Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Zilvervisjes
| Zilvervisjes | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Een 'zilvervisje' (Lepisma saccharina) | |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||
| Lepisma saccharina Linnaeus, 1758 |
Het zilvervisje oftewel suikergast oftewel Lepisma saccharina is een klein insect, behorend tot de onderorde van de Zygentoma, een orde van primitieve insecten die volgens sommige taxonomen niet echt tot de insecten moet worden gerekend. De naam verwijst naar de zilverachtige glans van de schubben die het lichaam bedekken en misschien ook naar zijn vermogen watervlug weg te glippen. Zilvervisjes worden ongeveer twee centimeter lang en worden in Nederland en België vooral gevonden in vochtige hoeken in badkamers of keukenkastjes. In boeken en papieren aangetroffen 'zilvervisjes' zijn waarschijnlijk van een verwante soort, het papiervisje. Ze voeden zich met organisch materiaal, waarschijnlijk vooral suikers en wat complexere koolhydraten (stijfsel, zetmeel). Zilvervisjes worden vaak 's morgens gevonden in badkuipen en gootstenen waar ze 's nachts in gevallen zijn, aangezien ze zich moeilijk over gladde oppervlakten bewegen.
Verwanten waarmee het zilvervisje kan worden verwisseld zijn het papiervisje dat in drogere omgevingen leeft en vooral papier eet, en het ovenvisje dat bij beduidend hogere temperatuur gedijt en maar zelden meer wordt aangetroffen in woonhuizen[1].
Uiterlijk
De zilvervis heeft een lang en plat lichaam en kan tussen de 0,5 en 2,0 cm lang worden. De voorzijde is rond en het lijf eindigt in een punt. De kleur van het insect is glanzend grijs (zilver). De eieren zijn ovaal en zijn ongeveer 0,8 millimeter lang. De kop van het insect loopt breder uit. In het algemeen ziet het lichaam er enigszins als een wortel uit. De insecten zijn kwetsbaar, hebben twee veelledige sprieten aan de voorkant van hun lichaam en hebben twee cerci (= aanhangsels) en een caudaal filament aan de achterkant van hun lichaam.
Levenscyclus & gedrag
De insecten zijn voornamelijk 's nachts actief en verstoppen zich overdag. Als de plek waar ze zich verbergen zichtbaar wordt gaan de insecten snel op zoek naar een nieuwe plek om zich te verstoppen. De zilvervis leeft het liefst in vochtige (75 tot 95 procent luchtvochtigheid) koele plaatsen, zoals de kelder, toilet, badkamer en de keuken. De zilvervis wordt veel gevonden in nieuwbouwwoningen wegens de nog vochtige muren en het gebruikte hout.
De insecten komen vaak het huis binnen door mee te liften met voedsel, meubilair, oude boeken, papier en oude kleding.
Voortplanting
Pas recentelijk is het voortplantingsmechanisme van het zilvervisje ontdekt. Het mannetje laat een spermatofoor, een spermacapsule, achter. De locatie van deze capsule wordt door middel van biochemische signalen door een vrouwelijk zilvervisje bepaald, waarna zij de capsule opneemt.
Vrouwelijke zilvervissen leggen ongeveer 100 eitjes in hun leven. Eitjes worden in groepen tot maximaal 3 eitjes tegelijk gelegd. Deze eitjes komen uit in zes weken. Kleine zilvervisjes zien er hetzelfde uit als volwassen, alleen zijn ze nog wit van kleur. In vier tot zes weken krijgen ze de volwassen kleur. Volwassen zilvervissen kunnen 2 tot acht jaar oud worden. Ze blijven hun hele leven vervellen, wat uitzonderlijk is bij de insecten. Zilvervisjes zijn geslachtsrijp in 3 tot 24 maanden.
Preventie
Hygiëne is erg belangrijk maar niet volledig effectief in het reduceren van de populatie omdat de insecten vaak tussen de muren, in isolatiemateriaal, boeken en andere beschermde plaatsen verblijven. Geef extra aandacht aan stapels kranten, tijdschriften en bedorven voedsel. Door te minderen met water en de luchtvochtigheid omlaag te brengen, bijvoorbeeld door ventilatie en vochtvreters te gebruiken, wordt de woning minder aantrekkelijk voor deze insecten. Door lekkende kranen te dichten en donkere plekken beter te verlichten kan men ervoor zorgen dat de insecten zich op een beter bestrijdbare plaats gaan vestigen. Of bestrijding nodig is bij een populatiegrootte die tot een incidentele waarneming leidt is overigens maar zeer de vraag - ze veroorzaken meestal geen waarneembare schade.
referenties
- º Beijne Nierop BM, Hakbijl T. Ctenolepisma longicaudatum heeft ongemerkt bebouwd Nederland veroverd. Entomologische berichten 62 (2), april 2002.
Vrije mediabestanden over Lepisma saccharina op Wikimedia Commons