaal aan haar werd toegewijd. Maar daarover is niets definitief bekend. Vergelijk de moerasvrouw en witte wieven.
De godin Sága, die wordt beschreven als samen met Odin drinkend uit gouden bekers in haar hal ’Verzonken Banken’, zou Frigg kunnen zijn onder een andere naam.
Symbolen geassocieerd met Frigg:
Het verband tussen Frigg en Freya
Frigg is de hoogste godin van de Æsir, daar waar Freya de hoogste godin van de Vanir is. Er zijn heel wat argumenteringen geweest voor en tegen de idee dat Frigg en Freya in werkelijkheid dezelfde godin zouden zijn, avatars van elkaar.[7] Sommigen baseren zich op linguïstische analyses, anderen op het feit dat Freya niet gekend was in het zuiden, maar eerder in het hoge noorden. Op sommige plaatsen werden ze bovendien als dezelfde godin beschouwd, op andere plaatsen als verschillend.[8] Er zijn natuurlijk duidelijke gelijkenissen tussen beide:
- Ze hadden allebei een mantel van arendsveren en konden van vorm veranderen
- Frigg was gehuwd met Odin
- Freya was gehuwd met Óðr
- Ze hadden elk een speciaal halssnoer
- Beiden hadden een personificatie van de Aarde als ouder
- Beiden werden aangeroepen bij geboorte (ook de weeën en arbeid)
Maar in bepaalde teksten verschijnen ze soms allebei tegelijk.
Loki gedraagt zich onbehoorlijk op het feest van Aegir en maakt ruzie met vele aanwezige goden en godinnen. Hij bespot zelfs Wodan, als een landloper die met spoken speelt, zoals heksen en tovenaars dat doen. Loki beledigt Frigg en Freya, maar hij heeft ontzag voor Thor. Loki vertrekt als zalm, maar vertelt Aegir nog dat zijn bezittingen in vlammen zullen verdwijnen. De Asen kunnen Loki later vangen en binden hem vast.[9]
Een andere benadering is die van een oorspronkelijke triade van deze twee godinnen samen met nog Hnoss of Iðunn. Deze triade is dan geassocieerd met verschillende levensperioden van het vrouwenleven. Maar de invloedsgebieden van Frigg en Freya komen niet helemaal overeen met de invloedsgebieden die men vaak in andere godinnentriades tegenkomt. Dit zou kunnen betekenen dat het bewijs niet zo sluitend is, maar het zou kunnen dat er ons iets belangrijks ontgaat omtrent de noordelijke Europese cultuur in vergelijking met de meer zuidelijke en die van de Kelten (zie in dat verband ook Frige).
Ten slotte is er nog een argumentatie dat Frigg en Freya gelijkaardige godinnen uit verschillende pantheons zouden zijn geweest, die eerst tot een enkele godheid zijn samengevoegd, maar waar deze twee godinnen nadien opnieuw van elkaar zijn onderscheiden. (Zie ook Frige). Dergelijke visie stemt overeen met de theologische benadering van sommige Griekse, Romeinse en Egyptische godheden uit de laat klassieke oudheid.
Zie ook
- Algemeen overzicht Germaanse goden
- Frige
- Zhinü, haar taak in de hemel is om wolken te ’weven’
- Amaterasu, weeft het weefsel van het heelal en staat in verband met de onderwereld en midwinter
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Godheden in de Noord-Europese mythologieën |
|---|
|
Asen · Baldr · Bil · Billing · Bragi · Búri · Eir · Fjorgyn · Fosite · Freya · Freyr · Frigg · Fulla · Gefjun · Gerd · Gná · Gullveig · Heimdall/Rig · Hel · Hermod · Hlín · Hnoss · Hodr · Hœnir · Iðunn · Jörd · Lofn · Loki · Máni · Magni · Modi · Nanna · Njördr · Odin · Óðr · Rindr · Sága · Sif · Sigyn · Sjöfn · Skaði · Snotra · Sól · Syn · Thor · Týr · Ullr · Vali · Vár · Vé · Vili · Vidar · Vör · Wanen |
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Frigg op Wikimedia Commons.